Հոկտեմբերի 14-ին տեղի է ունեցել Պուտին-Էրդողան հեռախոսազրույց, որն առաջինն է արցախյան գոտում Թուրքիայի սանձազերծած ահաբեկչական պատերազմից ի վեր: Այդ հեռախոսազրույցը տեղի է ունենում Ռուսաստանի նախաձեռնությամբ հոկտեմբերի 9-ին հրադադարի եռակողմ համաձայնության՝ առ այսօր չիրականացվելիության ֆոնին: Հեռախոսազրույցը եղել է թուրքական կողմի նախաձեռնությամբ, ինչպես հայտնել է Կրեմլի կայքը:
Անկասկած է, որ մոսկովյան հրադադարի՝ այդպես էլ առ այսօր չհաստատվելու բուն պատճառը Թուրքիան է, որովհետև բավական է, որ Անկարան դադարեցնի աջակցությունը Բաքվին, Ադրբեջանը կանգ կառնի անմիջապես: Որովհետև Անկարայի ռազմական օժանդակությամբ հանդերձ՝ Բաքուն կրում է ահռելի կորուստներ: Պատկերացնել կարելի է, թե դրանք ինչպիսին են լինելու առանց Անկարայի՝ հատկապես օդային աջակցության:
Թուրքիան, սակայն, հենց այն բանի համար է սկսել պատերազմ, որ հաշվի նստեցնի Ռուսաստանին իր հետ՝ Կովկասի ապագայի և ռազմաքաղաքական անվտանգային համակարգի հարցերում, ոչ թե Բաքվի համար լուծի Արցախի խնդիրը: Թուրքիայի համար այդ խնդիրը պատրվակ է, ոչ թե նպատակ: Հետևաբար Էրդողանի զանգը Պուտինին պետք է դիտարկել հենց այդ նպատակների համատեքստում, որից էլ առաջանում են հարցերը՝ ի՞նչ է նա խոսել Պուտինի հետ, խոսել է թելադրո՞ղ դիրքից, թե՞ փորձել է նվազեցնել պահանջները և ակնկալել համաձայնություններ առայժմ ավելի փոքր ծավալով: Եթե Էրդողանը լիներ թելադրող դիրքում, ապա հազիվ թե ինքը զանգահարեր Պուտինին: Կսպասեր նրա զանգին:
Այն, որ Էրդողանին թելադրող դիրք դուրս գալ թույլ չի տվել հայկական զինուժը՝ ակնառու է: Ահռելի մասշտաբի գրոհը հանգեցրել է որոշ հատվածներում առաջխաղացման՝ ինչպես նկատեց վարչապետ Փաշինյանը, սակայն միևնույն ժամանակ ահռելի քանակի կորստի: Իսկ այդ կորուստները կարող են խնդիր չլինել կարճ ժամանակահատվածում, բայց այդ ժամանակահատվածը սահմանափակ է: Ավելին, Թուրքիան դրան զուգահեռ փաստացի հայտնվել է ահաբեկիչների՝ Կովկաս ներբեռնման հարցում ապացուցված մեղսակցի դերում՝ Բաքվի հետ միասին: Իսկ Ալիևի համար դա խնդիր է, որը անկասկած որոշակի ազդեցություն է թողնելու նրա և Անկարայի միջև, այսպես ասած, հասկացվածության վրա:
Այդպիսով, ինչ է ասել Էրդողանը Պուտինին, և հակառակը: Պաշտոնական հաղորդագրության մեջ, որ տարածել է Կրեմլը, նշվում է, որ Պուտինը խիստ անհանգստություն է հայտնել ահաբեկիչների առկայության առնչությամբ, միևնույն ժամանակ խոսել են կրակի անհապաղ դադարեցման անհրաժեշտության և քաղաքական կարգավորման անհրաժեշտության մասին՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մշակած բովանդակության շրջանակում: Պուտինը խոսել է նաև Սիրիայի և Լիբիայի մասին՝ նշելով այդ ուղղությամբ ռուս-թուրքական դիվանագիտական երկխոսության արդյունավետությունը: ՌԴ նախագահը ակնարկել է, որ Մոսկվան դո՞ւրս կգա այդ երկխոսությունից, եթե Անկարան, այսպես ասած, դուրս չգա իր կենսական տարածքից, թե՞ Պուտինը պատրաստ է հրադադարի դեպքում նույն կերպ երկխոսել Անկարայի հետ նաև Կովկասում:
Սրանք անշուշտ հարցեր են, որոնց առանցքային պատասխանը ձևակերպվում է մարտադաշտում՝ հայկական զինուժի դիմադրությամբ: Քաղաքական դաշտում էլ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ Հայաստանը մինչև վերջ վճռական դիմադրելու է որևէ գործարքի մանրադրամ դառնալու մարտահրավերներին՝ լինի դա արևմտյան, թե, այդպես ասած, մադրիդ-լավրովյան:
Կգտնի՞ ՌԴ-ն կամք և վճռականություն համարժեք լինելու ռազմավարական դաշնակից դիտվող Հայաստանի այդ վճռականությանը և գործնականում առաջին անգամ չտրվելու թուրքական որևէ շանտաժի: