«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է Գլոբալիզացիայի և տարածաշրջանային համագործակցության վերլուծական կենտրոնի նախագահ Ստեփան Գրիգորյանը
Օրերս Ֆրանսիայի դեսպան Ջոնաթան Լաքոթը խոսել էր ԼՂ խնդրի կարգավորումց և ընդգծել, որ հակամարտությունը դեռևս կարգավորված չէ: Ֆրանսիայի ջանքերը հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ ինչպե՞ս եք գնահատում:
Ոնց կարելի է գնահատել Ֆրանսիայի դիրքորոշումը բացի փայլունից: Ֆրանսիան և պատերազմի ժամանակ պատրաստակամությունն հայտնեց աջակցել խաղաղություն հաստատելուն: Ֆրանսիան պատրաստակամությունն հայտնեց նույնիսկ ուժային աջակցություն տրամադրելու: Ֆրանսիան դիվանագիտական լրջագույն աջակցություն էր մեզ տալիս: Ֆրանսիան պատրաստ էր ՄԱԿ-ում, եթե մենք դիմեինք, մեր բողոքը առաջ մղել: Այդ ամենը պաշտոնապես ասվել է և որևէ կերպ խոսելու տեղ չկա: Ֆրանսիան իսկական բարեկամ պետության պես է իրեն պահել: Ես կասկած չունեմ, որ Ֆրանսիայի դերը ԵՄ-ի կողմից մեզ 2,6 մլրդ եվրոյի աջակցության հարցում, ակնհայտորեն մեծ է: Նաև Մինսկի խմբի շրջանակներում Ֆրանսիայի դերը որպես համանախագահող երկիր, շատ կարևոր է մեզ համար: Թե պատերազմի ժամանակ, թե պատերազմից անմիջապես հետո առաջինը, ով բարձրացրեց հարցը, որ Ղարաբաղի հակամարտությունը կարգավորված չէ, որ կարգավիճակի հարցը պետք է լուծվի, հենց Ֆրանսիան էր:
Մենք գիտենք, որ առաջիկայում նախատեսվում է Ֆրանսիայի նախագահի այցը Հայաստան: Ընդհանրապես, Հայաստանը պատրաստվո՞ւմ է ըստ ձեզ, անվտանգության ոլորտում որևէ պայմանագիր կնքել Ֆրանսիայի հետ, պատրաստվո՞ւմ է բարեկամության ոգուն համապատասխանեցնել երկու երկրների իրավապայմանագրային բազան:
Փայլուն հարց է, բայց հասցեատերը սխալ է: Այդ հարցը պետք է տալ վարչապետին, ԱԳ նախարարին, երբ որ ձևավորվի կառավարությունը: Այդ մարդիկ կարող են ասել՝ Հայաստանը նման բան պլանավորում է, թե ոչ: Մեր Սահմանադրության համաձայն արտաքին հարաբերությունների պատասխանատուները վարչապետն ու ԱԳՆ-ն են: Եթե իմ կարծիքն եք ուզում իմանալ, ես բազմիցս ասել եմ, որ մենք պետք է դիվերսիֆիկացնենք մեր բոլոր ոլորտները՝ և էներգետիկան, և տրանսպորտի ոլորտը, և ռազմատեխնիկական ոլորտները: Մեր պարտությունն այս պատերազմում ուղղակի կապված էր մեկ փաստի հետ, որ մենք մեր անվտանգությունը կապեցինք միայն մեկ երկրի՝ Ռուսաստանի հետ: պարտության գլխավոր մեխը, պատճառը դա է: Քանի որ դու քո անվտանգությունը կապեցիր մեկ երկրի հետ, այդ մեկ երկրի քաղաքականությունը փոխվեց: Հիմա կարող ենք քննարկել՝ ինչու փոխվեց, բայց փաստն այն է, որ փոխվեց: Այդ մարդիկ ասացին՝ 130 տարի դուք մեզ հետ էիք, մեզ համար ամեն ինչ անում էինք, բայց չնեղանաք, հիմա մենք ձեզ հետ չենք: Ու դու մնացիր միայնակ ու բոբիկ աշխարհ առջև: Ես հուսով եմ, որ այս ոլորտում ևս դիվերսիֆիկացիայի մասին կառավարությունը կմտածի ու անպայման կպատրաստի ռազմական համագործակցության վերաբերյալ ռազմավարական պայմանագիրը Ֆրանսիայի հետ:
Դա Ռուսաստանի խանդը չի շարժի՞:
Ռուսաստանն իրավունք ունի խանդելու, դժգոհ լինելու, դա իր իրավունքն է: Հարցն այն է՝ մենք ուզո՞ւմ ենք մեր ժողովրդին պաշտպանել, մեր անվտանգությունը պաշտպանել, թե ոչ: Ռուսաստանը շատ բան է ուզում, մեծ երկիր է, իր շահերն ունի: Օրինակ, ակնհայտ է, որ Ռուսաստանն այսօր օտարում է հայ ժողովրդից Լեռնային Ղարաբաղը: Դա ակնհայտ երևում է: Տարբեր բաներ կան աշխարհում, բայց ես այսօր էլ զարմացած եմ, թե ոնց է Ռուսաստանը պայքարում Ադրբեջանի շահերի համար Հարավային Կովկասում: Ու ի՞նչ, կործանվի՞ մեր ժողովուրդը: Մենք 5 հազար տարեկան ժողովուրդ ենք, ինչո՞ւ պետք է քարտեզից վերանանք միայն այն պատճառով, որ ասենք, Ռուսաստանը խանդում է, Ռուսաստանը դժգոհ է: Ուրիշ բան է, որ Ռուսաստանի հետ էլ պետք է քննարկենք բոլոր հարցերը, ինչ-որ բաներ նույնիսկ կարող ենք համաձայնեցնել, բայց ինչքան շուտ դու ինքնուրույն արտաքին քաղաքականություն վարես, այնքան այնքան մեծ է շանսը փրկել Արցախի մնացած մասը և այդքան մեծ է շանսը խելքի բերել երկիրը:
Հայ-ֆրանսիական հարաբերությունների խորացման համար պետք է լինի անվտանգության ոլորտում համագործակցության փաստաթղթե՞ր: Ձեր կարծիքով այս հարցը պետք է քննարկվի Մակրոնի այցի ժամանա՞կ:
Ես կարծում եմ՝ գլխավոր հարցը Ֆրանսիայի հետ մեծ ռազմավարական պայմանագրի հետ կապված աշխատանքներ սկսելն է, որն իր մեջ պարունակում է նաև ռազմավարական համագործակցություն: Պարզ է, որ շատ կարևոր է Արցախի կոնտեքստը, որ մակրոնը որպես գերտերություններից մեկը, ամեն ինչ անի, որ բանակցային պրոցեսը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում վերսկսվի, և Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը քննարկվի: Եվ անպայման պետք է Մակրոնի հետ քննարկել Արցախի հնարավոր ճանաչման խնդիրը: Հակառակ դեպքում մենք կկորցնենք Արցախը: Պետք է սկսել այդ պրոցեսը: Մակրոնը կարող այս հարցում աջակցել և եթե Ֆրանսիան ճանաչի Արցախի անկախությունը, դա կարող է ֆրանսախոս երկրներում մեծ արձագանք առաջացնել:
