«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է միջազգային իրավունքի մասնագետ, փաստաբան Արա Ղազարյանը
Հոկտեմբերի 14-ին Հաագայի միջազգային դատարանում սկսվում է Ադրբեջանի դեմ Հայաստանի հայցի քննարկումը: Ի՞նչ ակնկալիքներ կան այդ դատավարությունից, ինչ մենք կարող ենք ակնկալել:
Հոկտեմբերի 14- նիստը գործի էությանը չի վերաբերում, վերաբերում է միայն հրատապ միջոց կիրառելու հարցին: Մեր հրատապ միջոցի դիմումը շատ ավելի բովանդակային է, իրական ու լուրջ, քան Ադրբեջանինը: Ասենք, մերոնք պահանջում են և այդ ավարների այգին փակել կամ փոխել դրա ձևաչափը, և գերիներին վերադարձնել, և դադարեցնել այդ պրոպագանդան: 1-2 կետով ադրբեջանցիների դիմումը նման է, բայց գերիների վերադարձ, պուրակի փակում, նման բան իրենց մոտ չկա: Սա վերաբերելու է հայցի ապահովման հրատապ միջոց կիրառելուն:
Այսինքն եթե հրատապ միջոցին է վերաբերում, մեր ակնկալիքները մեծ չպե՞տք է լինեն:
Ոչ, դա շատ կարևոր է: Երբեմն հրատապ միջոցը համընկնում է գործի էության հետ: Այս դեպքում հենց համընկնում է և դատարանը այդ դիլեմայի առաջ է կանգնում: բարդ որոշում է լինելու, որովհետև եթե դատարանն ասաց՝ այս հրատապ միջոցը իսկապես անհրաժեշտ է կիրառել, ապա 50 տոկոսով ինքը դատական ակտի հարց է լուծում: Դրա համար, կարծում եմ՝ դատարանը պարիտետային որոշում կկայացնի, և մեզ, և ադրբեջանցիների համար: Ադրբեջանցիների պահանջներից մեկն ասեմ, բայց չծիծաղեք. Պահանջում են, ասենք, դադարեցնել Վովա Վարդանովի գործունեությունը: Վովա Վարդանովը դարձել է ադրբեջանցիների բոբոն: Վովա Վարդանովը թող ինձ ների, բայց ինքը լուրջ հասարակական, քաղաքական գործիչ չէ: Հետախույզ է, բայց այնքան հետախույզներ կան Հայաստանում: Պարզ է, որ Վովա Վարդանովն այդ աստիճանի ռասիստական հայտարարություններ չի արել, բայց իրենց պետք էր թեմա գտնել, որ հավասար փաստարկներ բերեն: Իսկ մեր պահանջները շատ լուրջ են: Մենք պահանջում ենք գերիների վերադարձ, ընդ որում դա փաստաթղթավորված է, մբողջ աշխարհն է դա ընդունում: Պահանջում ենք դադարեցնել հակահայկական քարոզչությունը, դադարեցրեք ոչնչացնել պատմամշակութային օբյեկտները: Տեսնենք, բայց ես չեմ կարծում՝ դատարանը հեշտ որոշում կկայացնի:
Հաագայի դատարանից մենք ավելի շատ իրավակա՞ն, թե՞ քաղաքական որոշումների ականատես կլինենք:
Իհարկե, Հաագայի դատարանն ավելի մեծ հեղինակություն ունեցող դատարան է, քան Եվրոպական դատարանը, թեև իր որոշումների կատարումը նույնքան արդյունավետ չի, որքան ՄԻԵԴ-ինը: Շատ կարևոր է դատական ակտը լինելու: Այո, մասամբ որոշումը կարող է քաղաքական լինել, պարիտետային որոշակի տարրերով: Ի դեպ, շատ երկար է դա տևելու, կարող է 10 տարուց ավել տևի: Բայց հրատապ միջոցը պետք է շուտ որոշի:
Եթե Հաագայի դատարանը որոշեց միջանկյալ միջոց կիրառել, հնարավո՞ր է ռազմագերիների հարցում առաջնթաց ունենանք:
Այո, կարող ենք ունենալ առաջընթաց: Դա, իհարկե, ճնշում է:
Ադրբեջանը կարո՞ղ է չենթարկվել այդ որոշմանը:
Դե պատկերացրեք՝ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը պետք է որոշում ընդունի և կա նույն մարմնի դատարանի որոշում: Պարզ չի՞, որ նա ավելի վստահաբար որոշում կկայացնի: Այսինքն դա շատ լուրջ հետևանքներ կարող է առաջացնել: Շատ լուրջ պետք է մոտենալ Հաագայի դատարանի որոմանը, որովհետև դա ամենահեղինակավոր միջազգային ատյանն է: Այսինքն եթե մի բան ասում է այդ դատարանը, դա դառնում է պատմական փաստ: Այդ դատարանի հեղինակությունն ավելի մեծ է, քան եվրոպական դատարանինը, որովհետև Եվրոպական դատարանը ռեգիոնալ դատարան է, իսկ սա աշխարհի դատարան: Պետք է լուրջ մոտենալ այս դատարանի որոշմանը, չպետք է ձեռքը թափ տալ, ասել՝ դե քաղաքական որոշում է կայացնելու: Հետո ի՞նչ, թեկուզ մի 30 տոկոսով քաղաքական որոշում լ;ինի: Բոլոր դատարաններն էլ այսպես, թե այնպես հաշվի են առնում քաղաքական իրավիճակը, որպեսզի իրենք չմիջամտել պետության ներքին գործերին: Դա նաև դատռական քաղաքականության հարց է:
