Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի՝ Կոստանդնուպոլսի (ներկայիս Ստամբուլ) Սուրբ Սոֆիայի տաճարը մզկիթի վերածելու վարքաբանությունը դեմ է ոչ միայն քրիստոնեական, իսլամական և, առհասարակ, որևէ կրոնական ուսմունքի հիմնադրույթներին, դեմ է մարդկային քաղաքակրթության ժամանակակից ընկալումներին։ Այս մասին «Ֆեյսբուք»-ի իր էջի գրառմամբ նշել է Արցաի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը։
Արայիկ Հարությունյանն իր գրառման մեջ ընդգծել է. «Սուրբ Սոֆիան այսօր նորից վերածվեց մզկիթի: Այս ուրբաթն այդ պատճառով համաշխարհային լրատվամիջոցներից մեկի կողմից «տխուր օր» դիպուկ բնորոշումը ստացավ։ Որպես հայ քրիստոնյա ՝ չեմ կարող վերաբերմունքս չարտահայտել «անպաշտպան» մնացած տաճարի դեմ այս ոտնձգության նկատմամբ:
Քաղաքակիրթ մարդկությունը վաղուց յուրացրել է վարքականոնի մի պարզ նորմ՝ հարգանքն այլոց հավատքի, կրոնական զգացմունքների ու ինքնության, մանավանդ դրանք մարմնավորող հուշարձանների նկատմամբ։ Հարկ չկա ավելորդ անգամ ասելու, որ Արցախում էլ է այդպես։ Մեր հանրապետության բազմաթիվ հյուրերն ու պատմական ժառանգության ուսումնասիրողները վաղուց արձանագրել են այդ իրողությունը։
Այս գրառումը, սակայն, մեր մասին չէ, այլ մեկ մարդու՝ փառասիրությունից դրդված դիվային քայլի, ինչն արդեն շաբաթներ շարունակ քննարկում են թե՛ միջազգային հանրության գործող անձինք, թե՛ աշխարհի քաղաքական ու հասարակական շրջանակները, թե՛ լրատվամիջոցները, թե՛ հարյուր հազարավոր մարդիկ։
Փաստացի միանձնյա որոշմամբ՝ փորձ է արվում քաղաքակրթության պատմության համար խորհրդանշական նշանակություն ունեցող Սուրբ Սոֆիայի տաճարը վերածել քաղաքական միավորներ հավաքելու միջոցի։
Էրդողանի այս վարքաբանությունը դեմ է ոչ միայն քրիստոնեական, իսլամական և, առհասարակ, որևէ կրոնական ուսմունքի հիմնադրույթներին։ Դեմ է մարդկային քաղաքակրթության ժամանակակից ընկալումներին։
Հռետորական հարց է ծագում․ արդյո՞ք անհրաժեշտ էր համավարակի այս պայմաններում, երբ բոլորս, անկախ կրոնական պատկանելիությունից, առ Աստված ուղղված մեր աղոթքներում խնդրում ենք ուժ մարդկությանը պատուհասած այս արհավիրքն արագ հաղթահարելու համար, փորձել նոր կնճիռ բացել միջկրոնական հարաբերություններում և փոխադարձ ընկալումներում։ Արդյո՞ք այսօր արդարացված է խորը միջնադարում լայն կիրառություն ունեցած սուլթանական բարբարոս և սրբապիղծ մոտեցումը։ Արդյո՞ք այդ գործելաոճն այդքան խորն է արմատավորված թուրքական իշխանության հոգեկերտվածքում։
Եվ խոսքն այստեղ բնավ իսլամի մասին չէ, որի համար սրբապղծությունը նույնքան վրդովեցուցիչ է և բնորոշվում է մեր առօրյա խոսքում հաճախ կիրառվող «հարամ» բառով։
Այս հարցադրումների վերաբերյալ հայերն իրենց աներկբա պատասխանն ունեն, չէ՞ որ Հայոց ցեղասպանությունը նաև մշակութային ցեղասպանություն էր, որը Թուրքիայի ու Ադրբեջանի կողմից շարունակվում է առ այսօր։ Իսկ ունի՞, արդյոք, աշխարհն իրեն նետված այս մարտահրավերի պատասխանը․ կարծում եմ՝ դեռևս ոչ։
Քաղաքակրթության հանդեպ ցուցադրված այս հերթական քամահրանքից պետք է հետևություններ անեն բոլորը, հատկապես՝ «քաղաքակիրթ Թուրքիայի» առասպելի հիման վրա հարաբերություններ կառուցողները՝ քրիստոնեականից մինչև իսլամական պետություններ, կազմակերպություններ և գործիչներ: Իսկ հայությունն, անշուշտ, նման սրբապղծությունների վերաբերյալ իր հետևությունները վաղուց է արել…»։
