«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղաքագետ Կայծ Մինասյանը:
–Հայաստանում ընթանում է նախընտրական քարոզարշավը, բայց գաղափարների ու ծրագրերի փոխարեն մենք հաճախ տեսնում ենք փոխադարձ վիրավորանքներ, անձնական կոմպրոպամտներ։ Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք, արդյոք այս ընտրությունները խաղաղ ավարտ կունենան։
-Դրանք հետընտրական պարտությունների ընտրություններ են: Եվ ինչպես ցանկացած երկրում, պարտությունից հետո կազմակերպված քվեաթերթիկը հասարակության մեջ դուրս է բերում բոլոր չարիքները ՝ անհանդուրժողականություն, հիմարություն, դժգոհություն, բռնություն:
Հայերը դրանից ավելիին են արժանի նույնիսկ այս բարդ համատեքստում: Ընտրողներին մնում է ասել, որ դադարեցնեն այս վնասակար մթնոլորտը:
Այս պահին կա չորս հավանական սցենար.
ուժեղ մասնակցություն և կողմերից մեկի հստակ հաղթանակ. կայունությունը երաշխավորված է, սոցիալական խաղաղությունը նույնպես:
ուժեղ մասնակցություն, բայց խիստ արդյունքներ երկու կողմերի միջեւ. կայունությունը երաշխավորված է, բայց խորհրդարանական պայքարը լինելու է մշտական և լարված:
ցածր մասնակցություն և կողմերից մեկի հստակ հաղթանակ. անկայունության ռիսկը մեծ է երկրորդ փուլում փողոցում, քանի որ պարտվողները չեն ընդունի պարտությունը:
ցածր մասնակցություն, բայց սուղ արդյունքներ. շատ բարձր անկայունություն `բռնի բռնկումների վտանգով (չեմ համարձակվում խոսել քաղաքացիական պատերազմի մասին), քանի որ պարտվողները չեն ընդունի իրենց պարտությունը:
Ամեն ինչ պետք է արվի, որպեսզի առաջին 2 սցենարները կյանքի կոչվեն: Որքան շատ հայեր մասնակցեն քվեարկությանը, այնքան քիչ է անկայունության ռիսկը: Սոցիալական խաղաղության ապագան հայերի ձեռքում է: Նրանց մնում է որքան հնարավոր է շատ մասնակցել այս ընտրություններին:
–Դուք բազմցիս նշել եք, որ նախկին նախագահները էջը պետք է փակել, մինչդեռ բոլոր երեք նախագահներն այս կամ այն կերպով մասնակցում են ընտրությունների, երկուսը վարչապետի թեկնածու են։ Արդյոք Հայաստանը չունի նոր ընդդիմության կարիք։
-Խելամիտ, պրագմատիկ և ազգային երրորդ ճանապարհի տեղ կա. «Ո՛չ ներկայիս ուժը, ո՛չ էլ հին ուժը»: Կարևորը քաղաքական նորացման պայմաններ ստեղծելն է: Եվ դա հնարավոր է, քանի որ երեք նախկին նախագահներն ու ժամանակավոր վարչապետը այլևս ոչ թե պետության, այլ իրենց ռեժիմի մասին են մտածում: Նրանք այլևս մտածում են ոչ թե ընդհանուր, այլ անձնական շահերի մասին:
Ներկայիս խորհրդարանը «լրագրողների և հասարակական կազմակերպությունների» խորհրդարանն է, մինչդեռ հին խորհրդարանը ՝ «օլիգարխների»: Հայերը պետք է որոշեն: Երեք նախկին նախագահները մարմնավորում են այս հետխորհրդային Հայաստանը ՝ չկարողանալով պետություն կառուցել, բայց անհանգստացած էին պաշտպանել իրենց ռեժիմը: ժամանակավոր Վարչապետն այսօր նույնն է անում. Ռեժիմը գալիս է պետության առաջ: Ողորմելի է:
–Դուք առհասարակ ընտրությունը համարում եք լարված իրավիճակը հաղթահարելու ելք։
-Մենք գտնվում ենք Հայաստանի պատմության մեջ հատուկ պահի մեջ` ներքին և արտաքին:
Ներքին պայմաններում մենք ունենք քաղաքական կյանքի մասնատվածություն և քաղաքական անպատասխանատվություն: Մասնատվածություն, ավելի քան 25 ցուցակ 3 միլիոն ընտրողների համար: Սա հիմարություն է: Կես մեծամասնության, կես համամասնական քվեարկությունը նախատեսում է թեկնածուների վերախմբավորումը, ոչ թե ցրելը: Մի քանի փոքր ցուցակներ, որոնք միավորված են մեկ ցուցակում, կարող են գերազանցել խորհրդարան մուտքի շեմը: Բայց հակառակը երաշխավորում է ձախողումը: Դա այնքան պարզ է: Դա չկատարելը քաղաքական անհասունության նշան է: Անպատասխանատվություն, թեկնածուները գիտակցու՞մ են, թե ինչ են թողնում դրսում որպես պատկերներ.Ռոբերտ Քոչարյանը խոսում է «մենամարտի» (duel) մասին, Սերժ Սարգսյանը «Նիկոլին ինքնասպանության է կանչում», իսկ Նիկոլը ցանկանում է իր որդուն ուղարկել Բաքու ՝ հայ գերիների դիմաց: Դրանք բոլորը հիմար են, թե՞ ինչ: Նրանք բոլորը կորցրել են իրենց միտքը:
Արտաքինից, այս ընտրությունները տեղի են ունենում հինգ կարևոր հաջորդականություններից հետո. Ընտրություններ Իսրայելում, Էրդողան-Բայդեն հանդիպումը Բրյուսելում, Ալիև-Էրդողան հանդիպումը Շուշիում, Բայդեն-Պուտին հանդիպումը Ժնեւում և նախագահական ընտրություններ Իրանում:
Եթե Թուրքիան կարգավորի իր հարաբերությունները ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի հետ, ապա դրա մասին մենք որոշակի շուուշ կունենանք Շուշիում, և դա կարող է խանգարել Ռուսաստանին: Այս դեպքում Ռուսաստանը նախընտրելուց առաջ կնախընտրի Ռոբերտ Քոչարյանին:
Եթե Թուրքիան լարվածություն պահպանի ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի հետ, ապա այնտեղ նույնպես մենք դրա վկայությունը կունենանք Շուշիում, և դա կարող է մխիթարել Ռուսաստանին: Այս պարագայում Ռուսաստանը թույլ կտա, որ նոյեմբերի 9-ի գործընթացը շարունակվի ՝ որպես Նիկոլ Փաշինյան ՝ որպես ապագա հաղթող:
Մենք մտել ենք մի ժամանակաշրջան, երբ հակասությունը ինստիտուցիոնալացվում է դիվանագիտության մեջ: Ինչը արտաքին քաղաքականությունն ավելի ու ավելի անընթեռնելի է դարձնում: Թուրքիան խաղում է երկու կողմից, Ռուսաստանը ՝ երկու, Արևմուտքը ՝ երկու, ինչը զգում է, որ դաշինքներն այլևս օգտակար չեն: Գործարքային դիվանագիտությունը գերակշռում է ամենուր: Ինչ վերաբերում է Հայաստանին այս ամենի մեջ: Դե, Հայաստանն այլեւս արտաքին գործերի նախարար չունի … Ինչ սխալ …
–ԱԳ բոլոր փոխնախարարները հրաժարական են տվել։ Արդյոք ճիշտ էր նման բան անելը հիմա և չսպասել մինչև ընտրությունների ավարտը։
Հետաքրքիր կլիներ -իմանալ, թե ինչու են Արտաքին գործերի նախարարը և նրա տեղակալները հրաժարական տվել: Տեղյա՞կ են, որ իրենց հետևում ինչ-որ բան է կատարվում, և նրանք թողնում են աշխատանքը փաստաթղթի բովանդակության հետ անհամաձայնության պատճառով: Արդյո՞ք նրանք հրաժարական տվեցին երրորդ ուժի ճնշման տակ: Ոչ ոք չգիտի դա, բայց տպավորություն է ստեղծվում, որ հայկական պետությունը ապա-ինստիտուցիոնալացված է:
–ՍՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Ֆիլիպ Ռիքերի տարածաշրջանային այցից հետո լուծվեց 15 գերիների վերադարձի հարցը՝ ԱՄՆ ու Վրաստանի ջանքերով։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հանգամանքը ։
-Դա Միացյալ Նահանգների համար տարածաշրջան իր հաջող վերադարձը նշելու միջոց է: Որքան շատ լծակներ ունենա Վաշինգտոնն իր ձեռքում, այնքան լավ ՝ իր ռազմավարական վերադարձը Հարավային Կովկաս:
Վրաստանի համար դա վերաբերում է միջնորդական դեր խաղալուն և Հարավային Կովկասի տարածաշրջանային հանգույցի իր կարգավիճակը վերականգնելուն: Եվ ցույց տալու իր բացության և պատասխանատվության զգացումը:
