«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Հելսինկյան նախաձեռնություն-92 Լեռնային Ղարաբաղի կոմիտեի համակարգող, խաղաղության և մարդու իրավունքների միջազգային մրցանակների դափնեկիր Կարեն Օհանջանյանը։
-Պարոն Օհանջանյան, ինչքանո՞վ եք հնարավոր համարում Մինսկի խմբի ֆորմատի վերականգնումը։ Արդյոք դա թույլ կտա Ռուսաստանը և ինչքանո՞վ այդ խումբը կարող է օգտակար լինել Արցախի կարգավիճակի հետագա ճշգրտման հարցում։
–Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման համար ստեղծված ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը երբեք չի դադարեցրել իր գործառույթները: Ռուսաստանի կողմից հրահրված, այնուհետև Ադրբեջանի և Թուրքիայի ձեռքերով իրականացված պատերազմը և Լեռնային Ղարաբաղի ռազմական օկուպացիան առանց ԵԱՀԿ-ի հաստատման խաղաղապահ գործողության քողի տակ ոչ այլ ինչ է, քան միջազգային իրավունքի անտեսում և Ռուսաստանի կողմից հակամարտության կարգավորման հարցում Մինսկի համանախագահ հանդես գալու իր միջազգային պարտավորությունների մերժում: ԵԱՀԿ խումը ելնում է իր տեսակետը կողմերին չպարտավորեցնելու սկզբունքից։ Այս պարագայում, սակայն, պարտադրվեց երեք համանախագահներից մեկի կամքը: Եվ այսօր մենք ունենք այս տխուր արդյունքը մեր ժողովրդի համար: Ռուսաստանի հետ միասին,՝ պետական հանցագործներ Նիկոլ Փաշինյանը և Արայիկ Հարությունյանը, հայկական բանակի ռազմական հրամանատարությունը, վնասել են մեր արժանապատվությունը և սպանել հայրենիքի ավելի քան վեց հազար փառավոր պաշտպանների:
Ինչ վերաբերում է այն հարցին, թե արդյո՞ք Ռուսաստանը թույլ կտա, որ համանախագահությունը գործի լիարժեք ձևաչափով և իր մանդատին համապատասխան, որպեսզի օգնի Լեռնային Ղարաբաղի հարցի քաղաքական լուծմանը, ես ավելի քան համոզված եմ, որ այս գործընթացն արդեն սկսված է: Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը Պուտինի հետ հեռախոսազրույցում միանշանակ և շատ կոշտ ասաց, որ հարցը պետք է լուծվի քաղաքական ճանապարհով, ինչը նշանակում է, որ ղարաբաղյան հիմնախնդիրը պետք է լուծվի միջազգային իրավունքի համատեքստում, ինչը, բացի պետությունների տարածքային ամբողջականությունը հարգելուց, հատուկ ուշադրություն է դարձնում ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի դրույթի վրա։ Սա դառնում է առավել արդիական, քան երբևէ ՝ ինքնահռչակ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության դեմ հրեշավոր ռազմական ագրեսիայի լույսի ներքո: Պատահական չէ, որ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման բանակցություններում ԱՄՆ նախկին դեսպան Քերի Քավանոն այս առնչությամբ ասաց. «Ալիևին թվում է, որ ղարաբաղյան հակամարտության հարցը վերջնականապես լուծված է: Սա, իհարկե, այդքան էլ այդպես չէ … »: Առաջիկա օրերին մենք ականատես կլինենք միջազգային միջկառավարական կազմակերպությունների ակտիվացմանը ՝ կապված հակամարտության քաղաքական լուծման հետ: Ջո Բայդենի երդմնակալությունից հետո ԱՄՆ վարչակազմը կենտրոնանալու է նաև ղարաբաղյան հակամարտության վրա: Այնպես որ, չնայած Ռուսաստանի մերժմանը՝ Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ արտաքին քաղաքական իրողությունների ընդունման հետ կապված, նա ստիպված կլինի հետ կանգնել և համագործակցել միջազգային կազմակերպությունների հետ: Հակառակ դեպքում Ռուսաստանը ենթարկվելու է պատժամիջոցների միջազգային առաջատար խաղացողների կողմից: Եվ բացի այդ, ոչ բոլոր հայերն են նման արդյունքն ընդունում և նրանք ճնշում կգործադրեն իրենց կառավարությունների վրա ՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունեությունը հեշտացնելու համար:
–Արդյոք կարծում եք, որ Ռուսաստանի գործողությունները՝ այդ թվում նոյեմբերի 9-ի համաձայնագիրը հակասել է Մինսկի խմբի կոնսեսուսային որոշումներիին։
-Իհարկե Ռուսաստանի գործողությունները կատարվել են միակողմանի, և որևէ կոնսենսուս գոյություն չի ունեցել: Ավելին, եթե նույնիսկ լիներ կոնսենսուս, դա չէր կարող որոշիչ դառնալ Արցախի ապագայի վերջնական որոշման հարցում: Սա Մինսկի խորհրդաժողովի իրավասությունն է:
-Առաջիկա հարցերը՝ գերիների վերադարձ,Արցախի կարգավիճակի ճշգրտում, Արցախում բանակի առկայություն.. ո՞ր ֆորմատով է պետք քննարկել՝ նորից Ռուսաստան ու Ադրբեջա՞ն։
Իհարկե ոչ. Բացի մարդասիրական խնդիրներից (ռազմագերիներ և փախստականներ), որոնք Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարող են ուղղակիորեն լուծել իրար հետ։
Ձեր նշած մյուս բոլոր հարցերը պետք է քննարկվեն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակներում: Քաղաքական բնույթի այս հարցերը և դիրքորոշման մանրամասն ձևավորումը, կենսական նշանակության հարցերի շուրջ որոշումներ կայացնելը՝ նույնպես Մինսկի խորհրդաժողովի իրավասությունն են: Այնպես որ, ամեն ինչ կորած չէ: Հայաստանի ղեկավարությունը հնարավորություն ունի շտկելու թվացյալ անուղղելիությունը և մեղմելու մեր ժողովրդի տառապանքները: Բայց դրա համար անհրաժեշտ է, նախ, ազատվել այն ուժերից, ովքեր ժողովրդին հուսահատության և ընկճվածության անդունդ են մխրճել. երկրորդ ՝ անհրաժեշտ է ձևավորել նոր կառավարություն , որի գործունեությունն ուղղված կլինի ազգի հոգեբանական բաղադրիչի վերականգնմանը և բոլոր ուղղություններով կսկսի գործողություններ՝ պաշտպանելու Հայաստանի և Արցախի շահերը և ամրապնդելու նրանց ռազմական և քաղաքական հզորությունը: Այս կապակցությամբ ես կցանկանայի ձեզ հիշեցնել հին հռոմեական առակի մասին. «Հաղթողը միշտ պարտվում է»: Այսպիսով, ռեսուրսների, առաջին հերթին ՝ մարդկային ռեսուրսների խելացի ձևավորմամբ մենք կկարողանանք վերադարձնել կորցրածը և հրաժեշտ տալ պարտվածի սինդրոմին …