Էրդողանը հայտարարել է ռուս-թուրքական և ռուս-ադրբեջանական օրակարգ Ադրբեջանում թուրքական ռազմակայանի ստեղծման հարցը դնելու մասին: Ընդ որում հատկանշական է, որ նա այդ հարցը բարձրացնում է Բայդեն-Էրդողան և Բայդենն-Պուտին հանդիպումներից հետո: Անկասկած է, որ Ադրբեջանոււմ թուրքական ռազմակայանի ստեղծումը ճնշում է Ռուսաստանի հանդեպ: Էրդողանն այդպիսով որոշակի դժգոհություն է ակնարկում Բայդեն-Պուտին հանդիպումի՞ց, թե՞ Էրդողանին այդ ճնշման հարցում ոգևորել է ԱՄՆ նախագահի հետ իր հանդիպումը:
Դժվար է ասել, սակայն փաստ է այն, որ Էրդողանը դնում է այդ ռազմակայանի հարցը, հայտարարում, որ դրա շուրջ կլինեն ռուս-ադրբեջանական և ռուս-թուրքական քննարկումներ: Ընդ որում, Էրդողանի օրակարգը հատկանշական է մեկ այլ հայտարարության ֆոնին, որ հնչել էր ռուսական դաշտից, կապված այն բանից հետո, որ ՀԱՊԿ դռները բաց են Ադրբեջանի առաջ: Մոսկվան Բաքվի առաջ էր բերում օրակարգ այն համատեքստում,թե՝ իրենք օգնել են «վերադարձնել» տարածքները, Բաքուն էլ թերևս պետք է «վերադառնա» ՀԱՊԿ, որտեղից հեռացել էր ՎՈՒԱՄ ստեղծելու և միանալու համար: Չենք կարող բացառել, որ թուրքական ռազմակայանի հարցը Էրդողանին խնդրել է բարձրաձայնել Ալիևը, ՀԱՊԿ թեմայով ռուսական ճնշումներին հակազդելու համար:
Բոլոր դեպքերում ակնառու է, որ Էրդողանի Շուշի այցն ու այնտեղ ընդունված հռչակագիրը դնում է Կովկասում ՌԴ հանդեպ թուրք-ադրբեջանական ճնշման նոր ալիքի սկիզբ: Եթե Ռուսաստանը կայացնի այդ ճնշմանը Արևմուտքի հետ գործակցության գնալով հակազդելու ճանապարհով, ապա Հայաստանի համար այստեղ կարող է բացվել բավականին արդյունավետ քաղաքական օրակարգեր մշակելու և առաջ բերելու հնարավորություն: Մյուս կողմից, եթե Ռուսաստանը գնա ավանդական՝ Թուրքիայի հետ պայմանավորվելու ճանապարհով, ապա այստեղ անկասկած է, որ Հայաստանն իր օրակարգ պետք է բերի այլընտրանքային անվտանգային մեխանիզմների հարց, այլապես կարող է հայտնվել ռուս-թուրքական հաջող, կամ անհաջող առևտրի արանքում:
Բանն այն է, որ հաջող է այդ առևտուրը նրանց համար, թե ոչ, Հայաստանի համար այն որպես կանոն ավարտվում է մեծ կամ փոքր անհաջողությամբ: Միևնույն ժամանակ, Հայաստանի համար իհարկե շատ կարևոր է այդ հանգամանքը զուգորդել Ռուսաստանի հետ աշխատանքով և համադրությամբ, որպեսզի դա իր հերթին չվերածվի ՌԴ հանդեպ ճնշման մեկ այլ ալիքի, սրելով Հայաստանի հանդեպ վախեր, ըստ այդմ ագրեսիա՝ առավել ևս այն պարագայում, երբ Էրդողանն ու Ալիևը անցնում են ճնշման նոր փուլի:
