ԵԱՏՄ երկրները քննարկում են Ադրբեջանի հնարավոր մասնակցությունն ապրիլի 29-30-ին Կազանում կայանալիք միջկառավարական խորհրդի նիստին, որին սովորաբար մասնակցում են երկրների ղեկավարները։ Այս մասին հայտնել է ՌԲԿ-ն՝ ՌԴ-ում ու ՀՀ-ում 3 դիվանագիտական ու կազմակերպության աշխատակազմում աղբյուրներին հղումով։
Որպեսզի դա հնարավոր դառնա, անհրաժեշտ է Երևանի համաձայնությունը, իսկ դրա համար պետք է լուծել որոշ հարցեր, այդ թվում՝ գերիների հարցը, նշել է հայկական աղբյուրը։ Երևանի ցանկում մոտ 200 անուն կա։
Չլուծվածների թվում է նաև կոմունիկացիաների ապաշրջափակման տարբերակների հարցը: Բաքուն ուզում է երկաթուղի՝ Սյունիքով Նախիջևան, ՀՀ-ն համաձայն է, սակայն զուգահեռաբար պնդում է Իջևան-Ղազախ երկաթգծի վերագործարկման անհրաժեշտության մասին ու, բացի դրանից, առաջարկում է արդեն հիմա ապաշրջափակել Երևան-Թբիլիսի-Բաքու երկաթուղին։ Ադրբեջանը պնդում է, որ առաջին հերթին պիտի վերագործարկվի Մեղրիի ճանապարհը։
Քաղաքագետ Ռոբերտ Ղևոնդյանի կարծիքով՝ առաջին հերթին պետք է հասկանալ, որ ռուս-թուրքական այն մեծ պայմանավորվածությունը, որին կուլ գնաց նաև Արցախը՝ հնարավոր է նաև ներառում էր նշված հարցը։ «Դա եղել է ռուսների երազանքը, և տարիներ շարունակ նրանք դա չեն էլ թաքցրել, տարբեր առիթներով ցանկություն են հայտնել, որ եվրասիական նախագծերին մասնակցի նաև Ադրբեջանը։ Ադրբեջանն էլ անընդհատ ասում էր, որ ցանկացած նախագծի կամ աշխարհաքաղաքական գործընթացի մասնակից կարող է լինել, եթե դա կօգնի վերադարձնել Ղարաբաղը։ Տեսնում ենք, որ Ղարաբաղը փաստացիորեն հիմնական մասով վերադարձված է Ադրբեջանին և կարելի է նշել, որ այս առումով ռուս-ադրբեջանական պայմանավորվածությունը կարող էր ներառել նաև Ադրբեջանի մասնակցությունը ԵԱՏՄ-ում։ Այստեղ հարցն այն է, թե ինչու պետք է դրան համաձայնվի Հայաստանը»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց նա։
Մեր զրուցակցի դիտարկմամբ՝ հավանաբար հենց դրա համար էլ օգտագործում եմ գերիների լծակը. «Այնուամենայնիվ, կարծում եմ, որ Հայաստանը ճիշտ կանի տա իր համաձայնությունը, քանի որ գերիները մեզ համար գերակա են, և բացի դրանից, ԵԱՏՄ-ի առավելությունները այնքան էլ մեծ չեն, որոնց համար Հայաստանը կարող է իր համաձայնությունը չտալ։ Ընդհակառակը՝ շատ ավելի հարմար «արժեք» է այդ համաձայնությունը, քան Կարմիր Շուկան ու Մեղրիով ճանապարհը, ինչի մասին խոսվում է»։
Նման համաձայնություն տալով, քաղաքագետի խոսքերով, մեծ հաշվով, շատ բան չի փոխվում. «Ադրբեջանը, այսպես թե այնպես, չլինելով ԵԱՏՄ անդամ, բավականին սերտ հարաբերություններ ուներ մյուս երկրների հետ, ինչը մենք տեսանք Լուկաշենկոյի այցի հետ կապված, նաև ռուսական զենքի գնումները… նույնիսկ Ադրբեջանի անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին, չեմ կարծում, թե տարածաշրջանային առումով լուրջ փոփոխություններ են լինելու։ Առավել ևս՝ ԵԱՏՄ-ն իրենից լուրջ կառույց չի ներկայացնում ու ժամանակի ընթացքում հնարավոր է՝ նույնիսկ որևէ առաջընթաց էլ չունենա»։
Նույն կառույցի մեջ Հայաստանի ու Ադրբեջանի անդամակցությունը հնարավո՞ր է , հարցին ի պատասխան, Ռոբերտ Ղևոնդյանը նշեց. «Իհարկե, հնարավոր համարում եմ, որովհետև ինչպես նշեցի՝ Ռուսաստանը դրա հետ կապված պլաններ ունի։ Իր հերթին Ադրբեջանն էլ նշել էր, որ կհամաձայնվի այդ տարբերակին, եթե կարողանա վերադարձնել Արցախը։ Փաստացիորեն կողմերի շահերը համընկել են, գործընթացն արդեն սկսվել է։ Ամենայն հավանականությամբ, այդ գործընթացի մեջ կա նաև Թուրքիան, ու Թուրքիան էլ կարող է ինչ-որ բան ստանալ, օրինակ, նրա մուտքը այդ տարածաշրջան։ Մնում է, որ Հայաստանը կարողանա իր շահերը ճիշտ գնահատել ու այն դեպքերում, որոնք կապված կլինեն նման գործընթացների հետ, օրինակ, ԵԱՏՄ կոչվող հիբրիդային կառույցին Ադրբեջանի միանալը, դրա դիմաց հնարավոր առավելագույնը ստանալ ու համաձայնությունը տալ։ Հակառակը շատ ավելի անշահավետ է Հայաստանի համար։ Մենք տեսնում ենք, որ ԱՊՀ-ի օրինակով, բոլոր այն կառույցները, որտեղ Ռուսաստանը գերակա է, երկրները իրար հետ շփվում են Ռուսաստանի միջոցով, միմյանց հետ հարաբերություններ չկան։ Տեսնում ենք, որ որևէ խնդիր չի առաջանում, նույնիսկ ռազմական ոլորտների ղեկավարները իրար կողք կանգնած նկարվում են, ճիշտ է՝ հիմնականում իրարից հեռու են կանգնում, բայց դա իրականում որևէ լուրջ նշանակություն չունի։ Նման մոտեցում կարող է լինել նաև ԵԱՏՄ-ում, վաղը մյուս օրը՝ նաև ՀԱՊԿ-ում։ Ես նորից եմ կրկնում՝ տարածաշրջանային առումով Ռուսաստանի ազդեցությունն այնքան մեծ է, որ Ադրբեջանի անդամ լինել կամ չլինելը, խոշոր հաշվով, փոխհարաբերություններում տարբերություններ չի մտցնում։ Եվ եթե, խոշոր հաշվով, տարբերություններ չկան, ինչո՞ւ մեր շահերը չիրացնենք, եթե կարող ենք դա անել»։
