ՀՀ Ազգային ժողովում սկսվել են 2021 թվականի պետական բյուջեի մասին քննարկումները:
2020թ. մարտ ամսից կորոնավիրուսային համավարակի տարածումը արդեն իսկ իր սրբագրումներն էր մտցրել ինչպես 2020թ. բյուջեի, այնպես էլ 2021թ. կանխատեսվող բյուջեի հաշվարկներում: Սակայն ադրբեջանա-թուրքական-ահաբեկչական խմբավորման սանձազերծած պատերազմը Արցախի Հանրապետության դեմ պետք է որ փոխի գալիք տարվա ՀՀ պետական բյուջեի շեշտադրումները, մասնավորապես դրա սոցիալական և հարակից բաղադրիչների առումով:
Արցախի Հանրապետության բնակավայրերի մասսայական հրթիռակոծումներն ու ավիահարվածները, ֆիզիկական ոչնչացման վտանգը ստիպել են մեր հայրենակիցներին լքել իրենց բնակության վայրերը և ապաստանել Հայաստանի Հանրապետությունում բնակվող հարազատների և ծանոթների մոտ: Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության տվյալների համաձայն՝ Արցախի Հանրապետության 90 հազար քաղաքացիներ տեղափոխվել են Հայաստան: Տասնյակ հազարավոր հայրենակիցներ էլ Արցախում զրկված են ապրուստի միջոցներից և կենսապահովման պայմաններից:
Շարունակվող պատերազմն ու առաջիկա ձմռան ամիսները պահանջելու են ավելի կանոնակարգված և համակարգված մոտեցում մեր հայրենակիցների սոցիալ-կենցաղային կարիքների բավարարման գործում: Հասարակական և այլ աջակցության տեսակները, թեև այսօր լուծում են այդ հիմնախնդիրների մեծ մասը, սակայն հետագայում պահանջվելու է պետական գերատեսչությունների ավելի լայն ներգրավվածություն և մեր հայրենակիցների առկա խնդիրներին համապարփակ լուծումների առաջադրում:
Այս առումով կարևորվում է սոցիալական քաղաքականության ոլորտի պատասխանատու պետական կառույցների կողմից շուտափույթ ծրագրային լուծումների մշակումն ու միջոցառումների իրագործումը:
Հայաստանի Հանրապետության 2021թ. պետական բյուջեի նախագիծը կազմվել էր մինչ պատերազմական գործողությունների սկիզբը և, բնականաբար, պետական բյուջեի առանձին հոդվածներում դրա հետևանքների վերացմանն ուղղված բյուջետային լրացուցիչ միջոցներ նախատեսված չէին: Պատերազմը, ցավոք, պատճառ է հանդիսացել մեր հարյուրավոր հայորդիների մահվան և վիրավորման: Այս առումով անհրաժեշտություն է առաջացել պետական բյուջեի որոշ հոդվածներ համապատասխանեցնել դրա հետևանքների վերացմանը և հավելյալ միջոցներ նախատեսել դրանց իրագործման համար:
Մասնավորապես, Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության 2021թ. բյուջետային ծախսերի որոշ հոդվածներում անհրաժեշտ է իրականացնել վերաբաշխումներ և համապատասխանեցնել ներկայիս մարտահրավերներին:
Մասնավորապես, «Պետական հավաստագրով աջակցող միջոցների տրամադրում» հոդվածով գալիք տարվա նախատեսված 886 մլն 713 հազար դրամը զիջում է 2020թ. 952 մլն 823 հազար դրամ հատկացմանը: Պարզ է, որ պատերազմի հետևանքով մեր բազմաթիվ հայրենակիցներ խնդիր են ունենալու պրոթեզաօրթոպեդիկ և վերականգնողական պարագաների հետ, և այս առումով անհրաժեշտություն կա վերանայել այս հոդվածով հատկացումները:
Պատերազմը, ցավոք, առաջ է բերում նաև որոշակի հոգեբանական և հոգեկան բնույթի խնդիրներ, և հաշվի առնելով ներկայիս պատերազմի բնույթը, առաջ է գալու հոգեկան առողջության վերականգնման հետ կապված ծառայությունների մատուցման անհրաժեշտություն, որի առումով 2021թ. պետական բյուջեով՝ «Հոգեկան առողջության վերականգնման ծառայությունների» համար գումարներ նախատեսված չեն:
Վերանայման կարիք ունեն նաև «Աջակցություն զոհվածների ընտանիքներին» և «Աջակցություն հաշմանդամ դարձած զինծառայողներին և զոհվածների ընտանիքներին» հոդվածները, որոնց 2021թ. պետական բյուջեով նախատեսված գումարները նույնն են, ինչ 2020-ին՝ համապատասխանաբար 550 և 420 մլն դրամ:
Ուշադրության է արժանի նաև «Զոհված (մահացած), առաջին, երկրորդ և երրորդ կարգի հաշմանդամ զինծառայողների անօթևան ընտանիքներին բնակարանով ապահովում և բնակարանային պայմանների բարելավում» ծրագրով հավելյալ միջոցների տրամադրումը, քանի որ 2021թ. բյուջետային հատկացումները նույնական են 2020-ի հետ՝ 500 մլն դրամ:
Շարունակելի
Արցախից Հայաստան եկած հայրենակիցների կեցության կամ որևէ այլ խնդիրներ այս պահին որոշակիորեն լուծված են:
«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ այս մասին լրագրողների հետ ճեպազրույցում ասաց ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը:
«Մենք քննարկում ենք խնդիրը, որպեսզի ստեղծենք գործիքներ, որոնք այս հարցերին կտան ավելի կանոնակարգված լուծում: Իհարկե, այդ ամենը կախված կլինի, թե իրադարձություններն ինչպես կզարգանան, կլինի՞ արդյոք այնպես, ինչպես կանխատեսում ենք»,- նշեց փոխվարչապետը։
Գրիգորյանը վստահեցրեց, որ ժամանակավորապես Հայաստանում գտնվող արցախցիների խնդիրներն օրակարգային են: Նա ընդգծեց՝ կա շտաբ, որը զբաղվում է այդ հարցերով, և կառավարության կողմից լուծում կտրվի ցանկացած խնդրի։
Փոխվարչապետի խոսքերով՝ բոլոր հարցերը դեռևս կարգավորվում են կառավարության աշխատակազմի կողմից աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հետ համագործակցությամբ, սակայն մոտ ժամանակներում ձևափոխումներ կարվեն:
«Ըստ այդմ, հաջորդ տարվա բյուջեն կլինի ավելի համեստ: Այսինքն՝ կան ծախսեր, որոնք կպահպանվեն նույն մակարդակի վրա, սոցիալական ծախսերը չեն կրճատվի, այսինքն՝ նոր ավելացումներ չեն նախատեսվի: Դրան զուգահեռ, եղած ուղղությունների մեջ պետք է կատարվեն արդյունավետության բարձրացմանն ուղղված միջոցառումներ»,- ասաց նա:
Պետական բյուջեն և համայնքների բյուջեները (այսուհետ` բյուջեներ) կազմում են Հայաստանի Հանրապետության համախմբված բյուջեն, որի մուտքերը` օրենքով` սույն հոդվածում թվարկված բյուջեներին ամրագրված աղբյուրներից ձևավորվող (ձևավորված) դրամական միջոցների (առանց միջբյուջետային փոխանցումների գծով մուտքերի), իսկ ելքերը` օրենքով սահմանված ուղղություններով ծախսվող (ծախսված) դրամական միջոցների (առանց միջբյուջետային փոխանցումների գծով ելքերի) համապատասխան հանրագումարներն են:
Հայաստանում 2021 թվականի պետական բյուջեի մասին օրենքի նախագծով հաջորդ տարվա համար նախատեսվում է 1 տրլն 569 մլրդ դրամ եկամուտ, նախատեսվող ծախսերի չափը 1 տրլն 843 մլրդ դրամ է:
«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ ԱԺ մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստերում «ՀՀ 2021 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի քննարկմանն այս մասին հայտնեց ՀՀ ֆինանսների նախարար Ատոմ Ջանջուղազյանը:
«1 տրլն 569 մլրդ դրամ ընդհանուր եկամուտների և 274 մլրդ դրամ պակասուրդի ֆինանսավորման աղբյուրների հաշվին ենթադրվում է, որ կկարողանանք իրականացնել 1 տրլն 843 մլրդ դրամ ծախս»,- ասաց Ջանջուղազյանը:
Ակնկալվում է, որ 2021-ին հարկային եկամուտները կկազմեն 1 տրլն 501 մլրդ դրամ, շուրջ 45 մլրդ դրամ՝ այլ եկամուտները և 23 մլրդ դրամ՝ պաշտոնական դրամաշնորհները: Սակայն նախարարը նշեց. «Սա այն դեպքում, երբ մենք 2020-ի համար կանխատեսում էինք այն ցուցանիշները, որոնք ընկած են բյուջեի նախագծի հիմքում, մինչդեռ դրանք վերանայված են»։
2020 թվականի համար 1 տրլն 355.9 մլրդ դրամ հարկային եկամուտ էր կանխատեսվել, մինչդեռ վերանայված օրենքով այն 1 տրլն 320 մլրդ դրամ է: «Թեպետ մեր սպասումներն ավելի դրական են՝ հաշվի առնելով սեպտեմբերի դրական զարգացումները, մենք ակնկալում ենք, որ ավելի բարձր հարկային եկամուտներ կունենանք: Հաշվի առնելով հարկ վճարողների պատասխանատվությունը և ներկա իրավիճակի առանձնահատկությունը՝ կարծում ենք, որ ավելի շատ հարկային եկամուտներ կունենանք, քան վերանայված բյուջեով։
Ժողովրդագրագետ, «Հանուն հանրապետության» կուսակցության ղեկավար մարմնի անդամ Արտակ Մարկոսյան
