«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը:
– Պարոն Սարգսյան, ՅՈՒՆԵՍԿՕ–ն հաղորդագրություն է տարածել, որտեղ առաջարկել է մշակութային արժեքների պաշտպանության ոլորտում իրականացնել անկախ փորձագիտական առաքելություն՝ մշակելու ամենակարևոր մշակութային արժեքների նախնական գույքագրումը: Նշվում է նաև, որ սպասվում է միայն Ադրբեջանի պատասխանը, որպեսզի կազմակերպությունը կարողանա շարունակել աշխատել: Կարո՞ղ ենք հետևություն անել, որ Ադրբեջանի իշխանություններին ուղղված բազում խնդրանքները հաջողությամբ չեն պսակվել, և որ միջազգային կառույցները, մասնավորապես ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն, անկարող է իրականացնելու իր գործառույթները:
– Ադրբեջանը պետք է համաձայնություն տա, որ գան իր տարածքում գտնվեն, իսկ Ադրբեջանն, ըստ ամենայնի, այդ համաձայնությունը չի տալիս: Սա փաստում է, որ Ադրբեջանը նպատակ ունի հետևողականորեն, սիստեմատիկ իրականացնելու այդ հուշարձանների ոչնչացումը, դրա համար էլ ցանկություն չունի, որ դրանք հաշվառվեն: Եթե դրանք հաշվառվեն, հետագայում միջազգային այդ կառույցը կարող է ասել, որ այս կամ այն կոթողը ոչնչացվել է պատերազմական գործողությունների ժամանակ:
– Ի՞նչ պիտի անի հայկական կողմը՝ բավարարվի միայն ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ջանքերո՞վ, թե՞ փնտրի այլ ճանապարհներ ևս, օրինակ՝ եռակողմ գրավոր պայմանավորվածություն ձեռք բերել՝ Հայաստան–Ռուսաստան–Ադրբեջան ձևաչափով:
– Դժվարանում եմ ասել, թե այս նախաձեռնությունն իրականում ումն է, որովհետև ես անձամբ տեղեկացված չեմ: Ես չեմ բացառում, որ սա կարող է լինել երրորդ կողմի նախաձեռնություն, հենց ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի, կարող է լինել այլ պետության նախաձեռնություն, օրինակ՝ Ռուսաստանի: Քանի դեռ դա չգիտենք, չենք կարող հստակ ասել, թե ինչ լրացուցիչ քայլեր կարող ենք մենք անել: Բայց ես կարծում եմ, որ դեռևս կան քայլեր, որ կարող ենք անել՝ միջազգային կազմակերպությունների հետ համապատասխան աշխատանք տանելով:
– Իսկ Ձեր կարծիքով՝ նկատելի աշխատանք տարվո՞ւմ է, թե՞ բաց է մնում այս ամեն ինչը:
– Ես դժվարանում եմ հիմա պատասխանել, թե ինչով են զբաղված Հայաստանի իշխանությունը, ԱԳՆ-ն, որովհետև նրանց աշխատանքի արդյունքներն առանձնապես չեն երևում. ինչպես չէին երևում վերջին 2,5 տարիների ընթացքում, հիմա ընդհանրապես չեն երևում:
– Սա ԱԳՆ-ի դիվանագիտական խողովակներով անելի՞քը պետք է լինի:
– ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հետ աշխատանքը, բնականաբար, առաջին հերթին ԱԳՆ-ի գործունեության դաշտն է: Բացի ԱԳՆ-ից, նաև երկրի կառավարությունը պետք է սրանով զբաղվի, նաև հասարակական միջազգային կառույցների հետ պետք է համագործակցել: Նաև կրոնական ազատության ալյանսի անդամ ենք մենք դարձել, և մինչ օրս այդ ալյանսը որևէ ձևով պրոհայկական որևէ քայլ չի ձեռնարկել: Ես շարունակում եմ զարմանալ, թե մենք ինչու ենք մինչ օրս այդ ալյանսի անդամ, եթե որևէ բան դրանից չենք ստացել նույնիսկ այսքանից հետո: Համենայնդեպս, ես կարծում եմ, որ հնարավորություններ շատ կան, հատկապես կրոնական ազատության մասով, որովհետև այդ հուշարձանները հիմնականում քրիստոնեական են: Արձանագրենք, որ այդ ալյանսի կողմից մինչ այս պահը որևէ հայտարարություն չի եղել: Սպասենք, տեսնենք, թե ինչ արդյունքներ կարող ենք գրանցել: Հույս ունենամ, որ դա էլ չենք տապալի մնացած ուղղությունների նման:
– Օրերս նաև Ալիևն էր հայտարարություն տարածել և մուսուլմանական աշխարհի բոլոր երկրներին կոչ էր արել բոյկոտել Հայաստանը, քանի որ իրենց տարածքներում հայերը ոչնչացրել են մուսուլմանական հուշարձանները: Այստեղ Դուք վտանգներ տեսնո՞ւմ եք:
– Վտանգներ միշտ էլ կան՝ մանավանդ հաշվի առնելով դառը փորձը, հաշվի առնելով, օրինակ, այն, որ Բաքվի հայկական եկեղեցին օգտագործում էին որպես գրադարան, հիմա դա էլ չի օգտագործվում: Այնպես որ, ամեն ինչ սպասելի է Ադրբեջանից:
