«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է երաժիշտ Վահան Արծրունին
Նախօրեին հարյուրից ավելի մտավորականներ կոչ են արել ընտրել Ռոբերտ Քոչարյանին՝ նշելով, որ միայն նա կարող է այս վիճակից հանել երկիրը: Շատերը նշում են, որ սրանով լյուստրացիա տեղի ունեցավ, մյուս մասն էլ ասում ՝ ոչ մի անակնկալ չկար, նախկին իներցիան շարունակվում է, պարզապես այս անգամ ոչ թե իշխանությանը, այլ ընդդիմությանն են աջակցում: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հայտարարությունը և արդյոք ձեզ դիմել են այս հայտարարությանը միանալու առաջարկով:
Ինձ ոչ ոք չի դիմել: Կարծում եմ՝ այստեղ որոշակի չափորոշիչներ կան, որոնքուղղորդել են մարդկանց դիմելու կոնկրետ հասցեատերերին: Այդտեղ պատահական մարդ չկա, չկա մարդ, որը ենթադրենք այլ կարծիք ունենար կամ տատանվեր իր քաղաքական ընտրության մեջ: Այդտեղ որոշակի որակ է: Կան, մի կողմից շատ հարգված, մեծ վաստակ ունեցող մտավորականներ, որոնք իրենց ընտրությունը նոր չեն կատարել, որոնք դավանում են իշխանավարման այդ մոդելին, հետևաբար ցանկանում են նման մոդելի ներքո երկրում ապրել:
Օրինակ, այդ հայտարարությունը ստորագրած Մարտին Վարդազարյանն ասում է, որ Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի օրոք իր ոլորտում շատ հաջողություններ է տեսել, մշակույթի ոլորտում ինչ ակնկալել է, ստացել է: Ստացվում է, որ ամեն մեկը անհատական իր ստացած բարիքները հաշվի առնելո՞վ է միացել այդ ստորագրահավաքին:
Ես կրկնում եմ՝ իրենք բոլորը մոտիվացված են: Երբ ասում եմ՝ այդտեղ պատահական մարդ չկա, ես հենց դա նկատի ունեմ, որ բոլորն ունեն որոշակի մոտիվներ և այդ մոտիվներն այդ մարդկանց համար բավականին ծանրակշիռ են: Այստեղ աշխարհայացքի և քաղաքական դավանանքի խնդիր է, և նրանք սրան սպասում էին երկար տարիներ: Հիմա եկել է այդ պահը, որ իրենք վերջապես կարող են համախմբվել և իրենց պատկերացումը, քաղաքական ընտրությունն ու աշխարհայացքը ներկայացնել մեկ հայտարարության ձևով: Սա է ամբողջը:
Հատկանշական է, որ այդ ստորագրողներից որևէ մեկը «Մարտի 1»-ին ու դրանից հետո որևէ խոսք, որևէ ծպտուն չի հանել, մտավորականի ու քաղաքացիական կեցվածք չի ցուցաբերել, մինչդեռ հիմա հայտարարում են, թե այս իրավիճակում չեն կարող լռել: Սա ընտրովի մոտեցո՞ւմ է:
Երբ իրենց հետ խոսում ես, իսկ ես առիթ ունեցել եմ նրանցից մի քանիսի հետ զրուցելու, հիմնականում իրենց տրամաբանությունը հետևյալն է, որ իրենք ընտրություն են անում Նիկոլի և Քոչարյանի միջև: Նաև այս տրամաբանությունը կա: Ըստ էության, Նիկոլն ամեն ինչ արեց, որ մարդկանց հասցնի այս ելակետին: Երբ երկու ծայրահեղ ու հակասական բևեռների արանքում է հայտնվում մարդը և ստիպված է ընտրություն անել այդ երկուսի միջև: Բայց այդ մոտիվացիան լուրջ չի քաղաքական հայտ ներկայացնելու, քաղաքական հայտարարություն անելու համար: Նման բացատրություն տվողները ցուցաբերում են նաև քաղաքացիական տհասություն: Ես ինչո՞ւ եմ պնդում, որ այդտեղ պատահական մարդ չկա, որովհետև բոլորը հասուն մարդիկ են, բոլորը հսկայական ավանդ ունեն և մշակույթի, և գիտության մեջ և քաջ գիտակցում են այդ հայտարարության նշանակությունը: Այսինքն այդ քաղաքական հայտարարության պատասխանատվությունն իրենք բոլորը կիսում են: Այստեղ երկրորդական, երրոդական շերտեր առաջ բերելու խնդիրը չկա, որովհետև այնտեղ բաց տեքստով շատ լակոնիկ ու հակիրճ գրված է՝ ինչի համար է դա արվում և ինչու են այդ ուժին սատարում:
Կարծում եք՝ այդ մտավորականներից բոլորի համար «Մարտի 1»-ը անտեսված ու մոռացվա՞ծ էր:
«Մարտի 1»-ին պետք է նախևառաջ բարոյական գնահատական տալ: Պատմական գնահատականն ուշանում է, մենք այդպես էլ չստացանք այս 30 տարվա քաղաքական և պատմաիրավական գնահատականը, և դա դեռ առջևում է:Հասարակության այսօրվա մոլորվածությունը բացատրվում է միայն դրանով: Այսինքն երբ դու սեփական պատմությունդ չես ընկալում, չես նկարագրում միանշանակությամբ, դու սկսում ես տատանվել և բնականաբար դառնում ես որոշակի մանիպուլյացիաների, ուղղորդումների ենթակա: Երբ որ դու հստակ ես գնահատում սեփական պատմությունը, բարոյական գնահատականն ես տալիս, դու չես տատանվում: Ես ուրախ եմ, որ այս ցուցակն ի հայտ եկավ, որովհետև այդ 124 հոգին այլևս չեն տատանվում: Իրենք արդեն իրենց բարոյական նախընտրությունը և գնահատականը տվեցին հօգուտ քոչարյանական մոդելի: Իսկ Քոչարյանն այսօր ավելի շատ բարոյական կատեգորիա է, քան քաղաքական: Քոչարյանը ապրելակերպ է, իշխանավարման մի տեսակ է, պետության հետ հարաբերվելու կոնկրետ բանաձև է, որը մենք տեսել ենք, որով անցել ենք և ինչի մասին հիշողությունը մեր որոշ համաքաղաքացիների մոտ պարզապես սրբվել է: