Տնտեսական զարգացման նախաձեռնությունների կենտրոնն անդրադարձել է 2019-2020թթ. հունվար-հուլիսին ՀՀ բանկերի միջոցով ֆիզիկական անձանց անունով արտերկրից մուտք եղած և արտերկիր կատարված փոխանցումներին: Դիտարկվող ժամանակահատվածում ՀՀ բանկերի միջոցով ֆիզիկական անձանց անունով արտերկրից մուտք եղած գումարների ծավալները 2019թ.-ի հունվար-հուլիսի նկատմամբ նվազել են 15.3%-ով՝ կազմելով 893.3 մլն ԱՄՆ դոլար, իսկ արտահոսքը՝ 20.3%-ով՝ կազմելով 622.4 մլն ԱՄՆ դոլար։ Ներհոսքի ամենամեծ անկումը գրանցվել է ՌԴ-ից՝ 28.2%, մինչդեռ ԱՄՆ-ից ներհոսքի ծավալներն աճել են 22.1%-ով։
Այս ժամանակահատվածի արտահոսքի ծավալների կրճատումը պայմանավորված է եղել 2019թ.-ին հատկապես ԱՄՆ և այլ երկրների մեքենաների առքով: Վերջին հանգամանքով էլ պայմանավորված են նախորդ տարվա համապատասխան ժամանակաշրջանի համեմատ այս տարվա հունվար-հուլիսին ԱՄՆ արտահոսքի ծավալների 54.8% կրճատումը և արդյունքում ԱՄՆ-ից զուտ ներհոսքի` 122.9 մլն ԱՄՆ դոլարով երկնիշ տոկոսային աճը՝ 10.8%։
Այսպիսով՝ 2020թ. հունվար-հուլիսին 2019թ.-ի համապատասխան ժամանակահատվածի համեմատ ֆիզիկական անձանց կողմից կատարված դրամական փոխանցումների արդյունքում և՛ ներհոսքը, և՛ արտահոսքը նվազել են, ինչը հանգեցրել է զուտ ներհոսքի 1.2% կրճատմանը։
«Տնտեսական իրավունքի կենտրոն» ՀԿ նախագահ, տնտեսագետ Մովսես Արիստակեսյանի խոսքով՝ ՌԴ-ից տրանսֆերտների նվազումը առաջին հերթին կապված է արտագնա աշխատանքի մեկնողների թվի կրճատման հետ, ինչն էլ հետևանքն է կորոնավիրուսային համավարակի։
«Իհարկե, սա առաջին հերթին պայմանավորված է կորոնավիրուսային համավարակով, որը պատուհաս է դարձել ոչ միայն մեր տնտեսության համար, այլև համաշխարհային։ Ամբողջ աշխարհի տնտեսությունն է անկում ապրում, այդ թվում՝ Ռուսաստանի։ Տնտեսվարողները չեն կարողանում շրջանառություն իրականացնել, որպեսզի ունենան ազատ միջոցներ, որոնք դարձնում էին խնայման միջոցներ ու ուղարկում Հայաստան իրենց հայրենակիցներին։ Ինչպես նաև մեր արտագնա աշխատողների մեծ մասը չկարողացավ մեկնել ՌԴ, որը իր լուրջ ազդեցությունն ունեցավ դեպի Հայաստան ուղարկվող տրանսֆերտների վրա»,- ասաց տնտեսագետը։
Ինչո՞ւ են ԱՄՆ-ից դեպի Հայաստան ավելացել գումարային փոխանցումները։ Այս հարցին տնտեսագետը պատասխանեց՝ իհարկե, կորոնավիրուսային համավարակն իր ազդեցությունը ԱՄՆ տնտեսության վրա ևս թողել է, սակայն ԱՄՆ-ում բնակվող հայերը հավատարիմ են մնում հայրենիքին ու հարազատներին օգնելու գործին, այդ իսկ պատճառով ոչ միայն անձնական, այլև համայնքային մակարդակով կազմակերպված մեծ փոխանցումներ են կատարվում COVID-ի ճիրաններում գտնվող Հայաստանի տնտեսությանը օգնելու համար։ «ԱՄՆ համայնքը, որը էլ ավելի կազմակերպված է, կենսունակ է, կարողանում է պահպանել իր դերակատարությունը Հայաստանին ու ՀՀ քաղաքացուն օգնելու գործում։ Մյուս կողմից՝ սա խոսում է ԱՄՆ-ում տնտեսության զարգացման խթանների մասին, որը կատարում է այդ կառավարությունը, որը կարողացել է քիչ թե շատ կենսունակ պահել այդ մարդկանց, ովքեր ունեն ազատ միջոցներ Հայաստան ուղարկելու համար։ Մեր բյուջեին զուգահեռ այդ տրանսֆերտներն էին ապահովում թե՛ պահանջարկ, թե՛ առաջարկ, թե՛ ներքին առևտրի բարձրացում։ Հիմա այդ գումարները չկան։ Բյուջեին զուգահեռ եկող գումարները չկան»,- մանրամասնեց տնտեսագետը։
Նա խոսքով՝ ՌԴ-ից տրանսֆերտների կտրուկ նվազումը կարող է լուրջ ազդեցություն ունենալ ՀՀ տնտեսության վրա, կարող է նպաստել առանց այն էլ անկում ապրող տնտեսության անկմանը։ «Դա հետևանքն է մեր տնտեսական քաղաքականության. մենք չկարողացանք այնպիսի տնտեսական միջավայր ստեղծել, որ կախում չունենանք տրանսֆերտներից։ Պետք էր ունենալ տնտեսության ճյուղերի այնպիսի զարգացում, որոնք մեծապես կախված չեն զբոսաշրջությունից, տրանսֆերտներից։ Իսկ զբոսաշրջությունը մենք գերակայություն համարեցինք՝ կարծելով, թե մուլտիպլիկատիվ էֆեկտով կարող ենք տնտեսություն զարգացնել։ Բայց տեսեք՝ կորոնավիրուսն ինչ արեց։ Տնտեսության գերակա ուղղություն պետք է համարել այլ ճյուղեր, որոնք մշտապես կայուն զարգացում կարող են ունենալ և անգամ արտահանման այսպիսի արգելքների պայմաններում արտահանում իրականացնել։ Սա է խնդիրը»,- մտահոգություն հայտնեց տնտեսագետ Մովսես Արիստակեսյանը։