Հայաստանում Իրանի քաղաքացիների պատվաստումների թեման դարձել է հանրային մեծ քննարկումների առարկա, այսպես ասած օրվա աղմկոտ թեմաներից մեկը: Թեման քննարկվում է տուրիզմի հետ կապված շահերի ու հաշվարկների հարաբերակցության մեջ, հատկապես այն բանից հետո, երբ Հայաստանի կառավարությունը որոշեց, որ հուլիսի 15-ից կարող են անվճար պատվաստվել միայն այն իրանցիները, որոնք Հայաստանում լինելու են առնվազն 10 օր: Կան կարծիքներ, որ այդ որոշումը կբարդացնի բազմաթիվ իրանցիների այց, այսպես ասած կթանկացնի այցը, նրանք չեն գա Հայաստան պատվաստվելու, հետևաբար չեն ծախսի գումարներ և չեն նպաստի զբոսաշրջության զարգացմանը: Այդ փաստարկները թվում են ռացիոնալ, թեև կարիք կա հանգամանալից հաշվարկների: Հաշվարկները պետք են հասկանալու համար, թե որքան իրանցի է գալիս պատվաստվելու, եկողները որքան ժամանակով են մնում Հայաստանում, նրանց քանի տոկոսն է ըստ էության համապատասխանում շատ, թե քիչ ծախս կատարող զբոսաշրջիկի կատեգորիայի, քանի տոկոսն է պարզապես ստանում պատվաստում Հայաստանի հաշվին, ընդամենը ծանրաբեռնում պատվաստման գործընթացը մի շարք առումներով և մեկնում հետ: Ինչ հաշվարկների վրա է 10-օրյա ժամկետի որոշումը կայացրել կառավարությունը, նույնպես պարզ չէ: Ինչու 10, և ոչ թե 8, 7 կամ 5 օր, ինչ հաշվարկներ են այդ որոշման հիմքում:
Մեկ այլ հարց է, թե ինչպես է իրանցիների առատ հոսքը և պատվաստման տեղերում կուտակումների պատկերը, նաև շատերի դեպքում ուղղակի փողոցներում տեղակայվելու հանգամանքը ազդում Երևանի ընդհանուր զբոսաշրջային նկարագրի վրա և ինչ ազդեցություն է թողնում այլ երկրներից եկող զբոսաշրջիկների վրա, նրանց մոտ Երևանի ընկալման, հետագա տպավորությունների առումով:
Անկասկած է, որ խնդիրը բավականին լայն է հենց միայն զբոսաշրջային տեսանկյունից, բավականին բազմաշերտ է անվճար պատվաստման նպատակահարմարության տեսանկյունից: Սակայն, կա մի բան, որը դուրս է մնում ուշադրությունից, սակայն կա և գուցե ոչ առերևույթ, սակայն խորքային իմաստով թերևս ամենակարևոր հարցն է: Քաղաքականությունը: Առավել ևս, որ կասկածից վեր է՝ պատվաստանյութը ևս քաղաքականություն է, ինչի մասին են վկայում տարբեր երկրներում այդ խնդրի առնչությամբ ծավալվող քննարկումներն ու անգամ դիմակայությունը, սկսած պատվաստանյութերի ստեղծման արագության համար մրցակցությունից, մինչև մրցակցություն դրանց գրանցման, և աշխարհում տարածման շուրջ: Ահա այստեղ շատ կարևոր է հասկանալ, թե որքան է քաղաքականությունը իրանցիների պատվաստման մեծ հոսքի պայմաններում և ունի՞ Հայաստանն այստեղ քաղաքական էֆեկտ, զբոսաշրջայինից զատ:
Հայ-իրանական տնտեսական, քաղաքական, ռազմավարական գործակցության կարևորության մասին խոսելը նույնիսկ ավելորդ է: Միաժամանակ, այդ հանգամանքը առավել ևս սրում է հարցը, թե անվճար պատվաստանյութ տրամադրելով, վարակից պաշտպանվելու անվճար հնարավորություն տրամադրելով հարևան և բարեկամ Իրանի քաղաքացիներին, Հայաստանն ի՞նչ քաղաքական էֆեկտ է ակնկալում կամ ստանում կարևոր ռազմա-քաղաքական, ռեգիոնալ, աշխարհաքաղաքական նշանակության հարցերում: Կա՞ այդ էֆեկտը: Հասկանալի է, որ կա խնդրի զուտ մարդասիրական կողմը, որտեղ չափումները պետք է լինեն քաղաքականությունից զերծ, քաղաքական հաշվարկներից զերծ: Բայց, երբ օրինակ Հայաստանն ու Արցախը սեպտեմբերի 27-ից սկսած առ այսօր գտնվում են մարդասիրական ագրեսիայի թիրախում՝ պատերազմի և հետպատերազմական գործողությունների հետևանքով, մեր այդ խնդիրների հանդեպ մարդասիրական վերաբերմունքի հարցը կարծես թե ենթարկվում է հենց քաղաքական հաշվարկների, այդ թվում հարևան Իրանի որոշ գործողություններում: Ընդ որում, Հայաստանն ընդունում է այդտեղ Իրանի շահերը և մոտիվները, սակայն Հայաստանն էլ իր հերթին պետք է առաջնորդվի իր մոտիվներով և շահերով, այդ թվում մարդասիրական հարցերում: Ի վերջո, Հայաստանը չպետք է լինի ռեգիոնալ «սպիտակ ագռավ», որին բաժին են ընկնում ռազմա-քաղաքական ռեգիոնալ «սև գործարքների» տարաբնույթ հետևանքները: Հայաստանը պետք է հստակ սահմանի իր թե շահերը, թե առաջնահերթությունները, հարևանների հետ աշխատանքի օրակարգերը, և իհարկե վարքագծային դրսևորումների քաղաքական արժեքները:
