«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Գլոբալիզացիայի և տարածաշրջանային համագործակցության վերլուծական կենտրոնի նախագահ, քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյանը։
– Պարոն Գրիգորյան, ի՞նչ դիտարկումներ ունեք արցախյան ճակատում տեղի ունեցող պատերազմական գործողությունների շուրջ։ Կա տեսակետ, որ սա կարող է հերթական ռուսական սադրանքը լինել, որպեսզի Հայաստանը դիմի «ավագ եղբոր» օգնությանը։ Ի՞նչ կարծիք ունեք։
– Ամեն ինչ կարող է լինել։ Բայց, անկեղծ ասած, այս անգամ այդ գործոնը չեմ տեսնում։ Ռուսաստանը հասկանում է, որ ցանկացած դեպքում իր դերն ու ազդեցությունը շատ մեծ է, լրացուցիչ անգամ պետք չէ ապացուցել, որ առանց իրենց մեզ համար դժվար կլինի։ Այս պատերազմական գործողությունների ժամանակ Թուրքիայի համար միակ զսպիչ մեխանիզմը Ռուսաստանն է։ Մոսկվան չունի անհրաժեշտություն Հայաստանին լրացուցիչ անգամ ապացուցելու, որ մենք կախված ենք Ռուսաստանից։ Դժբախտաբար, մենք անվտանգության ոլորտում այլընտրանք չունենք։ Դա է պատճառը, որ այսօր ես Ռուսաստանի գործոնը չեմ տեսնում։
2016 թվականին այդ գործոնը ես տեսնում էի։ Քանի որ նախկին իշխանությունները խոցելի էին, Ռուսաստանը նրանց վրա կոմպրոմատ ուներ։ Ռուսաստանն ուզում էր, որ նախկին իշխանությունները գնային փոխզիջումների ու լավ լծակ էր նրանց վրա ազդելու, Ադրբեջանին ակնարկ արեցին, որ հարձակվի։ Նիկոլ Փաշինյանը խոցելի չէ, նրա վրա որևէ կոմպրոմատ չունեն, ուստի անիմաստ է այդ նույն սցենարով գնալը։ Դա է պատճառը, որ այս անգամ Ռուսաստանի գործոնը չկա, պետք չէր ապացուցել, որ նա Հայաստանին պետք է։ Առանց այդ էլ Թուրքիայի գործոնն այնքան մեծ է, որ առանց Ռուսաստանի մենք այդ հարցը չենք կարող լուծել։
Կա մի երկրորդ խաղացող, որը կարող էր զսպիչ լինել Թուրքիայի համար՝ Միացյալ Նահանգները։ Բայց քանի որ մեր հարաբերությունները ԱՄՆ-ի հետ ակտիվ փուլում չեն, այդ գործոնն այսօր չի կարող աշխատել։ Եթե մենք ամերիկացիների հետ ավելի ակտիվ աշխատենք, այդ գործոնը ևս կարող է օգտակար լինել, այժմ այն ակտիվ փուլում չէ։
– Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հայտարարեց, որ մեր դեմ կռվում է Թուրքիան։ Եվ այսօր մենք մի իրավիճակի ենք բախվում, երբ Ադրբեջանն ունի հզոր հովանավոր, իսկ Հայաստանը՝ ոչ, լսում ենք միայն միջազգային հանրության չեզոք, հավասարության նշան դնող հայտարարություններ։
– Աչքով չտանք, բայց մեզ շատ ձեռնտու է, որ Թուրքիան կանգնած է Ադրբեջանի թիկունքում։ Հիմա մեզ փրկում է այն փաստը, որ Թուրքիան կանգնած է Ադրբեջանի կողքին։ Դա տաս տարի առաջվա Թուրքիան չէ։ Այս Թուրքիային բոլորն ատում են։ Կա մեծ լարվածություն ֆրանս-թուրքական հարաբերություններում։ Կիպրոսը, Հունաստանը, ԱՄԷ-ն, Իրաքը, Սիրիան, Եգիպտոսը շատ վատ հարաբերություններ ունեն Թուրքիայի հետ։ Նույնիսկ կարող են պատերազմական գործողություններ լինել Թուրքիայի ու իմ թվարկած այս պետությունների հետ առանձին-առանձին։ Ուրեմն մեզ ձեռնտու է, որ Թուրքիան Ադրբեջանի կողքին է։ Մեզ համար շատ կարևոր է, որ Թուրքիան աջակցի Ադրբեջանին՝ քաղաքականապես, ոչ թե զենքով ու զինամթերքով։
Դա բերում է նրան, որ մենք ձեռք բերեցինք ավելի ուժեղ դաշնակիցներ։ Օրինակ՝ Տավուշի դեպքերի ժամանակ Կիպրոսը մեզ աջակցեց, հիմա ՝ Հունաստանը, որի արտգործնախարարը մեր ԱԳ նախարար Մնացականյանի հետ հեռախոսազրույցում իր աջակցությունն է հայտնել։ Ֆրանկոֆոնիայի 58 անդամ երկրների քարտուղարությունը կոշտ հայտարարություն արեց՝ դատապարտելով Ադրբեջանին։ Ուզում եմ ասել, որ աշխարհի տրամադրությունները փոխվում են՝ հօգուտ Հայաստանի։ Այո՛, մի մասը նեյտրալ են ասում, դա էլ վատ չէ։ Ուկրաինան միշտ մեր դեմ էր խոսում, իսկ երեկ Ուկրաինայի հայտարարությունը բավականին հավասարակշռված ու լավն էր։ Դա միայն դրական եմ գնահատում։ Մեզ համար շատ ցանկալի է, որ Թուրքիան շարունակի այդ քաղաքականությունը։
– Սա կարո՞ղ է վերածվել ՆԱՏՕ-ՀԱՊԿ առճակատման։
– Բացառվում է։ ՆԱՏՕ-ն ունի լուրջ վերապահումներ Թուրքիայի քաղաքականության նկատմամբ։ Թուրքիան այսօր ՆԱՏՕ-ի համար լուրջ խնդիր է։
