«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԺ Պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը:
– Ապրիլի 2-ը պատմական օր է: Հինգ տարի առաջ այս օրը սկսվեց Ապրիլյան պատերազմը: Հինգ տարի անց կարծես թե վերջին պատերազմը ուժը կորցրած է դարձնում քառօրյայի դասերը:
– Համաձայն եմ Ձեզ հետ… Գիտեք, որ 2019-ին ստեղծվեց Ապրիլյան քառօրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող հանձնաժողով, աշխատանքներն ավարտվել են, 97 էջանոց զեկույցը ներկայացվել է ԱԺ: Պատերազմը սկսվեց, և ընթացակարգերը խախտվեցին, բայց զեկույցն ունի իր արժեքն ու նշանակությունը: Հոգի է դրված այդ զեկույցի մեջ, մեծ աշխատանք է կատարվել… Բարձրաստիճան պաշտոնյաները, զինվորականները եկան հանձնաժողով՝ հարցերին պատասխանելու, որովհետև գիտակցեցին, որ այն ստեղծված է ոչ թե դավաճաններ փնտրելու, այլ բանակին աջակցելու համար: Զեկույցում կա մեծ նյութ, որի հիմնական սպառողը պետք է լինի ԶՈւ-ն: Զեկույցում կա նաև գաղտնիության բաղադրիչ: Ոորոշում ենք կայացրել, ես ելույթով հանդես կգամ, կտրվեն պատասխաններ, առանց ԶՈւ-ին վնաս հասցնելու:
– Այդ զեկույցում կա՞ պատասխան՝ ադրբեջանցինե՞րն են կանգնեցրել քառօրյա պատերազմը, թե՞ ոչ:
– Ակնհայտ է, որ պատերազմը կանգնեցվել է որոշակի պայմանավորվածությունների արդյունքում…
– Եթե պատերազմը կանգնեցվել է, ապա ի՞նչ պայմանով:
– Պայմանը, բնականաբար, քաղաքական պետք է լիներ… Վերջը լավրովյան պլանն աշխատե՞ց: Տպավորությունն այնպիսին է, որ 44-օրյա պատերազմն ինչ-որ բանի շարունակությունն էր. ինչ-որ պայմանավորվածություններ, որոնք չկատարվեցին: Պայմանավորվածությունն ինչի՞ն էր միտված, այդ թեմայով հիմա շատ են վիճելու: Այդ առեղծվածներից դուրս գալու համար ունենք նոր իրողություն:
– Առեղծվածներից մեկն էլ այն է, որ Անվտանգության խորհրդի քարտուղարն ասում է, որ 44-օրյա պատերազմի 4-րդ օրը պատերազմը կանգնեցնելու մասին առաջարկ չի եղել: Ուզում եմ Ձեզ հարցնել՝ եղե՞լ է, թե՞ չի եղել նման առաջարկ:
– Անվտանգության խորհրդի քարտուղարը պատահական մարդ չէ, և Անվտանգության խորհրդի բոլոր նիստերը տեսագրվում և ձայնագրվում են: Ես կարևոր նիստերից մեկին մասնակցել եմ, որտեղ Արցախի և ՀՀ երկու նախագահները գործող իշխանություններին առաջարկել էին ինչ-որ քայլեր, և դրա վերաբերյալ եղել է քննարկում: Վերջակետը դնենք, նախ՝ որևէ Գլխավոր շտաբի պետ չի կարող ասել՝ այլևս չեմ կարող կռվել, ԳՇ խնդիրը կռիվը կառավարելն է, պատկերացնո՞ւմ եք՝ բոլոր պատերազմներում զինվորականներն ասեն՝ դադարեցրեք, էլ չենք կարողանում կռվել:
– Բայց այդ «բարաթը» եղե՞լ է, կռիվը դադարեցնելու հիմնավորումը եղե՞լ է որևէ թղթի վրա:
– Գիտեք՝ Օնիկ Գասպարյանն է հնչեցրել այդ մասին, դա ոչ ոք չի տեսել, ո՞ւմ մոտ է ասել, ԱԽ նախագահն ասում է՝ չկա: Ես եղել եմ այն նիստին, որտեղ հնչել է, որ մեր ռեսուրսները սակավ են և պետք է գտնել տարբերակներ՝ հասնելու հրադադարի, բայց այդ տարբերակները չեն ուշացել, չէ՞, առաջին փորձը՝ դիմել ենք ՌԴ-ին, երկրորդ՝ Ֆրանսիային, երրորդ՝ ԱՄՆ-ին և 4-րդ փորձն արդեն ուժի պարտադրանքով հրադադար հաստատվեց, և այդ պարտադրանքը եկավ ՌԴ-ից:
– Իսկ 4-րդ փորձն առաջին փորձ չէ՞ր կարող լինել:
– Ո՛չ, որովհետև պատերազմն ունի իր օրենքները… Առաջին օրվանից մինչև նախավերջին օրը մենք այդպես էլ միջազգային աջակցություն չստացանք, որը հրադադար կպարտադրեր, այդ պարտադրանքը եկավ Ռուսաստանից: Ընդ որում՝ անտեսանելի գործընթացներ են եղել, որոնք մեր հակառակորդին, նաև խաղի մեջ մտած Թուրքիային ստիպել են գնալ հրադադարի կնքման: Հիմա շատերը կասեն՝ պայմանավորված են, դավադիր են, կապիտուլյանտ, բայց չկա այդպիսի թեմա: Թեման հետևյալն է՝ մեր Զինված ուժերը լայնածավալ պատերազմին ինչքանո՞վ էին պատրաստ: Հոկտեմբերի 27-ից հետո մեր բանակի կարողությունները պետք է շեշտակի ավելանային, հակաօդային միջոցներ ձեռք բերվեին և կառավարման մակարդակը բարձրացվեր: Հիշո՞ւմ եք 2016թ. մեր հայտնի գեներալներից մեկը Քելբաջարում աթոռին նստած ասում էր՝ այդ անօդաչու ծիտիկները, պաշտպանության նախարարի՝ «Ազատություն» ռադիոկայանին տված զրույցի հայտնի տեսագրությունը կա, որտեղ ասում է՝ մեր ինչի՞ն են պետք ԱԹՍ-ների դեմ պայքարի միջոցներ, եթե կարող ենք «գրանատամյոտով» ավելի էժան խփել:
– Ձեր նշած զինվորականները հիմա քաղաքական այլ ճակատում են, դա թույլ է տալիս ենթադրել, որ Ապրիլյանի մասին զեկույցի նկատմամբ զգուշավորությունը հենց դրանից է գալիս, որ քաղաքական կրքերն անտեղի չբորբոքվեն:
– Մենք չենք ուզում, որ քաղաքական կրքերը շահարկվեն և տեղափոխվեն Զինված ուժեր: Առավել ևս, տեսաք, որ պատերազմից հետո ընդդիմադիրները, որոնք չունեին հանրության աջակցությունը, ավելին՝ նրանց 99 տոկոսը մերժված էր հենց կոռուպցիայի, հովանավորչության ու ամենթողության համար, կախվում են բանակի փեշերից: ԳՇ հայտարարությունը, բնականաբար, հենց այնպես չծնվեց, դա նշանակում է, որ շատ զինվորականների հետ անհատական աշխատանք է տարվել այն օրակարգով, որ ԶՈւ-ն պետք է մասնակցի ներքաղաքական խնդիրների լուծմանը: Ի զարմանս ինձ՝ Օնիկ Գասպարյանը, որը բարոյական լուրջ նկարագիր ունեցող զինվորականներից է, նման հայտարարություն արեց… Ես հասկանում եմ, թե ինչպես բանակի փեշերից սկսեցին քաշել: Նախկին զինվորականները, որոնք նաև 2016-ին կառավարում էին Ապրիլյան պատերազմը, պետք է խիզախություն ունենային ընդունելու, որ կառավարման սխալներ են թույլ տվել, և դա 2016թ. ապրիլի 2-ին չէ, որ ի հայտ եկավ, դրանից առաջ իրենք այնպես էին կառավարում, որ անտարբերությունը ներթափանցել էր բանակ, անփոխարինելիությունը դարձել էր նորմ: Բանակի հրամկազմի փոփոխություն. այն պետք է առաջընթացի բերեր, որը տեղի չունեցավ… «17+»-ը փորձում էր բանակին դարձնել քաղաքական գործիք, Վազգեն Մանուկյանն ասում էր՝ ես լինեի կանեի, տանկերը բերեք…
– Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչը կանգնեցրեց Օնիկ Գասպարյանին:
– Օնիկ Գասպարյանին կանգնեցրեց բանակի միջին հրամկազմը, պատերազմ անցած հրամկազմը:
– Նրանք, ովքեր պատերազմի մասին գիտեն ճշմարտությունը:
– Նրանք, ովքեր գիտեն ամեն ինչ ՊԲ-ի և ԶՈւ-ի մասին: Միայն բարձրագույն սպայակազմի մի հատվածը հայտարարություն անելով՝ հասկացավ, որ միայնակ է: Եվ բանակում գտնվեցին ուժեր՝ հանձինս պաշտպանության նախարարի և էլի շատ հայրենանվեր զինվորականների, որոնք արգելափակեցին զարգացումները, որոնք կարող էին տեղափոխվել Երևանի կենտրոն:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:
