Մեդիատիրույթում հայտնի արտահոսքից հետո Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը հանրայնացրեց Ադրբեջանի հետ՝ Ռուսաստանի հովանու ներքո նոր գործընթացի վերաբերյալ փաստաթուղթ ստորագրելու հարցը: Այստեղ միանգամից հարց է առաջանում, թե ինչու՞ կառավարության ղեկավարը չի արել դա մինչ այդ, այսինքն մինչ կլիներ արտահոսք ընդդիմադիր դիրքավորում ունեցող, նախկին համակարգը ներկայացնող գործիչների և մեդիայի միջոցով, որպեսզի ստեղծված աղմուկից հետո նոր միայն հայտարարվեր՝ թե ստորագրվելու է այդպիսի փաստաթուղթ և այն 100 տոկոս համապատասխանում է Հայաստանի շահին: Նիկոլ Փաշինյանի բացատրությունը, որ քննարկվող, մշակվող, աշխատանքային փաստաթուղթը հանրայնացնելը կլիներ էթիկապես սխալ, թվում է հիմնավոր, սակայն այդ հիմնավորվածությունն ամբողջական կլինի մի դեպքում՝ եթե Հայաստանի կառավարությունն ապահովում է աշխատանքային գործընթացի փակ ռեժիմը և հանրությանը տեղեկացնում արդեն մշակման աշխատանքը ավարտելուց հետո և տեքստը ստորագրման պատրաստելուց առաջ, իսկ քանի որ իրավիճակը ունեցել է նախադեպեր, ապա Հայաստանի կառավարության համար թերևս պետք է ոչ միայն անսպասելի չլինի, այլև սպասելի լինի հնարավոր արտահոսք, աղմուկ, մանիպուլյատիվ հետևանքով: Ըստ այդմ, ինչու՞ չկանխել մանիպուլյացիան, չհրապարակելով աշխատանքային նյութը, սակայն հայտնելով դրա մասին և հավաստիացնելով, որ այն չի պարունակելու որևէ վիճահարույց կամ առավել ևս վտանգավոր դրույթ և վերաբերելու է ընդամենը սահմանազատման և սահմանագծման գործընթաց սկսելու աշխատանքային ձևաչափին: Դրա փոխարեն, վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը խոսեց Հայաստանի տեղեկատվական և քաղաքական դաշտում «ադրբեջանական գործակալ գործիչների» մասին, որը ինքնին բավականին թեժ է պահում հանրային կրքերը, արդեն իհարկե վարչապետի քաղաքական շահերի տրամագծում, ի տարբերություն արտահոսքերով մանիպուլյացիա կառուցող կողմի թեժացրած իրավիճակների: Այդ ամենից դուրս սակայն, անշուշտ առանցքային է այն, թե ինչ փաստաթղթի մասին է խոսքը և ինչպիսին է դրա իրավական և քաղաքական համատեքստը:
Փաստաթղթի հրապարակված տեքստը համենայն դեպս չի գուժում ոչինչ: Այն ընդամենը հերթական եռակողմ հայտարարություն է, այս անգամ սահմանազատման և սահմանագծման աշխատանքի ձևաչափ մշակելու և սկսելու մասին: Այստեղ կարծես թե խոսքը մի բանի մասին է, որն ի վերջո պետք է տեղի ունենա: Սակայն իրավիճակի նրբությունը թերևս հետևյալ հարցադրումն է՝ փաստաթուղթը պետք է ստորագրվի, որից հետո է Բաքուն համաձայնելու քաշել իր սահմանախախտ ստորաբաժանումները հե՞տ, թե՞ Երևանը դնելու է պայման՝ կստորագրի, միայն ադրբեջանցիների ելման դիրք վերադառնալու պարագայում: Այդ դեպքում կստացվի, որ ստորագրությունն ուրեմն Բաքվի պայմանն է՝ զորքը հետ քաշելու, հետևաբար Բաքուն ունի այդ եռակողմ թղթի հարցում ինչ որ շահագրգռություն: Այստեղ էլ առաջանում են կասկածներ, թե արդյո՞ք կա գաղտնի մաս: Վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը հերքել է, թե կա այդպիսի մաս: Հարց է առաջ գալիս՝ իսկ բանավոր որևէ պայմանավորվածությու՞ն, ինչպես օրինակ նոյեմբերի 9-ի թղթի մեջ կար՝ Զանգելանի և Ղուբաթլուի առումով: Այդ հարցը կարծես թե բաց է, համենայնդեպս առայժմ և Նիկոլ Փաշինյանին թերևս արժե անդրադառնալ և հերքել նաև որևէ բանավոր պայմանավորվածության առկայությունը:
Միևնույն ժամանակ, ակնառու է, որ սահմանի հարցում Ադրբեջանի հանդեպ ձևավորվել է ուժգին միջազգային ճնշում, կամ ուժգնանում է այդ ալիքը և այստեղ հնարավոր է Ալիևին պետք է ինչ որ կերպ դեմք փրկել, և քանի որ Ռուսաստանին էլ պետք է ինչ որ կերպ արձանագրել, որ ինքն է հարց լուծողը, ձևավորվում է եռակողմ փաստաթղթի և աշխատանքային գործընթացի մասին պայմանավորվածության գաղափարը: Այս դեպքում անշուշտ Երևանին չարժե դիմադրել, քանի որ դա իրավիճակի լարվածության լիցքաթափման բերող ձևաչափ կամ ընթացք է: Մի բան, որ Հայաստանին մի շարք օբյեկտիվ պատճառներով ներկայումս բավականին անհրաժեշտ է՝ խուսափել լարվածության էսկալացիայից և հնարավոր նոր ռազմական մասշտաբային գործողությունների վտանգից: Իհարկե վերստին նկատենք ադրբեջանցիների հետքաշման հանգամանքը, որը պետք է լինի առանց նախապայմանի, ինչի մասին Երևանի դիրքորոշման վերհաստատումը կարևոր է: Ու, նաև թերևս մի հանգամանք, որին կանդրադառնանք նաև առանձին հոդվածով ավելի հանգամանալից: Փաստացի, սեղանին դրվում է եռակողմ փաստաթուղթ սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի մեկնարկի մասին և սահմանային իրավիճակի հանգուցալուծումը գոնե այս տարբերակով չի շաղկապվում «միջանցքի» գաղափարին, ինչը կարող ենք դիտել Երևանի դիվանագիտական հաջողության նշմարվող ուրվագիծ:
