Հայտնի թուրք գրող, գրականության ասպարեզում Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուքը կրկին խոսել է Սբ․ Սոֆիայի տաճարը մզկիթի վերածելու թուրքական իշխանությունների որոշման մասին։
«Այա Սոֆիան (Սբ․ Սոֆիա) որպես մզկիթ վերաբացելը նշանակում է պարզորոշ կերպով ասել, որ արդեն չենք հարգում Քեմալ Աթաթուրքի հիմնած աշխարհիկությունը»,- ասել է հանրաճանաչ գրողը գերմանական «Deutsche Welle»-ին տված հարցազրույցում։
Հուլիսի 24-ին հրապարակված հարցազրույցում Փամուքը նշել է, որ Թուրքիայի Հանրապետության հիմնադիր Աթաթուրքը, հունական այս գլուխգործոց տաճարը թանգարանի վերածելով (1934թ․), ցանկանում էր ողջ աշխարհին ու մասնավորապես Արևմուտքին ասել, որ թուրքերն աշխարհիկ են։
«Այս որոշումը ձեզ համար ի՞նչ է նշանակում» հարցին պատասխանելիս Նոբելյան մրցանակակիր գրողն ասել է․ «Սա, պարզ ասած, նշանակում է՝ Քեմալ Աթաթուրքի աշխարհիկությունն արդեն չենք հարգում։ Ասում են՝ ցանկանում ենք պոպուլիստ լինել, պոպուլյար լինել, բոլորին ասում են, որ գոհ չեն Արևմուտքից»։
Փամուքը քննադատել է նաև Աթաթուրքի կողմից հիմնադրված գլխավոր ընդդիմադիր քեմալական «Ժողովրդահանրապետական» կուսակցությաբը՝ այդ քայլին դեմ չգնալու համար։
«Այա Սոֆիայի ճակատագիրը պետք է թուրք ժողովուրդը որոշի, սակայն ես էլ Թուրքիայի քաղաքացի եմ և դրան դեմ եմ, ինչպես իմ նման միլիոնավոր աշխարհիկ քաղաքացիներ։ Ցավոք, սակայն, մեր ձայնը չի լսվում»,- ասել է Փամուքը։
Վերջում Փամուքը նշել է, որ այսօր թուրքերը չեն կարող հպարտանալ միաժամանակ և՛ մուսուլման, և՛ աշխարհիկ լինելու կարողությամբ, ինչպես նախկինում։ Ըստ գրողի այժմ Թուրքիայում ոչնչացնում են այդ հպարտությունը, որը Աթաթուրքի նախագիծն էր։
Հիշեցնենք, որ մոտ 5 դար որպես Բյուզանդաիայի գլխավոր քրիստոնեական տաճար ծառայած, ապա Կոստանդնուպոլսի գրավումից հետո (1453թ) մզկիթի վերածված, իսկ 1934թ․-ից Աթաթուրքի նախաձեռնությամբ որպես թանգարան գործող Սբ․Սոֆիայի տաճարը օրեր առաջ Թուրքիայի Պետական խորհրդի, ապա նաև նախագահ Էրդողանի որոշմամբ վերածվեց մզկիթի։ Հուլիսի 24-ին Թուրքիայի նախագահի և մյուս բարձրաստիճան պաշտոնյաների մասնակցությամբ տեղի ունեցած ուրբաթօրյա աղոթքով (նամազ) Սբ․ Սոֆիայի տաճարը մուսուլմանների համար կրկին վերաբացվեց որպես մզկիթ։
