«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է արաբագետ Հայկ Քոչարյանը։
– Պատերազմական այս օրերին շատ է խոսվում այն մասին, որ մենք պետք է մեծ աշխատանք իրականացնենք արաբական աշխարհի հետ, որ ծոցի երկրներն այս իմաստով մեր դաշնակիցներն են, և Էրդողանի փորձերը մեզ իսլամի թշնամի ներկայացնելու, չպետք է հաջողության հասնեն: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ ուղղությամբ պետք է տարվեն այդ աշխատանքները, և այս պատերազմին կրոնական երանգ տալն ի՞նչ վտանգներով է հղի:
– Այդ ուղղությամբ իսկապես շատ գործ կա անելու և միշտ է եղել դրա անհրաժեշտությունը: Մենք ունենք երկու իրավիճակ. մեկը, որ ունենք թուրքամետ կամ Թուրքիայի հանդեպ չեզոք արաբական երկրներ, և հակաթուրքական դիրքորոշում ունեցող արաբական երկրներ: Բայց խնդիրն այն է, որ պատերազմը, որը մենք տանում ենք այդ թուրք-ադրբեջանական և ահաբեկչական խմբավորումների համատեղ ուժերի դեմ, պետք է տիրաժավորել ու հասցնել տեղ: Արաբական հակաթուրքական տրամադրություններ ունեցող երկրների համար Թուրքիան առանձին պատմություն է, Ադրբեջանը՝ առանձին, և իրենք Արցախի խնդիրն ընկալում են որպես հայ-ադրբեջանական հակամարտություն: Հենց այդտեղ գործ կա անելու, որ գործընկեր պետություններին պետք է հիմնավոր փաստեր ներկայացնենք, ցույց տանք, որ Ադրբեջանը կորցնում է իր սուվերենությունը և վստահելի գործընկեր չի: Մենք պետք է կարողանանք այս գործում հաջողել, որ արաբական երկրներում իրական պատկեր ձևավորվի:
Ինչ վերաբերում է կրոնական գործոնին, այո՛, Էրդողանն իրեն դիրքավորում է որպես իսլամական շահերի պաշտպան այդ աշխարհի առաջնորդի դիրքից: Եվրոպական քաղաքներում վերջին դեպքերով նույնպես միտում կա լարելու կրոնական տարրը, և այստեղ առաջ է գալիս մի ուրիշ հարց՝ արդյո՞ք սա կբերի նրան, որ կակտիվանան ծայրահեղական իսլամական խմբերը: Այսինքն՝ Էրդողանի թիրախը հենց այս ծայրահեղ իսլամիստների խմբերն են, նա աշխատելու է և այդ դիսկուրսը բերելու է նրան, որ ակտիվանալու են ծայրահեղ խմբերը ամբողջ երկրագնդով մեկ, այդ ցանցը սկսելու է աշխատել: Մենք փաստացի հիմա դա ենք տեսնում:
– Եթե հաջողվի այս պատերազմին կրոնական երանգ տալ, մենք հետո ավելի լուրջ խնդրի չե՞նք բախվի:
– Իրենք խնդիրը տանելու են դրան: Մեր խնդիրն այն է, որ ցույց տանք, որ գործ ունենք ծայրահեղական ահաբեկչական խմբերի հետ, ոչ թե իսլամի հետ: Այո՛, այդ խմբերը մուսուլմաններից են կազմված, բայց նրանք ահաբեկչական խմբեր են: Մենք պետք է շարունակենք աշխատել այդ երկրների հետ: Նույն Սաուդյան Արաբիայի հետ պետք է փորձենք դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու գործընթացն արագացնել: Մենք պետք է աշխատենք արաբական աշխարհի երկրների հետ, նաև կրոնական հեղինակավոր անձանց ու ինստիտուտների հետ, որպեսզի նրանց կողմից ունենանք հայամետ կամ չեզոք հայտարարություններ, որը ցույց կտա, որ սա կրոնական խնդիր չի:
Եթե այս հակամարտությունը ներկայացվի որպես կրոնական, դրա մեջ իսկապես վտանգներ կան: Մենք այս պահին ռազմաճակատում մեր դիմաց ունենք վարձկանների խմբեր, որոնք այնքան էլ ծայրահեղ իսլամիստական խմբեր չեն, որոնք արդեն անվերահսկելի են և ավելի դաժան մեթոդներ գիտեն: Եթե Ադրբեջանի ռեսուրսները չբավարարեցին և Ադրբեջանը կորցրեց վերահսկողությունը իրավիճակի վրա, չի բացառվում, որ այստեղ կարող են հայտնվել «Իսլամական պետության» ներկայացուցիչներ, նույն Ադրբեջանի քաղաքացիներ, որոնք ժամանակին մեկնել և խալիֆայության կազմում կռվում էին: Սա հնարավոր սցենարներից մեկն է:
Իսկ ընդհանուր առմամբ, տեսնում ենք, որ Էրդողանը մի ելույթով ուղերձ է հղում իսլամիստների բջիջներին: Այս միտումները մտահոգիչ են և պետք է աշխատել այդ ուղղությամբ: Եթե նպատակը դրվի և լուրջ աշխատանք տարվի, բավականին լուրջ արդյունքների հնարավոր է հասնել, իմ կարծիքով: Միաժամանակ պետք է ցույց տալ, որ Ադրբեջանը ահաբեկիչներին հովանավորող պետություն է։
