Իրանի շուրջ լարվածության առիթով, թուրք-իրանական և իրան-ադրբեջանական հարաբերություններում նկատվող լարվածության, փոխադարձ կոշտ հայտարարությունների առիթով հայաստանյան արձագանքները բավականաչափ ծանոթ են մարդկանց, ովքեր հետևում են համացանցին, հայկական սոցցանցերին, մեդիա-փորձագիտական տիրույթին: Այստեղ ծավալվում է մի ալիք՝ կազմակերպված, կամ ակամա, կամ ավելի շուտ՝ մասամբ կազմակերպված, իսկ մասամբ էլ ակամա ուժգնացվող, որը Հայաստանի հանրության մտապատկերում ձևավորում է Իրանի գործողությունների առնչությամբ գերսպասումներ: Մասնավորապես, սպասում և համոզում առ այն, որ Իրանը որևէ կերպ թույլ չի տա Ադրբեջանին և Թուրքիային «միջանցք» բացել Զանգեզուրով: Այն, որ Հայաստանի հանրության համար այդ հարցերը զգայուն են և արտաքին որևէ օժանդակ գործոն կարող է արժանանալ բուռն ընդունելության, բնական է, օբյեկտիվ: Սակայն, անբնական և անգամ վտանգավոր է, երբ Հայաստանի հանրության շրջանում կարող են ձևավորվել այդ առնչությամբ գերսպասումներ, այն էլ մի պարագայում, երբ ոչ միայն մշուշոտ է Իրանի անհանգստության բուն պատճառը՝ չնայած արվող հայտարարություններին ռեգիոնում սահմանների անձեռնմխելիության վերաբերյալ, այլ բուն պատճառը թերևս բոլորովին այլ տեղ է, ինչպես առիթ եմ ունեցել ասելու՝ ոչ թե միջանցքում, այլ «միջուկում», այսինքն Իրանի միջուկային ծրագրում: Եվ դա հաստատելու եկավ փաստորեն Իրանի արտգործնախարարի Մոսկվա այցն ու հանդիպումը Լավրովի հետ, որից առաջ Լավրովին զանգահարեց և միջուկային ծրագրի մասին խոսեց ԱՄՆ պետքարտուղարը: Իսկ Մոսկվայում հանդիպումից հետո ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակը հայտարարեց, որ Իրանը պետք է վերադառնա միջուկային հարցում բանակցության սեղանին և առկա վիճակը չի կարող շարունակվել երկար:
Իրանի գերխնդիրը միջուկային ծրագրի հարցն է, Իրանի համար «միջանցքը» գերխնդիր չէ, որքան էլ այդպես մատուցվում է քաղաքական ընթացիկ հռետորաբանության տեսանկյունից: Իրանի համար այդ, ինչպես նաև այլ ռեգիոնալ հարցերը գլխավոր հարցի սպասարկման միջոց են, ըստ այդմ ենթակա են այսպես ասած մոտեցման վերադասավորումների, կախված գլխավոր՝ միջուկային հարցում եղած անհրաժեշտություններից: Սա Իրանի այսպես ասած սուվերեն իրավունքն է՝ դասավորել իր խնդիրները, առաջնահերթությունները, դիտարկել ու հաշվարկել շահերը, ըստ այդմ սպասարկել դրանք: Հայաստանի համար առանցքային է այդ իրավիճակում մի կողմից իր շահերի շրջանակում աշխատել Իրանի հետ, մյուս կողմից բոլորովին չտրվել պատրանքների, գործել իր շահերի տրամաբանությամբ: Իսկ դա նշանակում է, որ Հայաստանի մասնակցությունն իրանյան խաղի պետք է լինի բավականին զուսպ և սահմանափակ, հաշվի առնելով, որ խաղի մյուս կողմում միջազգային հանրությունն է, միջազգային այլ խոշոր խաղացողները: Այստեղ է, ահա, որ հանրության շրջանում գերսպասումների գեներացիան կարող է ունենալ միտում, դիտավորություն, որ Հայաստանի վրա գցվի պատասխանատվությունը այն դեպքում, երբ Իրանն իր համար գլխավոր խնդրում որևէ հարց լուծելիս անհրաժեշտ կգտնի պայմանավորվել Հայաստանի համար ոչ շահեկան տրամաբանության շրջանակում, Ադրբեջանի կամ Թուրքիայի հետ:
Խոսքն այն մասին է, որ գերսպասումների ձևավորումով, Հայաստանի հանրության շրջանում ձևավորվում է նաև մտայնություն, որ Հայաստանը աշխուժորեն պետք է գործի Իրանի հետ զուգահեռ: Մինչդեռ, ինչպես նշեցի, Հայաստանի խնդիրներն ու շահերը այստեղ ունեն բոլորովին այլ դասակարգում, քան Իրանինը: Հետևաբար, ընդհանուր հետաքրքրության ուղղությամբ առարկայական աշխատանքին զուգահեռ, որևէ այլ ուղղությամբ չպետք է լինի արհեստական որևէ մտայնության գեներացիա, որը Հայաստանի վրա կթողնի Իրանի վարած քաղաքականության պատասխանատվությունը:
