«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է արցախցի իրավապաշտպան, «Հելսինկյան 92» նախաձեռնության արցախյան կոմիտեի համակարգող, փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր Կարեն Օհանջանյանը։
– Պարոն Օհանջանյան, Արցախի նախագահի խոսնակը գրել է, որ նոր օրենսդրական նախաձեռնությամբ Արցախում կավելացվի ռուսերենով հաղորդումների սահմանված եթերաժամանակը։ Բացի այդ՝ որոշում կա դպրոցներում ու բուհերում ավելացնել ռուսաց լեզվի դասավանդման ժամաքանակը։ Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ է ռուսերենին այսպիսի մեծ նախապատվություն տրվում։
– Շատ կարևոր է, որ Արցախի քաղաքացիները, որոնց մեծամասնությունը ժամանակին ուսանել է ռուսական դպրոցներում, և որոնց համար ռուսաց լեզուն հարազատ է, հնարավորություն ունենան այդ լեզվով հետևելու հանրային հեռարձակմանը։ Ինչ վերաբերում է դպրոցներին, ապա, իմ կարծիքով, շատ կարևոր է, որ բացի հայերենից՝ դասընթացներ անցկացվեն նաև օտար լեզուներով, այդ թվում՝ ռուսերենով ու անգլերենով, որը հնարավորություն կտա Արցախի քաղաքացիներին ինտեգրվելու համընդհանուր գլոբալ հարթության մեջ, որտեղ շփումները տեղի են ունենում հիմնականում 7 միջազգայնորեն ճանաչված լեզուներով, և որտեղ ռուսաց լեզուն ունի իր հատուկ տեղը՝ որպես մեծ ինտելեկտուալների լեզու, որոնք մեծագույն ավանդ են ունեցել համաշխարհային պատմության, մշակույթի, գրականության մեջ։
Այնպես որ, ես մեծամասամբ պաշտպանում եմ Արցախի նախագահի որոշումը՝ մեծացնել քաղաքացիների գիտելիքները ռուսաց լեզվի ոլորտում։ Իմ կողմից ավելացնեմ, որ ճիշտ կլիներ սրա հետ զուգահեռ ընդլայնել նաև այլ լեզուներ ուսուցանելու հնարավորությունը և, մասնավորապես, անգլերենի։
– Հայտնի է, որ առանց այն էլ Արցախում պրոռուսական տրամադրություններ ունեցող մարդիկ շատ են, սա էլ ավելի չի՞ մեծացնում Ռուսաստանի ազդեցությունը Արցախի վրա։
– Ես չեմ կարծում, որ սա թույլ կտա Ռուսաստանին ազդեցություն ունենալ երկրի հասարակական կարծիքի ձևավորման վրա՝ հատկապես ժամանակակից միջազգային մարտահրավերների լույսի ներքո, երբ Ռուսաստանը ձգտում է իր ազդեցությունն ամրապնդել ամբողջ աշխարհում։ Այս որոշումն առաջին հերթին ունի հումանիտար նշանակություն և Ռուսաստանին չի տալիս կանաչ լույս մեր ժողովրդի մտածողության վրա ազդեցություն ունենալու համար։ Մենք՝ հայերս, ապրում ենք մեր հայրենիքի հոգսերով, և որպեսզի այն ավելի լավ պաշտպանենք, անհրաժեշտ է, որ մեր ժողովուրդը ճանաչի այլ ժողովուրդների մշակույթն ու լեզուն։
– Հայաստանում, օրինակ, օրենք ընդունվեց, որի համաձայն՝ հանրային մուլտիպլեքսում միայն հայերենով են հաղորդումներ հեռարձակվելու, իսկ օտար լեզուներով հաղորդումները՝ թարգմանությամբ։ Ինչո՞ւ նույնը չանել նաև Արցախում։
– Այսօրվա դրությամբ Արցախում հասարակության զգալի մասը ռուսախոս է, և մենք իրավունք չունենք սահմանափակելու ինֆորմացիա ստանալու իրենց իրավունքը։ Նրանցից շատերի համար ռուսաց լեզուն ամենահասանելին ու հասկանալին է։ Ցանկացած պետություն պարտավոր է ապահովել իր քաղաքացիների էլեմենտար իրավունքները, որոնց շարքում ինֆորմացիային հասանելիությունը ունի առաջնային դերակատարություն։ Օրինակ՝ ես ինքս ռուսախոս եմ, հայտնի գրող ու պոետ եմ Հայաստանում, բայց գրում եմ ռուսերեն ու դրանից ես չեմ դադարում լինել հայ ու պաշտպանել իմ հայ ժողովրդի հետաքրքրությունները։ Մի մոռացեք, որ Վիլյամ Սարոյանը չէր գրում և լավ չէր տիրապետում հայերենին, գրում էր անգլերեն, բայց դրա պատճառով չէր դադարում լինել մեծագույն հայ գրող։ Ուստի նախագահի նման որոշումը պետք է միայն ողջունել, և հաջորդ քայլը պետք է լինի անգլերենի խորացված ուսուցանումը։
