Հայաստանի կառավարությունը սեպտեմբերի 30-ին տեղի ունեցած նիստում կայացրել է Արցախի հանրապետությանը 13 միլիարդ դրամ հատկացնելու որոշում, որը կուղղվի Արցախում սոցիալական ծախսերի՝ գազի, էլեկտրաէներգիայի վճարները փոխհատուցելու, բյուջետային աշխատավարձերն ու նպաստները վճարելու գործին: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ պատերազմից հետո սոցիալական այդ կարևոր հատկացումները շուտով կմոտենան 100 միլիարդ դրամի, միաժամանակ նշելով, որ կարևոր խնդիր է սոցիալական ուղղվածությունից հատկացումները տեղափոխել զարգացման օժանդակության դաշտ, զարգացման ծրագրերի դաշտ:
Խոսել այն սոցիալ-տնտեսական խնդիրների մասին, որ կանգնել են Արցախի առաջ պատերազմի հետևանքով, թերևս ավելորդ է: Ըստ էության, Արցախը կորցրել է իր նախկին սոցիալ-տնտեսական կենսագործունեության համակարգի կեսից ավելին: Դրա վերականգնումը պահանջելու է տարիներ և տքնաջան աշխատանք: Միևնույն ժամանակ սակայն, պահանջելու է նոր որակներ՝ համարժեք թե ներարցախյան-ներհայաստանյան սոցիալ-տնտեսական իրականությանը, դրա բարդություններին, և թե ժամանակակից աշխարհի իրողություններին: Արցախում պետք է ձևավորվի արդիական տնտեսա-քաղաքական միտք, հակառակ պարագայում խոսել զարգացման ծրագրերի մասին թերևս ավելորդ է: Ավելին, նաև Արցախի քաղաքական սուբյեկտության խնդիրն է պահանջում ժամանակակից աշխարհի իրողություններին համարժեք արդիական մտքի ձևավորում, որպեսզի դրա շնորհիվ հնարավոր լինի մշակել Արցախի տնտեսա-քաղաքական զարգացման իրատեսական և բազմասցենար հեռանկարներ: Անշուշտ, այդ հարցում թե մտավոր, թե տնտեսական ռեսուրսով պետք է օժանդակի Հայաստանն ու հայությունը, բայց շատ կարևոր է, որպեսզի Արցախը չմնա բացարձակ «խնամակալության» ենթակա մի մեծ «նպաստառու»: Սա նաև քաղաքական խնդիր է, որ պետք է լուծել: Միևնույն ժամանակ, արժե թերևս անդրադառնալ մեկ այլ գործոնի: Արցախին սոցիալ-տնտեսական հատկացումները թերագնահատվում են քաղաքական տեսանկյունից: Կա հանրային որոշակի մտայնություն, որտեղ չափման կետերը քաղաքական հայտարարությունները և այսպես ասած այցերն են՝ Հայաստանի վարչապետը չայցելեց Արցախ, այս կամ այն նախարարը չայցելեցին, և այլն: Հասկանալի է, որ հետպատերազմյան նոր իրողությունը առաջացրել է այստեղ ցավագին նոր գծեր և Հայաստանը հարկադրված է հաշվի նստել դրանց հետ: Մյուս կողմից սակայն, կարելի է անվերջ կռիվ տալ այդ թեմայով, մյուս կողմից անել առավելագույնը այլ ուղղություններով: Իսկ դրանք հենց սոցիալ-տնտեսական ծրագրերն ու կապերն են, ու առավել քան կարևոր է, որ Արցախի և Հայաստանի միջև առավելագույն խտությամբ հյուսվեն սոցիալ-տնտեսական, հասարակական, քաղաքացիական թելերը: Դա այսօր ունի նաև քաղաքական մեծ նշանակություն, հաշվի առնելով այն, որ ռազմա-քաղաքական իմաստով Արցախն այսօր ունի դե ֆակտո ռուսական կարգավիճակ:
Անշուշտ, հայկական կողմի համար գերխնդիր է առանց Ռուսաստանի հետ բախման կամ հակադրության, կարողանալ հասնել Արցախի կարգավիճակի և անվտանգության հարցում առավելագույնս միջազգայնացված և բազմակողմ երաշխիքների, կարողանալ անել առավելագույնը՝ Մինսկի խմբի համանախագահների շրջանում այդպիսի տրամադրության ձևավորմանն ու ամրացմանը նպաստելու համար, բայց դրանով հանդերձ շատ կարևոր է նաև ապահովել Արցախի կյանքի հայկականությունը: Այդ խնդրում է առանցքային Հայաստանի և ընդհանրապես համահայկական օրգանիզմի հետ հյուսվածքային կապի սերտացումը, բայց ոչ լոկ զբոսաշրջա-թամադայական տրամաբանությամբ, այլ գործնական ծրագրերի և նախաձեռնոււթյունների, որոնք զերծ կլինեն հայրենասիրական պաթոսից՝ որ գերակշռել է տարիներ շարունակ, և հայրենասիրական ու հայկական կլինեն ուղն ու ծուծով:
