«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Արցախի արտաքին գործերի նախարար Դավիթ Բաբայանը։
Պարոն Բաբայան, Հայաստանը հայց է ներկայացրել Արդարադատության միջազգային դատարան ընդդեմ Ադրբեջանի։ Տեսակետ կա, որ դա մեզ համար կստեղծի Կոսովոյի նախադեպի բոլոր պայմանները Արցախի անկախության ճանաչման առումով: Ի՞նչ սպասելիքներ ունեք։
Դա, իհարկե, կարևոր քայլ է: Խոսել հիմա դրա արդյունքների մասին, դեռևս վաղաժամ է, բայց պետք է իսկապես շատ համառորեն և ճիշտ ձևով աշխատենք: Մեծ աշխատանք է դա պահանջելու՝ և իրավական, և քաղաքական ասպարեզներում, որպեսզի հասնենք ցանկալի, մեզ համար շահեկան ու դրական արդյունքների: Ընդհանուր առմամբ նախաձեռնությունը ճիշտ է և պետք է աշխատենք այս ուղղությամբ:
Կարո՞ղ է Կոսովոյի նախադեպը կիրառելի լինել Արցախի դեպքում:
Դեռևս վաղաժամ է դրա մասին խոսելը, ժամանակը ցույց կտա, բայց մենք պետք է կարողանանք այս պահի դրությամբ շահել այս գործը: Դա է ամենակարևորը:
Հաագայի դատարանի հաղորդագրության համաձայն, հայցվոր կողմը՝ Հայաստանը, պնդում է, որ տասնամյակներ շարունակ Ադրբեջանը ռասսայական խտրականության է ենթարկել հայերին, և որ պետության կողմից հովանավորվող հայատյաց քաղաքականության հետևանքով հայերը ենթարկվում են սիստեմատիկ խտրականության՝ զանգվածային սպանություններ, խոշտանգում, նվաստացում: Հիմա մենք Հաագայի դատարանից ակնկալում ենք ավելի շատ քաղաքական, թե՞ իրավական մոտեցում:
Դրանք այնքան մեկը մյուսի հետ փոխկապակցված են, որ ընդհանուր առմամբ, եթե ցանկալի արդյունքների հասնենք, կլինի մեծ քայլ իրավական, քաղաքական ու բարոյական տիրույթներում: Որովհետև այն քաղաքականությունը, որ իրականացնում է Ադրբեջանը, դա ոչ միայն հայության դեմ է, այլ ընդհանրապես քաղաքակիրթ մարդկության, միջազգային իրավունքի դեմ է, կոպիտ խախտում է, վտանգ է: Հիմա կտեսնենք ընթացքը, բայց կարծում եմ, որ և իրավական, և քաղաքական, և բարոյական տեսանկյուններից այն կարևոր է:
ԱՄՆ նախագահ Բայդենը ՀՀ անկախության 30-ամյակի իր շնորհավրոանքում հիշատակում է գերիների, Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակում կարգավորման հասնելու, Հայաստանում ժողովրդավարության մասին: Վերջին շրջանում հատկապես ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի կողմից ակտիվացումը ինչպիսի՞ ազդեցություն կարող է ունենալ այս ողջ գործընթացի վրա:
Ժամանակը ցույց կտա: Երբ հայտարարության մեջ նշվում է գերիների վերադարձի մասին, լավ կլիներ նաև, որ այդ հայտարարությունը լիներ ուղեցույց ամերիկյան դիվանագիտության համար, որ իրենք նույնպես փորձեն այդ հարցը, որը զուտ մարդասիրական է, ինչ-որ ձևով կարգավորել: Հարցը ոչ միայն գերիներն են, այլ նաև պատանդները, որոնց հստակ թվաքանակը պարզ չէ, բայց կան տվյալներ, որ կան շատ պատանդներ Ադրբեջանում: Դրա համար պետք է մշտադիտարկում, պետք է տարբեր առաքելություններ գնան Ադրբեջան, այդ թվում նաև տարբեր կազմակերպությունների կողմից՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների հովանու ներքո, քանի որ դա առնչվում է հակամարտության կարգավորմանը: Այո, այսպիսի հայտարարությունները լավ են, հաճելի են, սակայն կարևորը քայլերն են գոնե մարդասիրական ոլորտում, որպեսզի ինչ-որ տեղ առաջընթաց մենք տեսնենք:
Ձեր կարծիքով, որքանո՞վ արդյունք կտան Մինսկի խմբի համանախագահության ձևաչափի վերականգնմանն ուղղված ջանքերը:
Մենք սպասում ենք, որ արդյունք կտան, որովհետև տեսնում ենք, որ նույնիսկ պատրաստվում են գալ տարածաշրջան, այց կատարեն: Ժամանակը ցույց կտա: Իհարկե, այստեղ պետք է նաև համապատասխան կամք, համապատասխան ճիշտ աշխատանք, որ դա տեղի ունենա: Օրինակ, Ֆրանսիացի համանախագահը եկել է Երևան, չի հանդիպել Արցախի պատվիրակների հետ, չեն էլ ասել: Սա ճիշտ չէ: Սա ոչ միայն վիրավորանք է, այլ նաև մանդատի խախտում է: Այսինքն հայտարարությունը հայտարարություն, բայց պետք է նաև աշխատանք տարվի: Մենք ակնկալիքներ ունենք, որ Մինսկի խումբը կսկսի գործել: Այստեղ կոնսենսուս կա համանախագահ երկրների միջև՝ Ռուսաստան, ԱՄն, Ֆրանսիա: Ճիշտ է, կա նաև Ադրբեջանի կարծր դիրքորոշումը:
Էրդողանը հայտարարել է, որ Վրաստանի վարչապետն իրեն է փոխանցել Նիկոլ Փաշինյանի՝ իր հետ հանդիպելու առաջարկը: Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում հայ-թուրքական հարաբերությունները՝ հաշվի առնելով, որ Էրդողանը որպես նախապայման խոսել է Զանգեզուրի միջանցք բացելու մասին:
Ես չեմ կարող ասել, թե ինչ է եղել, ինչ քննարկումներ են եղել, դա պետք է Հայաստանի պատկան մարմիններից ճշտեք: Բայց ընդհանրապես, նույնիսկ Էրդողանի պատասխանի մեջ երևում է Թուրքիայի մոտեցումը: Նրա պատասխանը լի է հայատյացությամբ, ծավալապաշտություն կա այդ պատասխանում, կա խտրականություն: Թուրքիան ազնիվ թշնամի է, նա չի էլ թաքցնում իր նպատակները, երբեք չի էլ թաքցրել: Ոչ էլ Ադրբեջանն է թաքցրել: Էրդողանն ասում է՝ եթե Հայաստանն ուզում է հարաբերություններ զարգացնել, առևտուր անել, պետք է հրաժարվի Արցախից, հրաժարվի Ցեղասպանության ճանաչումից, պետք է ինչ-որ միջանցքներ տրամադրի: Սա է իրենց դիրքորոշումը: Եթե նախկինում խոսում էին Արցախի ու Ցեղասպանության մասին, հիմա խոսում են նաև միջանցքների մասին: Վաղը չգիտես՝ էլ ինչ են ուզելու, միգուցե ասեն, որ ադրբեջանցիները պետք է վերադառնան և ինքնավարություն ունենան Հայաստանի տարածքում: Հիմա մենք պետք է տեսնենք, թե ինչ քայլեր ենք ձեռնարկում: Թուրքիան իր նպատակներն ու ծրագրերը չի թաքցրել, ասել է այն, ինչ կա: Ես կարծում եմ, որ նման մոտեցումներ չեն կարող դառնալ խաղաղության հիմք, որովհետև իրենց մեջ պարունակում են ծավալապաշտություն:
