«Ծխել եմ 40 տարի և չեմ կարող թողնել», «Փորձեցի թողնել ծխելը – 3 օրում չհաջողվեց», «Կարող եմ թողնել ծխելը, բայց չեմ ուզում», ծխողների ստանդարտ արդարացումներն են: Այդ մարդկանց կարելի է հասկանալ, քանի որ նիկոտինը կախվածություն է առաջացնում: Բայց օրգանիզմի վրա սթրես առաջացնող խիստ սահմանափակումները վատ սովորության դեմ պայքարի միակ միջոցը չեն: Համացանցում հրապարակվել են բազմաթիվ խորհուրդներ և ժողովրդական բաղադրատոմսեր, որոնց արդյունավետությունը կասկածելի է: Մենք առաջարկում ենք ուսումնասիրել այն, ինչ ասում է գիտությունը:
Փորձագետներն ու բժիշկները միակարծիք չէին, թե որն է ավելի լավ ՝ նիկոտինի օգտագործման կամ ընդունման աստիճանաբար նվազումը թե նիկոտին ընդունեկու կտրուկ դադարեցումը: Համենայն դեպս, հայտնի է, որ հանկարծակի հրաժարումը հաճախ հանգեցնում է հետևանքների, և մի քանի փորձից հետո ծխողի համար ավելի դժվար է դառնում կոտրել արատավոր շրջանակը:
Հայաստանում ծխում է տղամարդկանց 52% -ից ավելին: Միեւնույն ժամանակ, հայտնի է, որ ծխելը բազմաթիվ հիվանդությունների զարգացման գործոններից մեկն է, այդ թվում `ուռուցքաբանության ավելի քան 20 տեսակ հինվանդությունների: Պարադոքսալ է, որ նիկոտինը, լինելով քիմիական կախվածության ձևավորման պատճառ, ինքնին ռիսկի գործոն չէ ուռուցքաբանության զարգացման համար: Քաղցկեղի հետազոտության միջազգային գործակալության տվյալներով ՝ նիկոտինը նույնիսկ քաղցկեղածին չէ, ի տարբերություն, օրինակ, ալոեի:
Նիկոտինը բնական ալկալոիդ է, որը գտնվում է լոլիկի, կարտոֆիլի, սմբուկի և այլ մթերքների մեջ: Այս նյութը արտադրվում է լյարդի կողմից նյութափոխանակության համար: Երբ մարդը սկսում է ծխել, մարմինը դադարում է արտադրել նիկոտին, քանի որ այդ նյութը ստանում է այլ ճանապարհով: Հետազոտություններն ապացուցել են, որ նիկոտինը արագացնում է մտածողությունը և բարելավում աշխատելու ունակությունները: Այս հատկությունները այն օգտակար են դարձնում մի շարք նյարդաբանական խանգարումներով տառապողների համար ՝ ուշադրության դեֆիցիտի խանգարում, Ալցհեյմերի և Պարկինսոնի հիվանդությունները և շիզոֆրենիա:
Ծխողի օրգանիզմին հիմնական վնասը պատճառում են ծխախոտի այրման հետևանքով առաջացող նյութերը։ Սիգարետի ծխի մեջ 800 ° C ջերմաստիճանում արտազատվում է խեժը և ավելի քան 6000 քիմիական նյութ ՝ բենզոլ, ամոնիակ, մկնդեղ, կադմիում, կապար և այլն: Սիգարետի բաղադրությունը պարունակում է նաև քաղցկեղածին նյութեր, որոնք ազդում են ուռուցքաբանության ձևավորման վրա:
Գիտակցելով, որ այրումը, ոչ թե նիկոտինն է ծխելու հետ կապված հիվանդությունների հիմնական պատճառը չէ, գիտնականները սկսեցին մտածել խնդիրը լուծելու մասին. Ինչպես նվազեցնել ռիսկերը և ծխողներին տալ ավելի քիչ վնասակար այլընտրանք: Առաջին տարբերակներից էր նիկոտինային մաստակը և սպեղանիները: Բայց պարզվեց, որ դրանք ավելի քիչ արդյունավետ են `օրգանիզմ ներթափանցելու ցածր արագույթունը ազդում էր հագեցվածության մակարդակի վրա։ Նման մեթոդները հաշվի չէին առնում կախվածության հոգեբանական կողմը ` ծիսակարգի պահպանումը։
Հետագայում ներկայացվեցին սարքեր, որոնք թույլ են տալիս պահպանել երկու կողմերն էլ `նիկոտին պարունակող ապրանքներ, որոնք բացառում են այրումը: Նրանք կոչվում են նիկոտինի մատակարարման էլեկտրոնային համակարգեր (ENDS): Ըստ Public Health England- ի ՝ այս ապրանքները ծխախոտի համեմատ պարունակում են մինչև 95% ավելի քիչ վնասակար նյութեր:
Զարգացած երկրներում այլընտրանքային արտադրանքի օգտագործումը ծխելու դեմ պայքարի ռազմավարության մի մասն է: Նրանց օգնությամբ Մեծ Բրիտանիան ծխելու մակարդակը 6 տարվա ընթացքում նվազեցրել է մինչև պատմական նվազագույնի ՝ 14.4%: Այս արդյունքներին հասնելու համար կառավարությունը թույլ է տվել բժիշկներին խորհուրդ տալ էլեկտրոնային այլընտրանքային միջոցներ այն հիվանդներին, ովքեր պատրաստ չեն ընդհանրապես հրաժարվել նիկոտինից: Բրիտանիայում որոշ սարքեր կարելի է ձեռք բերել նույնիսկ հիվանդանոցներից:
Լավագույն տարբերակը վատ սովորությունը թողնելն է, իսկ եթե դա հնարավոր չէ, ուրեմն պետք է դիտարկել այլընտրանքային միջոցները առողջությունը վտանգելու քիչ ռիսկերով պայմանավորված, և միևնույն ժամանակ ստուգված գիտական ինֆորմացիային լայն ու անմիջական հասանելությամբ։
