Արցախի պաշտպանական բանակը հայտնել է, որ օգոստոսի 12-ին ադրբեջանական զինուժի ստորաբաժանումները փորձել են անցնել շփման գիծը և փորձը ձախողվել է միայն ՊԲ հակազդող գործողությունների շնորհիվ: Հայկական կողմը չունի կորուստներ: Փաստորեն, նախօրեին հայկական դիրքերի ուղղությամբ հարվածային անօդաչու կիրառելուց հետո, Ադրբեջանը այս անգամ էլ փորձել է ուղղակի իրականացնել ճեղքում: Սա առաջին հերթին բերում է հետևյալ հարցադրման: Ի՞նչ է անում ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտը: Հարվածային անօդաչուի կիրառման փաստի մասին ՊԲ-ը հայտնել էր խաղաղապահ առաքելության հրամանատարությանը: Կամ հրամանատարությունը բացարձակ անտարբեր է եղել և հարկ չի համարել քայլեր ձեռնարկել ադրբեջանցիներին նոր արկածախնդրությունից ու սադրանքից զերծ պահելու համար, կամ ադրբեջանցիները որևէ կերպ ուշադրության չեն արժանացրել խաղաղապահների դիտողությունը:
ՊԲ խաղաղապահ առաքելության հրամանատարությանը հայտնել է նաև ճեղքման փորձի մասին, սակայն այս դեպքում առկա է հենց այդ հարցը՝ ի՞նչ նշանակություն ունի այդ հայտնելը, եթե դա չի բերելու Ադրբեջանի սանձահարմանը: Մյուս կողմից, դեռևս խաղաղապահների տեղակայումից հետո առիթ եմ ունեցել ասելու, որ մտածել, թե նրանց առկայությունը բացառելու է սահմանային սադրանքներ, կլինի միամտություն: Խաղաղապահները Արցախում են նոր լայն էսկալացիա թույլ չտալու, իսկ դրա լինելու դեպքում էլ ՌԴ ռազմավարական շահերը պաշտպանելու համար: Ըստ այդմ սկզբունքային հարցն այստեղ այն է, թե արդյո՞ք Ռուսաստանը ի վիճակի է կանխել ավելի լայն էսկալացիան: Եթե այո, ապա զուտ սահմանային միջադեպերը կանխելու և հակառակորդին պատասխանելու խնդիրը թերևս պետք է լուծի, և կլուծի Արցախի պաշտպանական բանակը: Ավելին, Ադրբեջանի վերջին օրերի այդ ակտիվությունը վկայում է թերևս այն մասին, որ Բաքուն այդ առնչությամբ ունի մտահոգություններ, որ Արցախի ՊԲ-ը ավելի ու ավելի ունակ է լինելու լուծել խնդիրներ, թեև թվում էր, թե ՊԲ-ն այլևս չկա և այն վերածվել է «բուտաֆորիկ կառույցի»: Դա է նաև պատճառը, որ Բաքուն բաց տեքստով բարձրաձայնում է իբրև թե նոյեմբերի 9-ի համաձայնության խախտման մասին, ասելով, թե Արցախը սպառազինվում է:
Հայկական կողմը մատնացույց արեց, որ նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրում չկա որևէ կետ, որը արգելում է սպառազինել Արցախը, առավել ևս պաշտպանական նպատակներով, ու նաև չկա Արցախը զինաթափելու որևէ պարտավորություն: Ռազմական հաղթանակից հետո Բաքուն իհարկե ավելի ու ավելի շոշափելիորեն արձանագրում է քաղաքական ծուղակը, որում հայտնվել է: Ընդ որում, այդ հանգամանքի մասին խոսել եմ դեռևս տարիներ առաջ, որ, լայնամասշտաբ ռազմական պատերազմի արկածախնդրության գնալու դեպքում Բաքուն թերևս պետք է գիտակցի, որ խորքային, ռազմավարական առումով հաղթող չի լինելու թե ինքը, թե հայկական կողմը, այլ մեծ հավանականությամբ հաղթանակը լինելու է Ռուսաստանինը: Իհարկե, ստացվեց այնպես, որ հաղթանակը ավելի շատ եղավ Թուրքիայինը, սակայն բանն այն է, որ աշխարհաքաղաքական ավելի լայն միտումները կարող են ստեղծել իրավիճակ, երբ անգամ Թուրքիայի հաղթանակը ռազմա-քաղաքական առումով վերածվի հարաբերականության, եթե աշխատի Արևմուտքի հետ երկխոսության Ռուսաստանի քաղաքական «ինքնապաշտպանական բնազդը»: Իսկ դրա թույլ, բայց նշանները կան: Դրանք չեն երաշխավորում միտման անբեկանելի խորացում, բայց նկատելի խոր անհանգստություն Բաքվի ու Անկարայի մոտ արդեն առաջացնում են: Սա իհարկե մի կողմից աշխատանքային միջավայր է բացում Հայաստանի համար, մյուս կողմից սակայն էլ ավելի սրում անվտանգային կարողությունները հնարավորինս արագ վերականգնելու և զգոնությունը թե Հայաստանի սահմաններին, թե Արցախում բազմապատկելու անհրաժեշտությունը, որպես բացվող միջավայրում արդյունավետ աշխատանքի անբեկանելի նախադրյալ:
