«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է Արցախի ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ, ՀՅԴ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բալայանը։
– Պարոն Բալյան, Դաշնակցությունն ի՞նչ դիրքորոշում ունի Արցախում ռուսերենը պաշտոնական լեզու դարձնելու նախաձեռնության վերաբերյալ: Ձեզ համար սա անակնկա՞լ էր:
– Մենք որոշել ենք անձնական կարծիք չասել, քննարկել, որոշում կայացնել, նոր ասել: Մանավանդ այս հարցն ունի տարբեր բաղադրիչներ՝ քաղաքական, անվտանգային, բարոյական: Հազար ու մի բան կա, պետք է ծանր ու թեթև անենք, նոր որոշում կայացնենք:
– Ամեն դեպքում, այսպիսի որոշումը ձեր կուսակցության դիրքորոշմանը չի՞ հակադրվում: Արցախի սուվերենության առումով խնդիր չի առաջանո՞ւմ: Ինչո՞ւ պետք է Արցախում ռուսերենը պաշտոնական լեզու համարվի, երբ որ մինչև հիմա որևէ խնդիր չի առաջացել:
– Դրա համար ես իմ խոսքում նշեցի, որ հարցն ունի քաղաքական, անվտանգային բաղադրիչներ և դրանցից բխող հազար ու մի բաներ, դրա համար պետք է քննարկենք, տեսնենք՝ ոնց ենք անում, ինչ ենք անում: Այնպես լինի, որ ժողովրդի համար, երկրի համար օգտակար լինի:
– Կարո՞ղ է նման նախաձեռնությունը որևէ արցախցու համար օգուտ լինել:
– Պետք է քննարկենք, կողմնորոշվենք, տեսնենք՝ ճիշտը որն է: Հազար ու մի հանգամանքներ կան:
– Իսկ հնարավո՞ր է, որ սա ռուսական կողմի ճնշման արդյունք է:
– Ճնշման որևէ բան չկա: Ուղղակի, առաջիկայում իրավիճակից բխող հանգամանքներից ելնելով՝ պետք է քննարկումներն անենք ու կողմնորոշվենք:
– Այսինքն՝ Արցախի ԱԺ-ում ՀՅԴ խմբակցությունը դեռ չունի՞ որոշում այս հարցի վերաբերյալ:
– Առայժմ քննարկման փուլում է, վերջնական որոշում դեռ չկա, բայց կլինի:
– Արցախի ԱԺ պատգամավորներից մեկը հայտարարել էր, որ նման հարցերում արցախցիների ձայնը պետք է լսելի լինի: Քաղաքացիներից ինչպիսի՞ արձագանք կա: Ձեզ դիմե՞լ են:
– Դա մի քիչ դժվար է որոշել: Օրինակ՝ մարդ կա, ասում է՝ ամբողջ ժողովուրդն այսպես է ասում: Մյուսն ասում է՝ ամբողջ ժողովուրդն այնպես է ասում: Էդ ո՞նց որոշվեց, թե ժողովուրդն ինչպես է ասում: Հիմա ժողովրդի անունից խոսելը մի քիչ մոդայիկ է դարձել: Իմ մտահոգությունն այն է, որ պետք է իսկապես այնպիսի որոշում լինի, որ դա օգտավետ լինի ժողովրդի համար: Խոսքը դրա մասին է:
– Երևանում վաղը մեծ հանրահավաք է նախատեսված, որին ՀՅԴ-ն նույնպես մասնակցում է: Արցախի դաշնակցականները միանալո՞ւ են, թե՞ չեք խառնվում Հայաստանի ներքաղաքական կյանքին:
– Մենք վաղը այստեղ փետրվարի 20-ի հետ կապված միջոցառումներ ունենք, չենք գնա Հայաստան:
– Սերժ Սարգսյանն իր հարցազրույցում խոսել է, որ բանակցել է 5+2 սկզբունքով տարածքները Ադրբեջանին փոխանցելու շուրջ: Շատերն հեգնանքով ասում էին, որ նա, փաստորեն, «ասիմպտոմ լևոնական» է եղել, չենք իմացել: Ձեզ համար անակնկա՞լ էր իր հայտարարությունները Արցախի խնդրի հետ կապված, թե՞ ՀՅԴ-ն տեղյակ է եղել նրա պլաններից:
– Անակնկալ չի եղել, մանավանդ որ մենք 2016-ի ապրիլյան դեպքերից հետո նման քննարկում ունեցել ենք իր հետ: Ամբողջ խնդիրն այն է, որ կարգավորման հիմքում, ըստ էության, դրված է եղել Արցախի ինքնորոշման, կարգավիճակի հարցը: Հետևաբար, անհնար է համեմատել Լևոն Տեր-Պետրոսյանի առաջարկած տարբերակի հետ այն տեսանկյունից, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի տարբերակի դեպքում այդ ամենի նկատմամբ պետք է դրսևորվեր փուլային մոտեցում: Այսինքն՝ տարածքները հանձնվեին, իսկ կարգավիճակի հարցը հետագայում ճշտվեր: Իսկ Սերժ Սարգսյանի ասածի մեջ փաթեթային տարբերակն է, որ պետք է այդ ամենը միասին քննարկվի և Արցախի կարգավիճակը ճշտվի:
– Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը հայտարարել է, որ 2016-ին Ապրիլյան պատերազմը կասեցվել է, որովհետև Սերժ Սարգսյանը խոստացել էր այդ շրջանների վերադարձը Ադրբեջանին: Ձեզ ի՞նչ է հայտնի այս առումով:
– Այստեղ կարելի է շատ բան ասել, բայց կան փաստեր: Եթե հանձնող լիներ, ժամանակին կհանձներ, հազար ու մի առիթ եղել է: Ամբողջ խնդիրն այն է եղել, որ քննարկումներ եղել են, բայց եթե դուք հիշում եք, նույնիսկ ձայնագրությունը տարածվեց, այդ միլիարդի պատմությունը: Ուզում եմ ասել, որ նման առաջարկություններ եղել են, հազար ու մի քննարկում եղել է: Եթե հիշում եք՝ Լուկաշենկոն էր հայտարարել, որ անընդհատ ՀՀ ղեկավարությանն ասվել է, թե ինչի՞ չեք հանձնում տարածքները, Հայաստանի ղեկավարությունն էլ հրաժարվում էր հանձնել: Այսինքն՝ ամբողջ խնդիրն այն է, որ բանակցությունների ժամանակ կարելի է հազար ու մի հարցի շուրջ խոսել, բայց որոշում կայացնելն այլ բան է: Այսինքն՝ կարող ես խոսել, բայց որոշում չկայացնել: Ես չեմ ուզում դառնալ նախորդ իշխանության գովերգողը, բայց ամբողջ հարցն այն է, որ, ինչպես ասում են, Արցախի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը պահպանվել էր, Հայաստանի անվտանգության ռեժիմը պահպանվել էր, և այդ ամբողջ համակարգը, լավ թե վատ, աշխատել է, և ժողովուրդը հանգիստ ապրել է: Սա է փաստը: Թե ով ինչպես է մտածում, դա այլ բան է:
