«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Հելսինկյան նախաձեռնություն-92 Լեռնային Ղարաբաղի կոմիտեի համակարգող, խաղաղության և մարդու իրավունքների միջազգային մրցանակների դափնեկիր Կարեն Օհանջանյանը։
-Պարոն Օհանջանյան, Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը իր «ուղիղ գիծ» ձևաչափի քննարկման ժամանակ հայտարարել է, որ ո՛չ Հայաստանը, ո՛չ Ադրբեջանը և ոչ էլ առավել ևս Ղարաբաղը հետաքրքրված չեն կոնֆլիկտի շարունակությամբ։ Ըստ նրա՝ անհնար է ապրել կոնֆլիկտի վերսկսման մշտական սպասումով։ Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք իր այս հայտարարության շուրջ։ Արդյոք կոնֆլիկտի վերսկսումը հնարավոր եք համարում։
–Ինձ վրդովեցնում է այն փաստը, որ նման հայտարարություն է անում մի անձնավորություն, որը մեղավոր է մեր ամբողջ հայկական ողբերգության մեջ: Վլադիմիր Պուտինը հայ ժողովրդի թշնամին է, ավելին ՝ այս մարդը ոչնչացրեց հայկական երկրորդ պետականությունը: Հիմա ոչ մեկին չի զարմացնում այն փաստը, որ այն, ինչ տեղի ունեցավ Արցախի և Հայաստանի հետ, գործարք է Ռուսաստանի և Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև: Ցավալի է, որ մենք չունեինք բավարար քաջություն և համարձակություն, ինչպես 2016-ի ապրիլին՝ դիմագրավելու Ռուսաստանի կեղտոտ ծրագրերին: Եվ հիմա Պուտինը իրեն թույլ է տալիս խոսել Հայաստանի և Արցախի անունից: Սա ավելին քան ցինիկ ու զզվելի է: Որպես իմ հայրենիքի քաղաքացի, որը Պուտինը ոչնչացրեց Հայաստանի ղեկավարության բացարձակ անողնաշար համաձայնությամբ, ես հավատում եմ, որ կգա ժամանակը, և մենք կրկին անհրաժեշտության դեպքում կվերադարձնենք կորցրածը, անհրաժեշտության դեպքում ՝ ուժի միջոցով: Դա համար պարզապես ժամանակ է պահանջում և բոլոր մարդկային ռեսուրսների, ամբողջ հայության մոբիլիզացում։ Իհարկե, մենք պետք է նաև հաշվի առնենք Ռուսաստանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի մի մասի օկուպացիայի հետ՝ խաղաղապահ գործողության անվան տակ: Ուստի անհրաժեշտ է ի գիտություն ընդունել Պուտինի հայտարարությունը, բայց միայն ի գիտություն ընդունել այն և միևնույն ժամանակ ունենալ մեր սեփական օրակարգը , որը կտարբերվի ագրեսոր երկրի՝ Ռուսաստանի մոտեցումից։
-Նա նաև նշել է, որ ստեղծվել է եռակողմ աշխատանքային խումբ՝ Հայաստան-Ադրբեջան-Ռուսաստանը, որը զբաղվում է ընթացիկ չլուծված հարցերով։ Պուտինի խոսքով՝ այդ աշխատանքային խմբի աշխատանքների շահառուն առաջին հերթին հենց Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչներն են, արդյոք այդպես է։
–Իհարկե ոչ. Այսօր ռուսական օկուպացիոն ուժերը ապահովում են միայն նվազագույն ֆիզիկական անվտանգություն: Արցախի քաղաքացիները հուսահատության եզրին են, ամեն օր տասնյակ ընտանիքներ ընդմիշտ լքում են իրենց հայրենիքը: Եվ դա կապված է Արցախում ռուսների պահվածքի հետ: Ռուսներին չհաջողվեց իրականացնել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ ամրագրված հումանիտար խնդիրները, ինչպիսիք են ռազմագերիների ամբողջական վերադարձը, անհայտ կորածների որոնումը և փախստականների խնդիրները: Ռուսները ստանձնեցին Արտաքին գործերի նախարարության հյուպատոսական բոլոր գործողությունները, իրենք են որոշում, թե ում թողնել Արցախ, իսկ ով ՝ ոչ: Սա լրիվ խայտառակություն է, որն արդեն մեծ թշնամանք է առաջացնում ագրեսորի նկատմամբ, որը 9 ամսվա ընթացքում չկարողացավ փոխել Արցախի սոցիալ-տնտեսական բաղադրիչը, որն իր համար արդեն դարձել է հիբրիդային պատերազմ վարելու ապագա տեխնոլոգիաների փորձարկման ակնհայտ փորձադաշտ: Մենք պետք է հաշվի առնենք ռուսների գործողությունների անկայունությունն ու հետևողականությունը: Մեր ամբողջ պատմությունը հիացմունքի պատմություն է ռուսների գալու և հայհոյանքների մասին՝ նրանց դավաճանությունից և հայկական երկրից հեռանալուց հետո ՝ հայերին մենակ թողնելով իրենց պատմական թշնամիների հետ … Հետևաբար, ևս մեկ անգամ կրկնում եմ, որ մենք ունենանք մեր սեփական թաքնված օրակարգը՝ ռուսներին միանգամայն հակառակ, և հատկապես Պուտինի և նրա թիմի ծրագրերի մասով:
-ՌԴ ղեկավարը խոսեց ամեն ինչից, բացի Արցախի կարգավիճակից, որը մեզ ամենաշատն է հետաքրքրում։ Արդյոք այս հարցը մնում է անորոշ ապագային։
-Պուտինը ցանկանում է ամեն ինչ հնարավորինս երկար թողնել նման անորոշության մեջ, դա ակնհայտ է, հակառակ դեպքում նրա մեծ գործարքը Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ ձախողվելու է: Միջազգային հանրությունն արդեն ավելի հետևողականորեն և ակտիվորեն օրակարգ է քաշում՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը։ Ռուսաստանում ստիպված կլինեն հաշտվել դրա հետ և մասնակցել Ղարաբաղի ապագայի վերաբերյալ քննարկումներին, իհարկե, միևնույն ժամանակ, կփորձեն ձգել Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի վերաբերյալ վերջնական որոշման հարցը, քանի որ խնդրի լուծումը կտրուկ կնվազեցնի Ռուսաստանի ներկայությունը Լեռնային Ղարաբաղում և կստիպի նրան պարզապես դառնալ միջազգային խաղաղապահ զորախմբի մաս, որը կենթարկվի ԵԱՀԿ-ի և այլ միջազգային միջկառավարական հաստատությունների որոշումների ոգուն և տառին:
