Հայաստանին Արևելյան գործընկերության ծրագրի շրջանակում 1,6 միլիարդ եվրոյի ֆինանսական տարաբնույթ ծրագրային օժանդակության Եվրամիության մտադրությունը մեծ ոգևորություն է առաջացրել Հայաստանի հանրության շրջանում: Այդ ոգևորությունը գուցե թվում է ժամանակավրեպ, այն իմաստով, որ խոսքը դեռ մտադրության մասին է, որը պետք է անցնի ամիսների քննարկումներ՝ մինչ որոշում դառնալը: Եվ պարզ չէ, թե մտադրությունից ինչ կմնա որոշման տեսքով: Սա իհարկե էապես կախված է այն իրողությունից, թե ինչպես կաշխատի այդ մտադրությունը որոշում դարձնելու ուղղությամբ պաշտոնական Երևանը:
Առիթ ունեցել եմ արձանագրելու, որ այստեղ կա աշխատանքի երկու ուղղություն: Եվրամիության հետ աշխատանք որոշման մոտիվացիան խորացնելու և գործնականացնելու ուղղությամբ, և աշխատանք հնարավոր արգելակները չեզոքացնելու ուղղությամբ, որոնք անկասկած գալու են թե Թուրքիայից, թե Ադրբեջանից, և որքան էլ հնչելու տեսանկյունից լինի պարադոքս՝ Հայաստանի ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանից ու ՀԱՊԿ շրջանակից:
Բանն այն է, որ Հայաստանում եվրաատլանտյան դիրքերի ամրացումը այդ շրջանակը դիտարկում է ուղղակի իր համար սպառնալիք, իսկ Թուրքիան ու Ադրբեջանը այդ գործում՝ դաշնակից: Ամբողջ խնդիրը այն է նաև, որ դրանով հանդերձ, անգամ Հայաստանում եվրաատլանտյան դիրքերի իսպառ բացակայության պարագայում, չի վերանում Ռուսաստանի և ՀԱՊԿ քաղաքականության հակահայկական դիրքավորումը: Բանն այն է, որ այդ երկրները Հայաստանի խնդիրը դիտարկում են շատ ավելի լայն համատեքստում, քան Կովկասը, և այդ լայն համատեքստում Հայաստանը նրանց համար չունի այն գործընկերային ու դաշնակցային նշանակության մի փոքր մասն անգամ, որքան Թուրքիան և դրա կցորդ Ադրբեջանը: Դա է իրողությունը, հետևաբար մտըածել, թե եվրաատլանտյան ուղղությամբ մեր գործողությունների աշխուժությունը կամ պասիվությունը խորքային իմաստով փոխում են եվրասիա-ռուս-թյուրքական ուղղությամբ մարտահրավերների ռեժիմի բնույթը, մոլորություն է:
Ավելին, եթե կա այդ ռեժիմի դեմ պաշտպանական կարողությունները և դիմադրունակությունը արդյունավետ դարձնելու հնարավորություն, ապա դրա առանցքային պաշարներից մեկը հենց եվրաատլանտյան ուղղությունն է: Եվ այստեղ կա բավականին շոշափելի առաջարկ, որը կապիտալիզացնելը Հայաստանի համար պետք է լինի անբեկանելի առաջնահերթություն: Այստեղ, թվում է թե դեռևս ժամանակից շուտ հանրային ոգևորությունը կարող է լինել նաև գործնական ռեսուրս:
Բանն այն է, որ Հայաստանի հանրության այդ ոգևորությունը պետք է պատասխանատվություն առաջացնի ոչ միայն Հայաստանի քաղաքական ղեկավարության, և Հայաստանի սուբյեկտությամբ իրապես շահագրգռված քաղաքական այլ ուժերի համար՝ իրենց ամբողջ ջանքը ԵՄ մտադրությունը որոշման դարձնելու խնդրին ուղղելու առումով, այլ պատասխանատվություն լինի նաև հենց ԵՄ համար: Որովհետև, Հայաստանի հանրության ոգևորությունը Եվրամիության համար ավանս է, որը չարդարացնելու դեպքում կարող է մեծ լինել հիասթափությունը, ինչպես ահռելի է հիասթափությունը Հայաստանի անվտանգությունը հանձնող Ռուսաստանից: Իսկ այդ դեպքում, Եվրամիությունը թերևս պետք է հրաժեշտ կա Կովկասում էական դեր ունենալու մտադրությանը, որովհետև իրողությունների դասավորությունը աձևավորել է այնպիսի վիճակ, որ ԵՄ հետպատերազմյան Կովկասում իր էական ներկայության խնդիրը՝ եթե ունի այդպիսի ցանկություն, ի վիճակի է լուծել միայն Հայաստանում դերակատարման արդյունավետության միջոցով, քանի որ Ադրբեջանում մրցունակության շանս Եվրոպան՝ Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Իրանի միջավայրում, ուղղակի չունի: