«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է վրաց քաղաքագետ Գելա Վասաձեն։
– Արդեն երկրորդ անգամ է, ինչ Հայաստանը չի մասնակցում ՄԱԿ-ում այն բանաձևի քվեարկությանը, որը նվիրված է Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի փախստականների ճակատագրին։ 2008 թվականից սկսած Հայաստանը դեմ էր քվեարկում այդ բանաձևին և այդպիսով արժանանում վրաց քաղաքական ու փորձագիտական շրջանակների քննադատությանը։ Ինչպե՞ս եք գնահատում Երևանի այս քայլը, ինչպե՞ս այն կանդրադառնա երկկողմ հարաբերությունների վրա։
– Հետխորհրդային տարածքի երկրներից միայն Ռուսաստանն ու Բելառուսն են, որ չեն պաշտպանել այս նախաձեռնությունը։ Դա հասկանալի է Բելառուսի դեպքում, մենք գիտենք, թե այդ երկիրն ինչ վիճակում է գտնվում, իսկ ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, ապա Ռուսաստանն ինքն է օկուպացրել այդ տարածքները։
Այժմ Հայաստանի մասին. հասկանալի է, որ Հայաստանի չմասնակցությունը այդ բանաձևի քվեարկությանը ոչ այնքան Վրաստանին է վերաբերում, որքան Հայաստանի արտաքին քաղաքականությանը և արևմտյան երկրների հետ հարաբերություններին ընդհանուր առմամբ։ Կարո՞ղ ենք ասել, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքական կուրսը փոխվում է, ոչ՝ չենք կարող։ Կարո՞ղ ենք ասել, որ սա ինքնուրույնության որոշակի ինդիկատոր է, երևի թե կարող ենք։ Ուստի հասկանալի է, որ Երևանի այս քայլը առաջին հերթին քայլ է ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհին չդիմակայելու ուղղությամբ, որը միանշանակ քվեարկեց այս բանաձևի օգտին։ Հայաստանի նոր իշխանությունների կողմից նման դիմակայությունը մի փոքր անտրամաբանական կթվար։
– Որոշ հայ փորձագետներ նշում են, որ Հայաստանի այս քայլը՝ ՄԱԿ-ում քվեարկության հետ կապված, փոխվեց Հայաստանի նոր իշխանությունների օրոք, որոնք ձևավորվել են թավշյա հեղափոխության ընթացքում։
Այսպիսով Երևանը եղբայրական ժեստ է անում Վրաստանին և ցույց է տալիս իր ձգտումը երկկողմ հարաբերությունների ամրապնդման տեսանկյունից։ Միաժամանակ նշվում է, որ այս «հաճելի անակնկալը» , համենայնդեպս հանրային մակարդակում, առայժմ անպատասխան է մնում։ Համակարծի՞ք եք այս գնահատականների հետ։
– Հասկանալի է, որ Վրաստանը Հայաստանի համար շատ կարևոր գործընկեր է։ Փաստորեն ամենակարևոր ճանապարհները անցնում են հենց Վրաստանի միջով, և այդ պատճառով Վրաստանի հետ հարաբերությունների կարևորությունը հասկանում էին ինչպես նախկին, այնպես էլ ներկայիս իշխանությունները։ Ամբողջ հարցն այն է՝ արդյոք Հայաստանի այս քայլն ազդե՞լ է միջպետական հարաբերությունների վրա, ոչ թե հասարակությունների գիտակցության։ Կարծում եմ՝ ոչ։ Միջպետական հարաբերությունները զարգանում են, պարզապես Վրաստանի հասարակության համար բնական որոշում է. ուրիշ ինչպե՞ս պետք է իրենց պահեն բարի հարևանները։
– Պաշտոնական Թբիլիսին որոշ փոփոխություններ է մտցրել Հայաստանի հետ հարաբերությունների հետ կապված։ Օրինակ՝ վերջերս հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղի ունեցած բախումների ժամանակ խոսեց ոչ միայն տարածաշրջանային կայունության անհրաժեշտության մասին, այլ նաև ընդգծված պրոադրբեջանական տեսակետ չհայտնեց։ Դուք դա ինչի՞ հետ եք կապում։
– Սա ավելի շատ կապված է Վրաստանի ներքին իրավիճակի հետ։ Վրաստանի համար ամենակարևոր հանգամանքը խուսափելն է ներքին դիմակայությունից՝ ադրբեջանական ու հայ համայնքների միջև, որը բավականին սոլիդ կերպով մեզ մոտ ներկայացված է։ Ուստի Վրաստանի համար չեզոքության պահպանումը շատ կարևոր գործիք է, որը առաջին հերթին կարևոր է սպասվող ընտրություններին ընդառաջ։