«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է իսրայելցի հայտնի հրապարակախոս, քաղաքագետ Ավիգդոր Էսկինը։
– Տարածաշրջանում փոփոխվող իրողությունները պահանջում են Իսրայելի՝ Ադրբեջանի հետ կապեր պահպանելու և միաժամանակ Հայաստանի հետ դրանք ընդլայնելու նոր ռազմավարություն՝ Аlgemeiner-ում հրապարակված իր հոդվածում այս մասին գրել է Դմիտրի Շուֆուտինսկին. «Երուսաղեմի համար կարևոր է առավել բալանսավորված քաղաքականություն վարել տարածաշրջանում, կարևորել Հայաստանի հետ ավելի խորը բարեկամությունը՝ միևնույն ժամանակ չհրաժարվելով իր դաշնակից Բաքվից:
Կարևոր է վստահաբար ասել, որ Թուրքիան վերածվել է բարեկամից, հավանաբար, ամենավտանգավոր աշխարհագրական մրցակցի Իսրայելի համար»: Կիսո՞ւմ եք արդյոք այս դիտարկումները։
– Խոսքն ինձ համար անհայտ հեղինակի մասին է, որի գործերը ոչ մի տեղ չեն տպագրվում: Նրա ձևակերպումներն անհաջող են։ Բայց եկեք խոսենք նրա հոդվածի ենթատեքստից դուրս գտնվող խնդիրների մասին: Իսրայելը մեծ տերություն չէ և չի ձգտում ազդել իրավիճակի վրա Կովկասի տարածաշրջանում: Ադրբեջանի հետ փոխգործակցությունը կարևոր է իրանական ուղղությամբ համագործակցության պատճառով: Դա ռազմական համագործակցություն է՝ 5 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագրով, ինչպես նաև, ըստ արևմտյան աղբյուրների, հետախուզության ոլորտում: Ադրբեջանի խնդրահարույց հարաբերությունները Իրանի հետ հանգեցրել են Բաքվի համար իսրայելական ռազմական ներուժի շահավետ օգտագործման՝ պաշտպանելու սեփական ինքնիշխանությունը Իրանից հնարավոր ոտնձգություններից: Իսրայելն այնտեղից նավթ է գնում, բժշկական և գյուղատնտեսական սարքավորումներ է մատակարարում: Այսինքն՝ մեր երկրների միջև հաստատվել են փոխշահավետ հարաբերություններ ռազմական համագործակցության, հետախուզության ոլորտում, ինչպես նաև տնտեսական գործընկերության հարցերում: Սակայն քաղաքական ոլորտում Բաքուն մնում է Իսրայելի թշնամին: Ադրբեջանը բոլոր միջազգային կազմակերպություններում միշտ դեմ է քվեարկում Իսրայելին, մասնակցում է Անկարայի հովանու ներքո գտնվող հակաիսրայելական հավաքներին: Բաքուն մինչ այժմ հրաժարվում է դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատել մեզ հետ, նույնիսկ այն բանից հետո, երբ արաբական առաջատար երկրները դա արեցին: Սա որոշակիորեն հիշեցնում է Հայաստանի ու Իրանի բարդ հարաբերությունները: Մի կողմից՝ Թեհրանը ամենակարևոր օգնությունը ցուցաբերեց իննսունականների սկզբին և այնուհետև ոչ մեկ անգամ գործեց Երևանի շահերին համահունչ, բայց Իրանի ղեկավարների քաղաքական կողմնորոշումը շատ կոշտ է. պահանջ Հայաստանից ամբողջությամբ դուրս գալ Ղարաբաղից։ «Բազմավեկտորի» օրինակ: Իսրայելի հարաբերությունները Կովկասի երկրների հետ զարգացել են հետխորհրդային շրջանում. Վրաստանը Իսրայելին ի սկզբանե բարեկամ երկիր է, որի հետ իսկապես եղբայրական հարաբերություններ կան. մենք նախանշեցինք իրավիճակը Ադրբեջանի հետ: Մինչև վերջերս Հայաստանը հետաքրքրված չէր Իսրայելի հետ որևէ տեսակի հարաբերություններով: Երբ Ադրբեջանի հետ ռազմական պայմանագիրը քննարկվեց, Իսրայելը դիմեց ՀՀ կառավարությանը և առաջարկեց նրան նույն գործարքը, բայց Հայաստանը դա նպատակահարմար չհամարեց:
– Ի՞նչը պետք է անկյունաքարային լինի Հայաստան-Իսրայել հարաբերություններում։
– Այս օրերին Հայաստանը խորը ներքին ճգնաժամ է ապրում: Իսրայելի հետ հարաբերություններն այժմ ընդհանրապես օրակարգում չեն: Եթե երկրում ձևավորվի Ազգային միասնության կառավարություն, որը նպատակաուղղված կլինի հայկական պետության կերտմանը և ամրապնդմանը, ապա արտաքին հարաբերությունները նորից կդառնան արդիական: Այդ դեպքում Իսրայելը կարող է լինել ոչ բարյացակամ միջավայրում գոյատևման և բարգավաճման մոդել: Բարձր տեխնոլոգիաների, գյուղատնտեսության, բժշկության ոլորտում համագործակցությունը բնական ուղղություններ կլինեն: Եվ եթե Հայաստանում նրանք սկսեն աշխատել կառուցողական և կառուցողական ազգային գաղափարի վրա, որի մի մասը կլինի սփյուռքի իրենց պատմական հայրենիք ներգրավումը, ապա Իսրայելի հետ գործընկերությունը կենսական նշանակություն կունենա: Սակայն այս պահին Հայաստանը բոլորովին չի նայում Իսրայելին: Եվ Երուսաղեմի համար այս ուղղությունը նույնպես առաջնահերթություն չէ:
– Ճի՞շտ եք համարում պատերազմի օրերին Իսրայելից դեսպանի հետկանչումը։
– Այսօր շատ կարելի է խոսել պատերազմի նախորդ տարիներին և պատերազմի տարիներին Հայաստանի սխալների մասին: Սակայն այժմ շատ ավելի կարևոր է ողջունել նրան մի բարի վստահության խոսքով՝ երկիրը դեպի վերածնունդ և բարգավաճում ուղղորդելու հնարավորության վերաբերյալ: Այս օրերին Հայաստանի ընկերները կարող են դիմել սիրո, աջակցության և միասնության ու դրական ուղղության մաղթանքներով: Հայ ժողովուրդը անցել է ամենադժվար փորձությունները: Այժմ պահանջվում է բացասական ալիքի մերժում և անցում դեպի լավ վերաբերմունք՝ հանուն ստեղծագործության և միասնության:
