Աֆղանական պատերազմի վետերան Նորատ Տեր-Գրիգորյանցը կարծում է, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը և Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունը (ՀԱՊԿ) անհրաժեշտության դեպքում անպայման պետք է միջամտեն Տաջիկստան-Աֆղանստան սահմանին ստեղծված իրավիճակին և պաշտպանեն ՀԱՊԿ անդամ Տաջիկստանի սահմանները Աֆղանստանում ամերիկյան զորքերի դուրսբերումից հետո առաջացած անկայունությունից: Իսկ եթե որոշում ընդունվի ռազմական օգնություն ցուցաբերել ՀԱՊԿ անդամ պետությանը՝ Հայաստանը, անկախ ամեն ինչից, պիտի կատարի ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում իր ստանձնած պարտավորությունները: Տեր-Գրիգորյանցը մեկնաբանեց թեմային առնչվող հարցերը՝ հիշելով իր ռազմական փորձը Աֆղանստանում և ներկայիս աշխարհաքաղաքական իրավիճակը համեմատելով 1980-ականների շրջանի հետ:
«Հարձակումը Տաջիկստանի վրա նշանակում է հարձակում Ռուսաստանի վրա: Տաջիկական ուղղությամբ այժմ ամենաբարձր կարգի թշնամիներ են:
Նկատի ունեմ թե՛ թալիբներին և թե՛ «Իսլամական պետությանը»: Սա շատ լուրջ թշնամի է: Եվ եթե նրանք ներթափանցեն Տաջիկստան՝ հարվածը Ռուսաստանի թիկունքից անխուսափելի է», – ասաց գեներալը:
Անդրադառնալով հարցին, թե ի՞նչ դիրք պիտի բռնի Հայաստանը, եթե ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում որոշվի ռազմական օգնություն ցույց տալ Տաջիկստանին, Նորատ Տեր-Գրիգորյանցը կարծիք հայտնեց, որ ինչ էլ լինի՝ Հայաստանը պետք է կատարի իր ստանձնած պարտավորությունները «առանց որևէ մեկից նեղանալու»:
«Եթե անհրաժեշտ լինի՝ Հայաստանը պետք է կատարի իր պարտավորությունները: Բայց, կարծում եմ, բանը դրան չի հասնի, քանի որ Տաջիկստանում հսկայական քանակով ռուսական զորքեր կան», – նշեց մեր զրուցակիցը:
Հուլիսի 5-ին Տաջիկստանի նախագահ Էմոմալի Ռահմոնը որոշում է ստորագրել Աֆղանստանի հետ սահմանի պահպանության նպատակով պահեստազորի մոտ 20 հազար զինծառայողի մոբիլիզացնելու մասին:
Այս շաբաթ Տաջիկստանը պաշտոնապես դիմել է ՀԱՊԿ-ին՝ Աֆղանստանի հետ իր սահմանը պաշտպանելու հարցում օգնության համար:
Հուլիսի 7-ին ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, որ ՀԱՊԿ շրջանակներում Ռուսաստանի ստանձնած պարտավորությունները ուժի մեջ են: Նա ասել է, որ Մոսկվան ուշադրությամբ հետևում է Աֆղանստանում տեղի ունեցող իրադարձություններին և պատրաստ է օգտագործել Տաջիկստանում գտնվող իր ռազմաբազայի հնարավորությունները՝ ՀԱՊԿ իր դաշնակիցների անվտանգությունն ապահովելու համար՝ կապված Աֆղանստանում տիրող իրավիճակի հետ:
Միջազգային մամուլը գրում է, որ ամերիկյան զորքերի՝ Աֆղանստանից դուրս գալուց հետո «Թալիբան» ահաբեկչական խմբավորման զինյալները նորանոր տարածքներ են նվաճում երկրի հյուսիսային շրջաններում՝ մոտենալով Տաջիկստանի հետ սահմանին: Իսկ սահմանամերձ բնակավայրերի խաղաղ բնակիչներն ու աֆղանական կառավարական բանակի սահմանապահները փախչում են Տաջիկստան՝ իսլամիստներից փրկվելու համար: Որոշ տեղեկություններով՝ Աֆղանստան-Տաջիկստան սահմանի ավելի քան 70 տոկոսն արդեն գտնվում է թալիբների վերահսկողության տակ:
Նորատ Տեր-Գրիգորյանցը մասնակցել է Աֆղանստանում մոջահեդների դեմ խորհրդային զորքերի վարած ռազմական գործողություններին: 1980 թվականին գերազանցությամբ ավարտելով ԽՍՀՄ Զինված ուժերի գլխավոր շտաբի ակադեմիան՝ գեներալ-մայոր Տեր-Գրիգորյանցը գործուղվում է Տաշքենդ՝ որպես Թուրքեստանյան ռազմական օկրուգի շտաբի պետի առաջին տեղակալ և նույն տարում ուղարկվում է Աֆղանստան, որտեղ խորհրդային բանակը ինտերնացիոնալ առաքելություն էր իրականացնում Աֆղանստանի կառավարության խնդրանքով: Տեր-Գրիգորյանցը նախ նշանակվել է Քաբուլում տեղակայված օպերատիվ խմբի ղեկավար, իսկ 1981-83 թթ.-ին եղել է Աֆղանստանում տեղակայված խորհրդային 40-րդ բանակի շտաբի պետ՝ հրամանատար առաջին տեղակալ: Հայազգի տաղանդավոր զինվորականի հրամանատարությամբ են Աֆղանստանում իրականացվել մի շարք փայլուն օպերացիաների, այդ թվում՝ հետագայում դասագրքային դարձած Փանջշերյան օպերացիան Ահմադ Շահի զինյալ ջոկատների դեմ:
Մինչև 1991 թ. վերջերը ծառայելով ԽՍՀՄ ԶՈՒ Ցամաքային զորքերի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալի պաշտոնում՝ 1992 թ. կեսերին գեներալ-լեյտենանտ Նորատ Տեր-Գրիգորյանցը Հայաստանի նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի կողմից հրավեր է ստացել գալու Հայաստան և կազմակերպելու նորաստեղծ հայկական պետության զինված ուժերի ձևավորումը: 1992 թ. օգոստոսի 10-ին Տեր-Գրիգորյանցը ՀՀ նախագահի հրամանով նշանակվվել է ՀՀ Զինված ուժերի հրամանատար, իսկ հետո՝ ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ (1992-1995 թթ.): 1993 թվականին նաև եղել է ՀՀ պաշտպանության նախարարի պաշտոնակատարը: 4 տարի ծառայելով հայկական բանակում՝ 1995-ին գեներալը վերադարձել է Մոսկվա: Գեներալ-լեյտենան Նորատ Տեր-Գրիգորյանցը ՌԴ Զինված ուժերի ցամաքային զորքերի վետերանների խորհրդի պատվավոր նախագահն է: Ներկայումս բնակվում է Մոսկվայում:
