«Առաջին լրատվական»-ի հարցերին պատասխանել է ռուսաստանցի հայ փաստաբան Ռուբեն Կիրակոսյանը:
– Վերջերս Սերգեյ Համբարձումյանը հայտարարությամբ հանդես եկավ՝ պահանջելով Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը: Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ է Ռուսաստանի մեծահարուստ հայերից նման մեսիջներ գալիս, փոխանակ աջակցեն ՀՀ իշխանություններին, ինչպես այլ երկրներից, նման հայտարարություններ են հնչում: Որտե՞ղ է թաքնված «շան գլուխը»:
– Դա նոր խնդիր չէ, ճիշտն ասած, միշտ էլ եղել է: Հայոց պատմության մեջ միշտ էլ եղել է ճեղքը ժողովրդի և էլիտաների միջև: Դա առաջին հերթին վերաբերում է մեծահարուստներին: Առավել ևս խորհրդային կարգերից հետո շատերը հարստացան, որոնց կապիտալը տարբեր ծագումներ ունի: Ես կարծում եմ, որ այստեղ կան ուրիշ միտումներ: Ես պատրաստ չեմ նրանց մեղադրել, որ այդ մարդիկ հակազգային են, ունեն հակառակ շահեր, բայց, դժբախտաբար, իրենց կապիտալը շատ հաճախ իրենց թույլ չի տալիս լինել անշահախնդիր: Դրա համար էլ ես միշտ ասել եմ, որ այստեղ 2000-ականների սկզբին ստեղծված համայնքային կառույցների ղեկավարները բոլորն էլ համայնքային կյանքի հետ կապ չեն ունեցել, հասարակական գործունեություն երբեք չեն վարել և մնացել են անփոփոխ: Ես միշտ ասել եմ, որ այդ կառույցներում պետք է միշտ լինեն վերընտրություններ, լինեն փոփոխություններ, լինեն նոր դեմքեր, բայց դեռ չի հասունացել այդ հարցը: Չնայած պատերազմական այս իրադարձությունների ֆոնին՝ համայնքը վերակառուցվեց, և դա հիանալի է, որ մարդիկ ինքնակազմակերպվեցին և կարողանում են տեղերում կազմակերպել ու օգնություններ ուղարկել: Բայց ինչ վերաբերում է խոշոր համայնքային կառույցների ղեկավարներին, նրանց համար գլխավորն իրենց տեղերը պահպանելն է:
Անկեղծ ասած, ես Սերգեյ Համբարձումյանի կոչը չեմ կարդացել, կարող եմ ենթադրել, թե խոսքն ինչի մասին է: Նիկոլ Փաշինյանը փորձում է Հայաստանի նոր դեմք, նոր կերպար ստեղծել, ինչը ողջունելի է, և չի կարելի առնվազն այս պահին այդպիսի հարցեր բարձրացնել: Հիմա դրա ժամանակը չի, հիմա պետք է համախմբվել ՀՀ կառավարության շուրջը և աջակցել նրան: Նման հարցերը կարելի է բարձրացնել պատերազմից հետո միայն:
– Կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ սա առանձին անհատների, մեծահարուստների հայտարարություններն են և համայնքի հետ որևէ աղերս չունեն:
– Այո, նրանք չեն արտահայտում համայնքի կարծիքը, դա իրենց առանձին անհատների կարծիքն է: Շատ դեպքերում այդ մարդիկ կապված են ռուսական իշխանական կառույցների հետ, ինչը ևս գաղտնիք չէ: Շատ քննադատաբար պետք է վերաբերվել այդպիսի կոչերին:
– Ռուսաստանի հայ համայնքը հիմա համախմբվա՞ծ է՝ ինչպես երբևէ:
– Դա փաստ է: Իհարկե, միասնական, միահամուռ կառույց, որպես այդպիսին, չկա, կան համայնքային խմբեր, որոնք շատ ակտիվ գործում են: Առավելապես դա վերաբերում է երիտասարդներին, նոր սերնդին, որը պարզապես հրճվանք է առաջացնում, որ այսպիսի օրերին հայ ազգը կարողանում է միավորվել: Մնում է միայն ցանկանալ, որ այդ միավորման ձգտումը չկորի ճգնաժամն անցնելուց հետո: Դժբախտաբար, մեր պատմությունը ցույց է տալիս, որ մենք միավորվում ենք միայն ճգնաժամային օրերին՝ լինի երկրաշարժը, լինի Արցախի պատերազմը: Պետք է սովորենք այսպես կազմակերպված լինել նաև խաղաղ կյանքում, որպեսզի զարգացնենք մեր պետությունը, ուժ դառնանք, որ կախված չլինենք ուրիշ պետություններից, կայսրություններից, ուրիշների կարծիքից:
– Հայաստանի առաջին և երկրորդ նախագահներն էին ցանկություն հայտնել մեկնելու Մոսկվա, հանդիպելու ռուսական էլիտայի հետ, բայց հետո պարզվեց, որ Ռոբերտ Քոչարյանը վարակվել է կովիդով, և չեն կարող գալ: Ամեն դեպքում այս քայլն ինչպե՞ս եք գնահատում, արդյոք նրանց միջամտությունը որևէ արդյունք կարո՞ղ էր տալ:
– Այստեղի հայությունը, ինչպես ամբողջ աշխարհի հայությունը, նույն կարծիքն ունի այդ անձանց վերաբերյալ: Հիշենք միայն թավշյա հեղափոխության օրերը, թե ինչ հրճվանքով էին ամբողջ աշխարհի հայերը ոտքի կանգնել ու պահանջում Սերժ Սարգսյանի հեռացումը: Նույն վերաբերմունքն էր նաև Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամբ: Նույն վիճակն էր նաև Ռուսաստանում: Այդ օրերին ես Մոսկվայում պաշտպանում էի հեղափոխության մասնակիցներին: Այնպես ստացվեց, որ դա շատերի դուրը չէր գալիս, և սկսեցին խոչընդոտներ ստեղծել՝ ասելով, թե ինչու եք պաշտպանում այդ մարդկանց: Եվ դա անում էին այն մարդիկ, որոնց մասին դուք հարց տվեցիք՝ այդ նույն մեծահարուստները: Նրանք բոլորը նախկին իշխանությունների կողմնակիցն էին: ՀՀ նախկին նախագահների նկատմամբ վերաբերմունքը հիմա էլ նույնն է, նրանց մասին ոչինչ չեն հիշում, և ոչ ոք չի սպասում նրանց վերադարձին: Ավելին ասեմ՝ սպասում են արդարադատության ավարտին: Բոլորը սպասում էին, որ տրամաբանական ավարտ կունենա այդ ամենը, բայց դեռ բազմակետ է դրված այդ գործընթացում: