«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղաքագետ Կայծ Մինասյանը (Ֆրանսիա, Փարիզ):
– Թուրքիան և Ադրբեջանը համատեղ մեդիապլատֆորմ են ստեղծում, որի նպատակը, ըստ պաշտոնական պարզաբանումների, անվտանգության ոլորտի սպառնալիքներն են։ Թուրք–ադրբեջանական այս նախաձեռնությունը մեծ ճակատ է բացում Հայաստանի, Արցախի և Սփյուռքի համար։ Որո՞նք կարող են լինել Սփյուռքի կողմից հակազդեցության մեխանիզմները։
– Նախ, դժվար է իմանալ, արդյոք այս պլատֆորմը իսկապես գոյություն կունենա՞, թե՞ դա թուրք-ադրբեջանական առանցքի դասական հարբեցողություն է:
Հետևաբար՝ կարևոր է, որ Հայաստանի և Սփյուռքի հարաբերությունները փոխվեն մասշտաբով և ապակոմունալացվեն, քանի որ մենք պետք է դուրս գանք սիրողականությունից և արհեստներից: Հայկական հարցի արհեստավարժեցումը հրատապ է: Օրինակ՝ որքան շատ օտար լեզուներով ունենք հրապարակումներ Հայաստանի վերաբերյալ, այնքան լավ: Ի՞նչ իմաստ ունի Սփյուռքի հայերին համոզել թուրք-ադրբեջանական ռիսկերի և սպառնալիքների մեջ, երբ հրապարակումները հայերեն են: Սա անօգուտ է: Պետք է գրել անգլերեն, ֆրանսերեն, ռուսերեն, իսպաներեն, արաբերեն: Հայաստան-Սփյուռք հարաբերությունները ապամոնտաժել, նշանակում է՝ մեծանալ և ավելի պատասխանատու լինել։
– Սա շատ ավելի խորքային այլ իմաստ ու նշանակություն է ստանում հատկապես այն երկրներում գտնվող Սփյուռքի գաղթօջախների համար, որոնք այսօր հստակ դիրքորոշում են սկսել ձևավորել Թուրքիայի նկատմամբ՝ Ֆրանսիա, Իսրայել, Եգիպտոս, Կիպրոս, Հունաստան, ԱՄՆ․․․ այս երկրներում գտնվող հայկական գաղթօջախները կարո՞ղ են էապես մասնակցել հակաթուրքական կոալիցիային՝ իրենց գործողությունները նույնիսկ չպայմանավորելով Հայաստանի հետ։
– Ես պնդում եմ մի կետի շուրջ: Շատ կարևոր է, որ Հայաստան-Սփյուռք հարաբերությունների քերականությունը փոխվի: Համահայկական իդեալը մեզ պարտավորեցնում է միևնույն ժամանակ գտնել այս փոփոխության մեխանիզմները ինստիտուցիոնալ, տնտեսական մակարդակներում (ռացիոնալացնել ծախսերը) և մշակութային մակարդակներում: Ավարտվեցին ավանդական Սփյուռքի կազմակերպությունների օրերը: Այսօր այդ կազմակերպությունները, եթե չեն փոխում իրենց մոդելը, դառնում են արգելակներ, հաշմանդամություն՝ ի շահ Հայաստանի շահերի պաշտպանության: Քանի որ աշխարհը փոխվում է, և Սփյուռքի հայկական կազմակերպությունները մնում են հին օրինաչափությունների մեջ, որոնք անիմաստ են:
– Դա կարո՞ղ է նույնիսկ Երևանի համար շահեկան լինել։ Երևանը կարող է ասել, որ Սփյուռքը այս հարցում Երևանից անկախ է գործում։
– Մենք պետք է կառուցվածքային և ֆունկցիոնալ մոտեցում ունենանք Հայաստան-Սփյուռք հարաբերությունների համատեքստում։ Կառուցվածքային, քանի որ խոսքը Հայաստան-Սփյուռք միության ինտեգրման և կառուցվածքի մեխանիզմներ գտնելու մասին է: Ֆունկցիոնալ, քանի որ խոսքը գնում է Սփյուռքի և Հայաստանի մասին, իսկ Սփյուռքի համար Հայաստանը գործիքավորման գործիքներ գտնելն է: Դա է ամբողջ դժվարությունը. պետության և Սփյուռքի միջև հավասարակշռություն գտնելը, որովհետև պետությունը պետք է լինի կենտրոնական բևեռը, և Սփյուռքը չի կարող լուծարվել պետության մեջ: Բայց դուք ճիշտ եք, Սփյուռքը կարող է անել և ասել բաներ, որոնք Հայաստանը չի կարող, և հակառակը՝ Հայաստանը մուտք ունի Սփյուռքի համար անհասանելի երկխոսության և որոշման տարածքներ:
