Հայաստանը 1921 թվականին ոչ միայն ստորագրել է Կարսի պայմանագիրը, այլև Հայաստանի կենտգործկոմն այն վավերացրել է. այդ պայմանագիրը Հայաստանի ներկայացուցիչները, այդ թվում՝ Ասքանազ Մռավյանը, ստորագրել են: Այս մասին «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց Ազգային արխիվի նախկին տնօրեն Ամատունի Վիրաբյանը՝ անդրադառնալով Կարսի պայմանագրի 100-ամյակին:
Հարցին, թե որքանո՞վ է այդ պայմանագիրն այսօր կենսունակ, նա պատասխանեց. «Այդպիսի միջազգային պայմանագրերն անժամկետ են և միշտ գործում են: Ո՞վ ասաց, որ Հայաստանը չի ճանաչում այդ պայմանագիրը: Այդպես ցանկացած երկիր կարող է ասել՝ ես չեմ ճանաչում այդ պայմանագիրը: Պետք է իրատես լինել: Այդ դեպքում կարող են Պոտսդամի, Յալթայի կոնֆերանսի որոշումներն էլ չճանաչել: Ես էլ եմ դեմ այդ պայմանագրին, որի հիման վրա Հայաստանը կիսվեց, զավթվեց, բայց այդ պայմանագիրը գործող պայմանագիր է, և ոչինչ անել չես կարող:
Իհարկե, որևէ շահեկան հիմք մեզ համար այստեղ չկա: Այդ պայմանագրով Հայաստանը կիսվեց, Նախիջևանը հանձնվեց Ադրբեջանին, Կարսի մարզը, որը դեռ Ալեքսանդրապոլի պայմանագրով արդեն հանձնված էր Թուրքիային, փոխվեց Մոսկվայի, ապա Կարսի պայմանագրերով: Կարսի պայմանագիրը համարյա 1920-ի դեկտեմբերի 2-ին կնքված Ալեքսանդրապոլի պայմանագրի կրկնությունն էր սահմանների հարցում:
Եթե ես լինեի, բնականաբար այն ժամանակ դեմ կլինեի, բայց 100 տարի անցել է: Այդ պայմանագիրը կնքվել է 5 կողմերի՝ Հայաստանի, Վրաստանի, Ադրբեջանի, Թուրքիայի և Ռուսաստանի ներկայացուցիչների միջև»,- ասաց Ամատունի Վիրաբյանը:
Նա հավելեց, որ պայմանագրեր կան, որ 200 տարի առաջ են կնքվել ու գործում են: «Գիտեք, որ ֆուտբոլային դիվանագիտության ժամանակ որոշվեց Կարսի պայմանագիրը ճանաչել, այսինքն՝ Արաքսը ընդունվեց որպես Հայաստանի և Թուրքիայի միջև սահման. ի՞նչ կարող եմ ասել, դժվար է»,- ընդգծեց նա:
