Անթալիայում Թուրքիայի արտգործնախարար Չավուշօղլուի հետ հանդիպումից հետո ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, որ Մոսկվան ու Անկարան շարունակելու են համակարգված աշխատել հայ-ադրբեջանական կարգավորման ուղղությամբ: Ո՞վ էր կասկածել այդ աշխատանքի հեռանկարին, կամ ո՞վ էր կասկած առաջացրել «համակարգվածության» խախտման առնչությամբ:
Հունիսի 14-ին և 16-ին ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի հետ առանձնազրույցներ ունեցան նախ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը, հետո՝ ՌԴ նախագահ Պուտինը: Բայդենի հետ իր հանդիպումից հետո Էրդողանը Շուշիի հռչակագիր ստորագրեց Ալիևի հետ և Ռուսաստանին «սպառնաց» Ադրբեջանում ռազմակայանների տեղակայումով: Բայդենի հետ իր հանդիպումից հետո ՌԴ նախագահ Պուտինը ըստ էության «սպառնաց» Արևմուտքին, կոշտ և նախազգուշական կրակոցներ արձակելով Ղրիմի ջրեր մտած բրիտանական ռազմանավի հանդեպ, իսկ նախօրեին էլ հայտարարելով, որ կարող էր նույնիսկ խորտակել նավը և Արևմուտքը չէր գնա պատերազմի: Այդպիսով, Բայդենի հետ հանդիպումից հետո տարբեր կերպ, բայց հավասարապես մկան են փորձում ցույց տալ Էրդողանն էլ, Պուտինն էլ:
ԱՄՆ նոր նախագահը նոր «ոգի՞» է տվել նրանց, թե՞ հակառակը՝ նրանց առաջ դրել հարցեր, որոնց պատասխանի բացակայությունը կամ հարմար պատասխան չունենալը փորձ է արվում ծածկել մկաններ ցույց տալով, ինչը թե Էրդողանի, թե Պուտինի ոճն է: Ակնհայտ է, որ նրանք կասկածում են միմյանց, միաժամանակ սակայն անկարող բաժանվել միմյանց գրկից: Այդ իմաստով սակայն, առավել նշանակալի իրողություն է ոչ թե Չավուշօղլուի և Լավրովի անթալիական հանդիպումը, այլ դրան զուգահեռ՝ Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աաքարի միջինասիական այցը, որտեղ նա եղել է Կիրգիզիայում, իսկ հետո Տաջիկստանում, հավաստելով Թուրքիայի պատրաստակամությունը ռազմական գործակցության հարցում, և լսելով համանման պատասխաններ Բիշքեկից և Դուշանբեից: Ի դեպ, այդ նույն Բիշքեկից և Դուշանբեից, որոնք ՀԱՊԿ անդամ են, և որոնք մի քանի շաբաթ առաջ հենց Դուշանբեում ՀԱՊԿ ԱԽ քարտուղարների հավաքի օրը ունեցան սահմանային ռազմական բախում՝ զոհերով և վիրավորներով:
Ու մինչ Լավրովը Անթալիայում փորձում է արևային նոր լիցք ստանալ ռուս-թուրքական հարաբերություններում, Աաքարը միջինասիական արևի նոր լիցքեր է կուտակում Թուրքիայի ռազմա-քաղաքական հավակնությունների համար, այս անգամ արդեն Ռուսաստանի հարավ-արևելյան սահմանի երկայնքով: Ի դեպ, այդ առումով գուցե կա մեզ համար բավականին հարաբերական վիճակ, եթե Թուրքիայի ուշադրությունն արդեն Կովկասից կարող է կենտրոնանալ միջինասիական ուղղությամբ:
Բանն այն է, որ, եթե Անկարայի համար առաջնահերթությունն այլևս դառնում է այդ ուղղությունը, իսկ Կովկասում ընդամենը առկա ստատուս-քվոն պահելը, ապա դա Հայաստանի համար կարող է լինել գոնե չարյաց փոքրագույնը, այն իմաստով, որ թուրքերը միջինասիական հարցում չեն ընդունի Ռուսաստանի «կովկասյան մանրադրամներ»: Իսկ ցավալի իրողությունն այն է, որ հայերն են Մոսկվայի համար հայտնվում այդ դերում, երբ առևտուր է ընթանում Թուրքիայի հետ: Հետևաբար, եթե թուրքերը այլևս նոր տիրույթներ ու դիրքերն են ուզում միջինասիական ուղղությամբ, այլ ոչ Կովկասում, սա Հայաստանի համար իսկապես ավելի նախընտրելի իրավիճակ է և թույլ է տալիս վարել սեփական շահի պաշտպանության ավելի արդյունավետ քաղաքականություն: