ԱԺ պաշտպանության հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը լրագրողներին հայտնել է, որ ապրիլյան պատերազմի քննիչ հանձնաժողովի մոտ 100-էջանոց զեկույցը ուղարկվել է ԱԺ նախագահին: Անդրանիկ Քոչարյանը հայտարարել է, թե զեկույցում կան հանգամանքներ, որոնք կարևոր են հաջորդ պատերազմի պատրաստ լինելու համար, և դրանք կարևոր էին ապրիլյանից անմիջապես հետո հետևություն արած լինելու և արցախյան նոր պատերազմին ավելի պատրաստ լինելու համատեքստում:
Արցախի դեմ 44-օրյա պատերազմը «ջնջեց» ապրիլյան պատերազմի շուրջ «դիսկուրսը»: Եթե մոտ 4 տարի հայկական հավաքականությունը ինտենսիվ քննարկում էր 20, թե 30 դիրք, 800, թե 1000 հեկտար տարածք կորցրած լինելու հանգամանքը, ապա այժմ Հայաստանում քննարկման առարկան ուղղակի աղետն է՝ Արցախի մեծ մասի կորուստն ու հայկական անվտանգության համակարգի կազմաքանդվածությունը: Այդ ամենի մոտ ապրիլյան քառօրյա պատերազմը ոչինչ է՝ բացառությամբ, իհարկե, 100 մարդկային կյանքի, քանի որ մեզ համար ամեն մի զինվորի և քաղաքացու կյանքն է ամեն ինչ:
Այդպիսով, որևէ մեկին այսօր ապրիլյան քառօրյան հետաքրքիր չէ, քանի որ բոլորը այսօր փորձում են հասկանալ 44-օրյայի էությունը, տեղի ունեցածը, պարտությունը, պատճառները և այլն: Միևնույն ժամանակ, սակայն, անկասկած է, որ 2020-ին տեղի ունեցածը հասկանալու համար մենք պետք է հասկանանք դրա նախորդ տարիներին կատարվածը, այդ թվում՝ 2016 թվականի ապրիլին: 2020 թվականը չի հասունացել սեպտեմբերի 27-ին և ոչ էլ 2018-ի ապրիլին: Անգամ 2016-ի ապրիլը ըստ էության մեկնակետը չէ: Եթե գնանք դեպի մեկնակետ, ապա գուցե հասնենք 2004 թվական՝ ադրբեջանցի սպա Սաֆարովի ոճրագործություն և հայկական կողմում դրա քաղաքական մարսում, կամ ավելի վաղ՝ 1994 թվականի մայիսյան հրադադար և դրան հաջորդած հարցեր, թե ինչո՞ւ Հայաստանը հաղթողի դիրքից այդպես էլ չկարողացավ որևէ իրավունք պարտադրել Ադրբեջանին և քաղաքական-դիվանագիտական, իսկ վերջում նաև ռազմական իմաստով անիվը սկսեց գլորվել հետ և տրորել մեր պետականությունը:
Ապրիլյան քառօրյան մի ռազմաքաղաքական դրվագ է, որի ուսումնասիրությունն անշուշտ կարևոր է նաև այսօր, սակայն դարձյալ՝ առանց համատեքստից կտրվելու և լոկալ դիտվելու: Իսկ դա նշանակում է դիտարկում նաև քաղաքական իմաստով, այդ թվում՝ հետապրիլյան ներքաղաքական, ներհասարակական վարքաբանության: 2016-ի ապրիլից հետո հանրությունը զբաղված էր մի բանով՝ Սերժ Սարգսյանը «վաճառե՞լ» էր հողերը, թե՞ ոչ: Անգամ շրջանառվում էին առասպելներ, թե չի եղել գրոհող ադրբեջանցիներին պատասխան կրակով դիմավորելու հրաման և այլն:
Ներկայումս տեղի է ունենում նույնը, պարզապես ավելի մեծ մասշտաբներով: Չի քննարկվում ոչինչ՝ բացի Նիկոլ Փաշինյանի դավաճան լինել-չլինելուց: Դա այն դեպքում, երբ մեր շուրջը ռեգիոնալ ռազմաքաղաքական «սեյսմակտիվությունը» ոչ միայն չի դադարել, այլև նույնիսկ չի էլ դանդաղել: Մեր շուրջը ծավալվում են նոր իրողություններ՝ այն դեպքում, երբ մենք դեռ չենք հասկացել արդեն եղածները:
