Սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացի վերաբերյալ արտահոսած, այնուհետև պաշտոնապես «ճանաչված» փաստաթղթի շուրջ կրքերը Հայաստանում հասկանալիորեն չեն հանդարտվում: Ամբողջ հարցն այն է, որ դրանք ծավալվում են առավելապես զգայական, իռացիոնալ, և գերազանցապես ներքաղաքական խմբային կոնյուկտուրային շահերի տիրույթում: Մինչդեռ, դրանից դուրս կա բավականին նուրբ և բազմաշերտ քաղաքական իրավիճակ, որը կարիք ունի հենց քաղաքական դիտարկման:
Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը հայտարարել է, որ Հայաստանը պետք է ճանաչի Ադրբեջանի սահմանը և Արցախը ճանաչի Ադրբեջանի մաս: Ալիևը իհարկե բացահայտում է իր վախերը՝ Արցախի կարգավիճակի հարցի միջազգայնացում և արդիականացում: Դա կանխելու հարցում նրա գլխավոր գործընկերը Ռուսաստանն է, սակայն Մոսկվան հրապարակկային մակարդակում մերժելով կարգավիճակի մասին բարձրաձայնումները, խորքային առումով թերևս բոլորովին դժգոհ չէ այդ հարցի առկայությունից, որովհետև դա նաև լծակ է Բաքվի հանդեպ: Իհարկե, այստեղ իրավիճակը նուրբ լար է, որովհետև, եթե Բաքուն պայմանավորվի ԱՄՆ ու Ֆրանսիայի հետ՝ որոնք հիմնականում բարձրացնում են կարգավիճակի հարցը, Ռուսաստանը կարող է զգալիորեն կորցնել Բաքվի հետ կապերում և Ադրբեջանը կարող է առաջ մղել միջազգային խաղաղապահների հանգամանքը:
Մյուս կողմից, Բաքվի համար դա այդքան էլ հեշտ չէ իհարկե, որովհետև Ռուսաստանն այդուհանդերձ ունի ռազմական ներկայություն և այն չեղարկելը իսկապես բարդ է, հաշվի առնելով նաև այն, որ խոշոր հաշվով ՌԴ-ն ունի Արևմուտքի հետ պայմանավորվելու անհամեմատ ավելի լայն դաշտ և ռեսուրս, քան Բաքուն: Ահա այդ իրավիճակում, սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը ինքնին բավականին բարդ վիճակ կարող է ստեղծել Ալիևի համար, արգելափակելով սահմանային սադրանքների նրա հնարավորությունը: Բանն այն է, որ գործընթացի մասին պայմանավորվելու դեպքում, Ալիևը քաղաքական իմաստով կաշկանդվում է որևէ գործողությունից, քանի դեռ քննարկվում է սահմանների հարցը: Իսկ դա կարող է տևել տարիներ:
Անշուշտ, այստեղ արդեն շատ բան կախված է այն հանգամանքից, թե Հայաստանը որքանով է կարողանում ամրացնել սահմանների իր պաշտպանությունը, թույլ չտալու համար, որ Բաքուն կանգնեցնի որոշակի փաստերի առաջ: Ավելին, այստեղ ընդհուպ նշանակություն ունի այն, թե Հայաստանը որքանով է ունակ կանխել սադրանքները ուժով: Եթե Հայաստանն ունակ չէ լուծել այդ հարցերը, ապա սկսված է սահմանազատման և սահմանագծման գործընթաց, աշխատանքային քննարկում, թե ոչ՝ չկա այդպիսի որևէ փաստաթուղթ, չունի էական նշանակություն՝ Բաքուն շարունակելու է պարբերական սադրանքները և փորձելու է ստեղծել իր համար սակարկության հնարավորություններ ու առիթներ, կարգավիճակի հարցը առնվազն սառեցնելու համար: Ըստ այդմ, Հայաստանի համար բուն խնդիրը այն չէ, որ կա այդպիսի փաստաթուղթ և այն ենթադրում է սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացի շուրջ պայմանավորվածություն: Հայաստանի համար բուն խնդիրը այդ գործընթացում սեփական շահերն ու տարածքները լիարժեք, այդ թվում ուժով պաշտպանելու կարողության առավելագույնս արագ վերականգնումն ու ձևավորումն է: Իսկ դրա համար էական նշանակություն ունի այն, որ Հայաստանում հաստատվի ներքին կայուն քաղաքական իրավիճակ և ներքաղաքական պայքարը դադարի ծավալվել «նպատակն արդարացնում է միջոցները» տրամաբանությամբ:
