Հայաստանի տնտեսությունը 2020 թվականն ամփոփում է 7-8 տոկոս տնտեսական անկման ցուցանիշով: Հստակ ցուցանիշը դեռևս չի հրապարակվել, սակայն թե՛ փորձագետները, թե՛ նաև պաշտոնյաները մասնավոր զրույցներում խոսում են հենց այդ դիապազոնում անկման մասին:
Այն, որ կորոնավիրուսի համաճարակի հետևանքը իր վրա զգացող և, ի լրումն դրա, դաժան պատերազմի տակ մնացած տնտեսությունը ունենալու էր անկում՝ անսպասելի չէ, և անսպասելի չէ նաև անկման ցուցանիշը: Ավելին, նույնիսկ գուցե զարմանալի է, որ կա միանիշ անկում, ոչ թե երկնիշ, ինչպես 2009 թվականին համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում Հայաստանի 14 տոկոս անկումն էր: Միաժամանակ, սակայն, Հայաստանի տնտեսության համար կորոնավիրուսային և, առավել ևս, պատերազմական ծանրագույն տարվա հետևանքը, ըստ փորձագետների, ավելի զգացնել կտա արդեն 2021 թվականին: Այդ իմաստով 2020-ի 7-8 տոկոս անկումը անկասկած վերջը չէ: Դա այն պարագայում, երբ Հայաստանի համար հրամայական է ոչ միայն անկումը կասեցնելը, այլև առավելագույնս արագ տնտեսական վերականգնման ռեժիմի անցնելը:
Դժբախտաբար, ներկայիս իրավիճակը թույլ չի տալիս նշմարել, որ իրադարձությունների զարգացումը ունի այդպիսի հավանականություն: Հայաստանում շարունակվում է ներքաղաքական անորոշությունը, և այն թերևս ունի ավելի շուտ խորանալու, քան հանգուցալուծվելու միտում: Առավել ևս, որ 2021 թվականը վարչապետի մակարդակով նախանշվել է որպես ընտրական տարի՝ խորհրդարանի արտահերթ ընտրության:
Մյուս կողմից՝ այդ հանգամանքը, գոնե կառավարության համար, թերևս պետք է լինի լրացուցիչ խթան, որպեսզի ապահովվի տնտեսական շարժ և վերականգնման միտում՝ ընտրական տարում հանրային վստահության առավել մեծ անկում թույլ չտալու համար: Իր հերթին, սակայն, պարզ չէ, թե կառավարությունն ինչ աղբյուրների հաշվին պետք է ապահովի վերականգնումը, եթե այն պահանջելու է խոշոր ներդրումներ: Պատերազմից հետո վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մի քանի հանդիպում ունեցավ խոշոր գործարարների հետ, բայց այդ հանդիպումների արդյունքում որևէ կոնկրետ ներդրումային պայմանավորվածության մասին հայտարարված չէ:
Միաժամանակ, Հայաստանի համար ներդրումային մյուս աղբյուրը Սփյուռքն է: Այստեղ պատկերը միարժեք չէ: Հայտնի է, որ ռուսաստանցի խոշոր հայ կապիտալիստները առավելապես տրամադրված են Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջի տիրույթում, ինչը հիմք է տալիս եզրակացնելու, որ նրանք ներդրումային առումով չեն լինի ակտիվ, կամ այդ ակտիվությունը կկապակցեն իրենց համար նախընտրելի քաղաքական հեռանկարների իրատեսականությանը: Ինչ վերաբերում է արևմտյան Սփյուռքին, ապա այստեղ էլ մեծ հաշվով խոշոր կապիտալիսների մոտ կա քաղաքականացվածություն՝ այն իմաստով, որ նրանց մի ստվար մաս Հայաստանի իշխանությանն ընդդիմադիր ՀՅԴ համակիրներ կամ անդամներ են: Մեծ հաշվով, Սփյուռքից ներդրումային առատությունն այդ իմաստով չունի մեծ հավանականություն:
Մյուս աղբյուրը մնում են վարկային միջոցները, որոնք կավելացնեն պետական պարտքը: Մեկ այլ ուղղություն կարող է դիտարկվել Ռուսաստանը, եթե իհարկե կայացվի քաղաքական համաձայնություն: Այստեղ, սակայն, կա բավականին նուրբ մի հանգամանք: Ռուսական ներդրումների հարցը թերևս էապես շաղկապված կարող է լինել նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրին առնչվող ռուսական շահագրգռությունների հետ: Իսկ դրանք իրենց հերթին Հայաստանի համար կարող են պարունակել, մեղմ ասած, մտահոգիչ իրողություններ՝ կապված թե՛ հայ-ադրբեջանական, թե՛ հայ-թուրքական համակեցության պլանների հետ, որոնցում կարող են հարվածի տակ հայտնվել ռեգիոնալ հայկական ռազմաքաղաքական իրավունքներ: Այդ գնով ներդրումները Հայաստանի համար կունենան ոչ թե զարգացման, այլ «թմրեցման» նշանակություն:
Ըստ էության, Հայաստանի համար գործնականում որակապես և ռազմավարական իմաստով անայլընտրանք է համահայկական ներուժի մոբիլիզացիան և դրա ներդրումային կապիտալիզացիան հայկական տնտեսության և ըստ այդմ նաև սուբյեկտության վերականգնման համատեքստում: Այստեղ, սակայն, հիմնարար նշանակություն է ունենալու ներհասարակական-ներքաղաքական մթնոլորտը, որը առայժմ բոլորովին հակառակ տրամաբանության մեջ է:
