Հետպատերազմյան նոր իրականությունը, որքան էլ ցավագին, որքան էլ ծանր մարդկային և տարածքային կորստով ու նոր մարտահրավերներով լեցուն, այդուհանդերձ ունի կառավարման լրջագույն խնդիր: Ավելին, այդ խնդիրը կա հենց նոր իրողությունները, նոր բնագծերն ու սահմանները, որ խնդիրներն ու մարտահրավերները հաշվի առնելով: Թվում է, որ պատերազմի և դրա ծանր հետևանքի շոկի առաջնային դրսևորումներից հետո, հազարավոր զոհերի հիշատակը սգալով և խնկարկելով հանդերձ, Հայաստանի քաղաքական դաշտը պետք է խորհի և պատասխանատվություն զգա նաև ողջերի համար՝ հանուն նաև մեր անձնազոհ զինվորների ու սպաների հիշատակի, և շոկից դուրս բերելով պետությունը աստիճանաբար վերադարձնի կառավարման շուրջ լուրջ և պատասխանատու բանավեճի և քննարկումների դաշտ: Այդ հարցում թերևս պետք է առավել նախանձախնդիր լինեին ընդդիմադիր ուժերը, ներկայիս մեծամասնության սուր քննադատները, որոնք պետք է որ փորձեին հանրությանն առաջարկել իրավիճակի կառավարման մարտավարական և ռազմավարական փաթեթներ, ճանապարհային քարտեզներ, այդպիսով ցույց տալով հանրությանը ներկայիս մեծամասնության հանդեպ իրենց շահեկան տարբերությունը:
Դրա փոխարեն սակայն, քաղաքական դաշտի գերակշռող մեծամասնությունը ոչ միայն չի անում ոչինչ պետությունը, երկիրը, մարդկանց շոկից դուրս բերելու և իրավիճակի կառավարման շուրջ հիմնարար բանավեճ ծավալելու համար, այլ անում է հնարավոր ու անհնար ամեն ինչ՝ հիմնականում օգտագործելով տեղեկատվական և հոգեբանական տեռորի մեխանիզմները, որպեսզի շոկը ձգվի առավելագույսն երկար, մինչև դրանից դուրս կգան սեփական քաղաքական հաջողության ծիլերը: Այդ համատեքստում արվում է ամեն ինչ, որպեսզի ներկայիս մեծամասնությունն էլ հանկարծ չկարողանա դրսևորել կառավարման շատ թե քիչ նկատելի արդյունավետություն, որովհետև դա չի բխում քաղաքական շահից: Իսկ այդ մեծամասնության դեմ քաղաքական պայքարը կառուցվում է պարզունակ սխեմայի միջոցով՝ թուրքի թշնամի լինել-չլինելու «պարադիգմից» բացի, մյուսը այսպես ասած հող «հանձնած» կամ «չհանձնած» լինել-չլինելն է, ինչն այլ բան համարելը, քան արցախյան հարցի լայն աշխարհաքաղաքական համատեքստի և կարգավորման բարդ գործընթացի մանիպուլյատիվ աղճատում, չափազանց դժվար է: Ներկայումս մենք ականատես ենք, թե ինչպես է մանիպուլյատիվ նկատառումներով աղճատվում արցախյան հարցի կարգավորման գործընթացի պատմությունն ու դրա բնույթը: Դա տեղի է ունեցել մեծ հաշվով նախորդ ամբողջ քառորդարյա շրջանում, ի վերջո հանգեցնելով նաև նրան, որ Հայաստանը քաղաքականապես դարձել է արցախյան հարցում ավելի ու ավելի նվազ դիմադրունակ, ինչն էլ իր հերթին հանգեցրել է պաշտպանական համակարգի և ռազմա-քաղաքական բեռի ծանրությանը՝ Ադրբեջանի ագրեսիվության աճի, և դրա հանդեպ Մինսկի խմբի համանախագահության և ընդհանրապես միջազգային հանրության աճող լոյալությամբ հանդերձ: Հայկական ներքաղաքական դաշտը այդ մանիպուլյատիվ շրջանակից դուրս գալու և արցախյան հարցը աշխարհաքաղաքական լայնությանը համարժեք դիտարկելու կամք ու կարողություն չդրսևորեց անգամ ատռաջին լրջագույն արձագանքից՝ Արցախի դեմ քառօրյա պատերազմից և դրա հետևանքով տարածքային առաջին շատ, թե քիչ լուրջ կորստից հետո:
Փաստացի, Հայաստանի ներքաղաքական դաշտ կոչվածի գերակշռող, ճնշող մեծամասնությունը դրանից դուրս գալու միտում և կամք չի ցուցաբերում նաև 44-օրյա ծանր պատերազմից հետո: Ընդ որում, մանիպուլյատիվ աղճատումները իրականացվում են ոչ միայն փոխադարձ մեղադրանքների, այլ նաև պարզապես ռազմա-հայրենասիրական ճոռոմաբանության և կարգախոսների ներքո: Այն դեպքում, երբ 44-օրյա պատերազմից հետո հայկական պետականության առաջ արցախյան հարցը կանգնել է Արցախի մի զգալի մասի կորստով, և դրանով հանդերձ՝ իր ամբողջ հասակով: Բայց, ինչ կարող են անել ուժեր, խմբեր, անձինք, որոնք տասնամյակներ շարունակ փորձել են հենց քաղաքական բանաձևերի և ախտորոշումների փոխարեն բաճակաճառերով և ինքնագովեստի, մեծության կամ իմաստնության բարդույթի ներբողներով քողարկել արցախյան հարցի ամբողջ հասակը, դիմելով զանազան մանիպուլյացիաների: Նրանք կարող են անել լոկ այն, ինչ արել են ավելի քան քառորդ դար, հասցնելով պետությունը ներկայիս կետին: Այդ պատճառով է, որ Հայաստանին նոր բան անելու համար պետք են նոր մարդիկ, բայց ոչ միայն դեմքով կամ անունով, այլ քաղաքական պատասխանատվությամբ և արցախյան հարցի ամբողջ հասակին համարժեք քաղաքական մտածողությամբ մարդիկ:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի
