Հայաստանի պետական դիմադրունակության քայքայումը սկսել է շատ վաղուց եւ խորքային առումով իհարկե արմատներով ձգվում է նվազագույնը մինչեւ կեղծված առաջին ընտրություն, երբ մարդկանց փոքր խումբ որոշեց, թե ինչպիսին պետք է լինի Հայաստանում քաղաքական պատկերն ու քաղաքական մրցակցության բովանդակությունը: Ընդ որում, չունի բացարձակ որեւէ նշանակություն, թե ինչ մղումներով ու նկատառումներով կայացվեց այդ որոշումը, եթե անգամ դրա հիմքում եղել է համոզումը, թե այս կամ այն ուժը գալով իշխանության Հայաստանը կտանի ռիսկերի: Այդպիսով Հայաստանում խեղվեց, նենգափոխվեց քաղաքական մրցակցության գաղափարը, հետեւաբար նաեւ քաղաքականությունն ամբողջապես: Այդ իրավիճակը բերում է նրան, որ ռեսուրսներով ոչ հարուստ, եւ չավարտված պատերազմի ու կիսաշրջափակման մեջ գտնվող Հայաստանը ունենալու էր նենգափոխված եւ խեղված քաղաքականությամբ ապրելու համար անհրաժեշտ արտաքին ուժեղ հովանի: Բնական է, որ այդ հովանին պետք է ձեւավորվեր մի շարք գործոնների համադրությամբ՝ աշխարհաքաղաքական ուժերի հարաբերակցություն եւ արժեհամակարգային բաղադրություն: Այդ ամենի հանրագումարում Հայաստանի հովանի դարձավ ռուսական համակարգը: Տարիների ընթացքում այն հաստատվեց եւ ամրագրվեց մի շարք այլ դրվագների հետեւանքով, այդ թվում դրվագներ, որոնք Հայաստանն անցկացրին ընդհուպ արյունահեղության միջով, էլ ավելի խորացնելով ներքին խոցելիությունն ու արտաքին կախվածությունը: Ձեւավորվեց մի արատավոր եւ փակ շրջան, որում հայտնված ուժերն ու գործիչներն այլեւս պտտվում էին դրանում շատ դեպքերում անգամ իրենց կամքից անկախ, անկարող լինելով թե դուրս գալ այդ շրջանից, թե փոխել դրա ներսում եղած տրամաբանությունն ու բովանդակությունը եւ ըստ այդմ Հայաստանի համար առավելագույնս ընդլայնել այդ շրջանը:
Մենք, որպես հասարակություն, որն այժմ կանգնած է լրճագույն ճամփաբաժանի եւ աշխարհաքաղաքական մարտահրավերների առաջ, պարտավոր ենք իրադարձությունների այդ զարգացումը դիտարկել անձնավորվածությունից վեր, հասկանալու համար այն մեխանիզմն ու տրամաբանությունը, որով Հայաստանը քայքայվել է իբրեւ քաղաքական օրգանիզմ եւ զրկվել պետական իմունային կարողություններից: Բանն այն է, որ, անձերի շրջանակում ախտորոշման փորձերը որքան գայթակղիչ են, նույնքան էլ փակուղային, որովհետեւ սովորաբար անձերի շրջանակում փնտրելով պատասխանատվություն ու պատճառներ, մենք հանգում ենք նաեւ անձերի շրջանակում լուծումներ փնտրելու: Իսկ այդտեղ փակուղին է: Ավելին, Հայաստանի քաղաքական օրգանիզմի քայքայման քաղաքականությունը խթանած եւ հովանավորած սուբյեկտները անում են առավելագույնը, իրավիճակը հենց այդ դաշտում պահելու, ըստ այդմ Հայաստանի հանրությանը ելքերի փնտրտուքի եւ լուծումների հարցում փակուղու անվերջությունն ապահովելու համար: Խնդիրն այն չէ, որ չպետք է դիտարկվի անձերի պատասխանատվությունն այս կամ այն փուլի, դրվագի, իրողության համար: Ավելին, դա պետք է դիտարկվի, որպեսզի նաեւ ձեւավորվի այդօրինակ վարքագծից զերծ մնալու պատասխանատվության դաշտ եւ կասեցվի այլ անձերի կամա, թե ակամա ներգրավումը, նոր անձերի ներգրավումը Հայաստանի դեմ քաղաքականության քայքայիչ շրջանակ: Բայց, պատճառների հարցում պետք է «փորել» երեւույթներն ավելի խորը, գիտակցելու համար պարզ մի բան՝ անձերը օգտագործվում են շատ հաճախ ոչ միայն իրենց նենգության կամ չարամիտ դիտավորության կամքով, այլ նույնիսկ ակամա՝ իրենց մտածողության բերումով, երբ առավել հմուտ տեխնոլոգները կարողանում են խաղալ անձերի մտածողության, մարդկային թուլությունների վրա եւ այդպիսով թուլացնել պետական դիմադրությունը: Այդ ամենը առավել քան կարեւոր են իբրեւ դիտարկման եւ ախտորոշման ելակետեր, քանի որ Հայաստանի համար բախտորոշ այդ ճամփաբաժանում կարծես թե ոտքի է հանվել Հայաստանի անցնող երեք տասնամյակի առանցքային անձանց գրեթե ամբողջ շրջանակը, այսպես ասած անձերի պակասություն, եւ ըստ այդմ խնդիրների համակարգային ու երեւութական, վերանձնային եւ խորքային ախտորոշման ավելորդ առատություն թույլ չտալու համար:
