«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Արցախի խորհրդարանի արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախկին նախագահ, քաղաքագետ ը։
– Պարոն Աթանեսյան, ակտիվորեն քննարկվում է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի վերջին հայտարարությունն առ այն, թե Հայաստանն է տապալել բանակցությունները։ Արդյոք կարծում եք, որ նման հայտարարություն արվում է, որպեսզի առաջիկայում պատերազմ սանձազերծի ու դրա պատասխանատվությունը դնի հայկական կողմի վրա՞։
– Ներկա փուլում Ադրբեջանում անկանխատեսելի տարաձայնություններ են, իշխող վերնախավը բաժանված է մի քանի խմբավորումների, նրանց միջև մրցակցությունն ակնհայտ է։ Արդեն իսկ բաց խոսվում է իշխանությունը Մեհրիբան Ալիևային փոխանցելու աննպատակահարմարության մասին։ Զինվորական վերնախավի նկատմամբ տարվում է պետական մակարդակով հակաքարոզչություն։ Մասնավորապես՝ ԶՈՒ-երի Գլխավոր շտաբի պետի հասցեին սոցիալական ցանցերն ու որոշ լրատվամիջոցներ հեղեղված են մեղադրանքներով։ Այս իրավիճակում, կարծում եմ, Ադրբեջանի նախագահի որևէ հայտարարություն չպետք է լուրջ ընդունել, որովհետև նա այսօր փաստորեն իր երկրի ներքին իրավիճակին ամբողջությամբ չի տիրապետում։ Որքանով ես եմ հասկանում՝ փորձում է պատերազմի սպառնալիքի շուրջ իշխող վերնախավին ինչ-որ ներքին կոնսոլիդացիայի բերել, որպեսզի կարողանա տիրապետել իրավիճակին։
– Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն փաստին, որ Ալիևին այս հարցի շուրջ «ձայնակցում են» Հայաստանի և Արցախի ընդդիմադիրները։ Նկատի ունեմ՝ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի և Արցախի ԱԽ նախկին քարտուղար Բալասանյանի հայտարարություններն առ այն, թե ՀՀ իշխանությունները բանակցությունները փակուղի են մտցրել։
– Պետք է մի փոքր էքսկուրս կատարել անցյալին։ Երբ 2016 թվականի ապրիլյան պատերազմից հետո ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը Ստեփանակերտում կարգավորման թեմայով քննարկումներ էր անցկացնում, lragir.am-ը, հղում անելով Ստեփանակերտի իր աղբյուրներին, գրեց, որ Արցախի հերոս Վիտալի Բալասանյանը այդ քննարկման ժամանակ դուռը շրխկացրել է ու հայտարարել, որ հող հանձնողին կգյուլլի։ Այսօր Վիտալի Բալասանյանը վարչապետ Փաշինյանին փաստորեն մեղադրում է բանակցությունները տապալելու մեջ։ Ստացվում է, որ Նիկոլ Փաշինյանը, 2018 թվականին ստանձնելով վարչապետի պաշտոնը, պետք է հավատարիմ մնար բանակցային այն տրամաբանությանը, որ եղել է մինչ այդ։ Դա հայտնի «Մադրիդյան սկզբունքներն են», դրա մոդիֆիկացված տարբերակները։ Այսօր փաստորեն ունենք մի իրավիճակ, երբ Հայաստանը՝ դիվանագիտական ձևակերպմամբ, իսկ Արցախը մի քիչ ավելի խիստ տոնով ասում է, որ «Մադրիդյան սկզբունքները» ընդունելի չեն։ Այսինքն՝ կարգավորումն ըստ «Մադրիդյան սկզբունքների», որը ենթադրում է տարածքների վերադարձ Ադրբեջանին, Լեռնային Ղարաբաղի միջանկյալ կարգավիճակ ու անորոշ ժամկետով հետաձգված հանրաքվե, հայկական կողմերը չեն ընդունում։ Հիմա եթե 2016 թվականի բանակցային տրամաբանությանը դեմ էր, այսօր Վիտալի Բալասանյանը պետք է ողջունի Հայաստանի այս դիրքորոշումը։ Պարզապես զարմանալի է, թե այսօր ինչի համար է նա քննադատում գործող իշխանությանը։ Խոսքը վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորմանը։ Մնացած բոլոր հարցերում կարելի է իշխանություններին քննադատել՝ ներդրումներ չկան, համավարակի դեմ պայքարն արդյունավետ չէ, ԿԳՄՍ նախարարն իր տեղում չէ։ Սրանք օրախնդիր հարցեր են, որոնց վրա ես չեմ ուզում ծանրանալ։ Բուն բանակցային գործընթացի, արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ քննադատությունը՝ այն, ինչ հնչել է Եռաբլուրում, տրամաբանության մեջ չի տեղավորվում։ Նորից եմ կրկնում՝ եթե 2016 թվականին դուք դեմ էիք այն կարգավորմանը, որն առաջարկում էր ՀՀ նախագահը, ապա այսօր պետք է ողջունեք Նիկոլ Փաշինյանի կեցվածքը։ Եթե չեք ողջունում, ուրեմն կողմ եք, որ բանակցություններն ընթանան այն տրամաբանությամբ, որով ընթանում էին Սերժ Սարգսյանի նախագահության օրոք։
– Երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը նաև մեղադրում է Արցախի այսօրվա իշխանություններին ՀՀ ղեկավարությանը ենթարկվելու մեջ։ Արդյոք այդ բնույթի՞ են հարաբերությունները։
– Արցախի նախագահն այդ հարցին Հանրային հեռուստաընկերության եթերում սպառիչ պատասխան է տվել։ Ես ավելացնելու ոչինչ չունեմ՝ բացի մի հանգամանքից։ Եթե դուք նկատել եք՝ որոշակի ռուսաստանյան շրջանակներ ևս դեմ են Հայաստան-Արցախ միասնականությանը։ Նրանք ուզում են Հայաստանն ու Արցախը առանձին տեսնել, ընդ որում՝ այն շեշտադրմամբ, որ եթե Հայաստանը ընտրում է զարգացման արևմտյան վեկտորը, ապա Արցախը պետք է լինի Ռուսաստանի բաստիոնը Հարավային Կովկասում։ Կարծում եմ՝ երկրորդ նախագահի քննադատությունը տեղավորվում է ռուսաստանյան այդ քաղաքագիտական որոշակի շրջանակների առաջարկած մոդելի մեջ։ Սա, մեղմ ասած, վտանգավոր է։
