«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է Բեռլինի համալսարանի դասախոս, հայագետ Ժիրայր Քոչարյանը։
– Պարոն Քոչարյան, որքանո՞վ Հայաստանը պետք է օգտագործի Սփյուռքի ներուժը, և արդյո՞ք դրսի գիտական միտքը պատրաստ է օգնել Հայաստանին այս վիճակից դուրս գալու համար:
– Դժբախտաբար, Սփյուռքը լավ կազմակերպված չէ: Երբ խոսում ենք Սփյուռքի մասին, նկատի ունենք Ամերիկայի՞ Սփյուռքը, Լիբանանի՞, Իրանի՞, Ֆրանսիայի՞: Ուզում եմ ասել, որ Սփյուռքը կարող է օգնել, բայց գլխավոր քայլը պետք է տեղի ունենա Հայաստանում: Մենք այսօր չափավոր և ժողովրդի մեծամասնությանը ներկայացնող իշխանության կարիք ունենք: Այո, Սփյուռքը կարող է օժանդակել, բայց գլխավորը Հայաստանի ժողովուրդն է, կառավարությունն ու մտավորականությունը:
– Ինչպե՞ս պետք է Հայաստանը կարողանա այդ ներուժն օգտագործել, ի՞նչ ելքեր եք տեսնում որպես գիտնական:
– Մենք հիմա վատ ցնցման մեջ ենք և պետք է շատ արագ փորձենք այդ վիճակից դուրս գալ: Նաև պետք է հպարտ լինենք, որ թեև շատ զոհեր ունեցանք, բայց ի վիճակի էինք Ադրբեջանի, Թուրքիայի, ջիհադիստների, Իսրայելի տեխնիկական խորհրդատուների, Պակիստանի, Աֆղանստանի վարձկանների դեմ պայքարել: Ի միջի այլոց, անգլիացիներն էլ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում մեր դեմ եղան: Այսինքն՝ մենք պետք է գիտակցենք, որ պետք է շատ շուտ այս վիճակից դուրս գանք: Մեզ ստորացրին, նվաստացրին, բայց փառք Տիրոջը, մեր մեծ զոհաբերության շնորհիվ կարողացանք դիմանալ: Մենք պետք է հպարտ լինենք, մինչև անգամ ասում էին, որ սգո օրերից հետո պետք է շքերթ կազմակերպել, որ հայերն ի վիճակի են եղել 44 օր այդ ոճրագործների դեմ պայքարել: Հիմա պետք է կամաց-կամաց այդ ցնցումից դուրս գալ և փորձել Հայաստանում մի կառավարություն ստեղծել, որը կկարողանա հաղթահարել այս դժվարությունները, խաղաղություն բերի հայ ժողովրդին: Սա է մեր փրկությունը:
– ՀՀ նախագահը ծավալուն հոդված է գրել, որտեղ խոսում է Երրորդ հանրապետության ավարտի և Չորրորդ հանրապետության ստեղծման մասին: Մյուս կողմից, որոշ ուժեր Հայաստանում պահանջում են իշխանությունների հրաժարականը: Ձեր կարծիքով՝ այս ամենն ի՞նչ ելք պետք է ունենա:
– Ես կդժվարանամ կարծիք հայտնել դրա մասին: Օրինակ՝ ես կարծում եմ, որ բոլոր դեպքերում մենք նոր իշխանության կարիք ունենք: Տեսեք, օրինակ, երեկ Նիկոլ Փաշինյանը Մոսկվայում էր: Գնացել էր առանց ծրագիր, Պուտինն ու Ալիևը մտածել, որոշել էին, չգիտեմ, թե Ալիևի ազդեցությունը որքան է, բայց դրել են Փաշինյանի առջև, համաձայնել է, ստորագրել է: Պարզ է, որ այս պարտության մեջ միայն Փաշինյանի մեղքը չի, իրենից առաջ եղած 3 իշխանություններն էլ մեղավոր են, իրենք են մեզ այս օրը գցել, բայց, վերջիվերջո, Փաշինյանի ժամանակ է դա տեղի ունեցել, և պատասխանատվությունն ընկնում է իր վրա: Տեսեք, երբ Հայաստանի ԱԳ նախարարը գնաց Արցախ ու հանդիպեց Արայիկ Հարությունյանի հետ, Ալիևը սպառնաց հայ ժողովրդին: Պետք է մեկը վեր կենա և կարգին, շնորհքին պատասխանի, ասի՝ վեր ընկիր տեղդ, Թուրքիայի և մյուսների օգնությամբ դու կարողացար ինքդ քեզ պաշտպանես: Ավելին, ինքը ադրբեջանցի ժողովրդին խոստացել էր, որ Արցախը կմաքրի, իսկ հիմա ռուսական զորք կա այնտեղ և հայտնի էլ չի, թե 5 տարի հետո այդ ռուսական զորքը դուրս կգա, թե ոչ: Այսինքն՝ Ալիևն իր խոստացածը չի կարողացել անել: Այս ամենի մասին պետք է բարձրաձայնվի, ասվի: Մեր ժողովուրդը հիմա շատ նվաստացած է իրեն զգում, ու սա հոգեբանական հարց է: Մենք այնպիսի իշխանության կարիք ունենք, որն այս վիճակից մեզ կհանի, դա, դժբախտաբար, կամ բարեբախտաբար, Փաշինյանի իշխանության գործը չէ: Նա դա չի կարող անել, որովհետև ստորագրել է այն, ինչը դրել են իր առջև:
– Այսինքն՝ պետք է գա նոր ղեկավար, որն ավելի վստահ կգնա բանակցությունների՞:
– Այո՛: Նիկոլ Փաշինյանը ստորագրել է այդ նվաստացուցիչ հայտարարությունը, որը, ես վստահորեն ասում եմ, որ իր մեղքը չի: Բայց, ի վերջո, ինքը պարտված կողմն է: Մենք ուզում ենք մեկին, որը գնա այնտեղ ու մյուսներին հավասար իր առաջարկներն անի ու պահանջի: Սրանից վատ էլ ի՞նչ կարող է գալ մեր գլխին: Ամենավատն արդեն եղավ: Ուրեմն մենք պետք է հիմա այս ցնցումից դուրս գանք: Ընդ որում, միայն Հայաստանի ժողովրդի մասին չէ խոսքը, Սփյուռքում էլ բոլորը, ում հետ խոսում են, իրենց նվաստացած են զգում, անհանգիստ կացության մեջ են: Մենք կարիք ունենք մեկի, որը մեզ կհանի այս ցնցումից:
– Իսկ դուք այդ մեկին տեսնո՞ւմ եք, որ կարող է իրականացնել ձեր ասածը:
– Ոչ, դժբախտաբար չեմ տեսնում: Ես չգիտեմ, թե ով կարող է դա անել, որովհետև Հայաստանում չեմ ապրում, գնում-գալիս եմ, բայց չեմ ապրում: Ես մամուլն եմ կարդում, բայց չեմ տեսնում այդ մեկին: Մյուս կողմից, ես 100 տոկոսով վստահ եմ, որ մեր ժողովրդի մեջ կան այդպիսի մարդիկ, որ ոչ թե իրենց շահը առաջնահերթ կհամարեն, այլ մեր ժողովրդի ու պետության շահը:
