Արցախի պաշտպանական բանակը մնում է, պահպանում իր կարգավիճակը, և պետք է էլ ավելի ամրապնդվի և ուժեղանա, նախօրեին խորհրդարանում հայտարարել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, պատասխանելով հարցին, թե ինչ է սպասվում Արցախի ՊԲ-ին եռակողմ համաձայնագրի արդյունքում: Սա հիմնարար նշանակության հարց է, որքան էլ ընդհանր ներքաղաքական թեժ լրահոսում արժանանում է քիչ ուշադրության:
Բանն այն է, որ Արցախի անվտանգության երաշխավորը լինելու է Պաշտպանական բանակը, որքան էլ Արցախում տեղակայվում է ռուս խաղաղապահների կոնտինգենտը: Ռուս խաղաղապահները լինելու են լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների զսպման մեխանիզմ ու երաշխավոր, սակայն Արցախի անվտանգային խնդիրը չի սահմանափակվում դրանով: Ոչ միայն պետք չէ բացառել, այլ հավանական են թշնամու հնարավոր դիրքային ոտնձգությունները: Մեծ հաշվով այնպես, ինչպես միշտ: Իհարկե պետք չէ բացառել, որ խաղաղապահները, նաև քաղաքական պայմանավորվածությունը, որ ՌԴ հովանու ներքո հաստատվել է նոյեմբերի 9-ին, բացառեն այդօրինակ դրվագներն անգամ: Սակայն, Արցախի անվտանգությունը այս դեպքում չի կարող թողնվել այդպիսի մեխանիզմով բացառման վրա:
Պետք է արձանագրել մի պարզ բան, որ խաղաղապահները դրանք Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական ազդեցության միջոցն են, հետևաբար լայն զսպման մեխանիզմ, որոնք սակայն չեն կարող երաշխավորել դիրքային բացարձակ անվտանգություն: Ավելին, արդեն իսկ եղել են որոշ միջադեպեր, որոնք կրելով լոկալ բնույթ, այդուհանդեձ բավականին մտահոգիչ են: Հետևաբար, Արցախի պաշտպանական բանակի դերը ոչ միայն չի նվազում, այլ թերևս դառնում է առավել կարևոր ու առանցքային: Հետևաբար, ներկայումս արցախցիների սոցալ-տնտեսական կյանքի վերականգնմանը զուգահեռ, պետք է առավելագույնս արագ վերականգնվի և վերակազմակերպվի Արցախի պաշտպանական բանակը՝ թե հոգեբանորեն, թե դիրքային նոր իրողությունների համատեքստում:
Խաղաղապահները հույժ կարևոր են, իհարկե, նոր իրավիճակում, դուր գա դա որևէ մեկին, թե ոչ: Ավելին, ռուսական խաղաղապահ առաքելության ներկայությունն Արցախում այս փուլում նաև էական նշանակություն ունի հանրության հոգեբանության առումով: Այստեղ չմանրամասնենք, թե ինչի մասին է խոսքը, սակայն հանրության համար հոգեբանական իմաստով խաղաղապահների առկությունը ունի կարևոր նշանակություն: Միաժամանակ, նաև ֆունկցիոնալ տեսանկյունից նրանք էական դեր ունեն ադրբեջանական հայկական մշակութային ու կրոնական ժառանգության պահպանման գործում, ինչին արդեն ձեռնմուխ են եղել: Սակայն հայեցակարգային, հիմնարար իմաստով արցախյան անվտանգության երաշխիքը կա ու լինելու է Արցախի պաշտպանական բանակը, որը պետք է բոլոր առումներով վերականգնվի հնարավորինս արագ՝ Արցախում խաղաղ կյանքի վերականգնմանը զուգահեռ: Ավելին, Արցախի պաշտպանական բանակը ոչ միայն չի կորցնում իր ռազմա-քաղաքական դերը ռեգիոնալ իմաստով, այլ թեկուզ ռազմական պարտությունից հետո պահպանում այն և միևնույն ժամանակ նաև դրանում ձևավորվում են նոր շերտեր: Ի վերջո միջազգային անվտանգության համակարգի առանցքային կենտրոնների համար ակնառու էր, որ պարտվել է ոչ թե հայ զինվորը, այլ հայկական զինանոցը: