Հայկական բեռնատարները դեռևս չեն կարողանում մուտք գործել Մոսկվայում ադրբեջանցիներին պատկանող շուկա և կազմակերպել հայկական մրգերի վաճառք: Կրկնենք՝ հայկական բեռնատարները չեն կարողանում մուտք գործել ոչ թե Բաքու, այլ Մոսկվայի շուկաներ, այն դեպքում, երբ Հայաստանն ու Ռուսաստանը ԵՏՄ անդամներ են, միասնական տնտեսական տարածքի երկրներ: Իհարկե, Ռուսաստանի հայ համայնքը ինքնակազմակերպման փայլուն և անգամ հուզիչ օրինակով լուծեց հայկական ծիրանի իրացման հարցը, բայց ամբողջ խնդիրն այստեղ այն է, որ մենք բախվում ենք ոչ միայն հայկական մրգերի իրացման կոնկրետ հարցին: Հայկական համայնքը դա կլուծի՝ վստահ ենք:
Ամբողջ հարցն այն է, որ մենք բախվում ենք լայն քաղաքական և, եթե կուզեք՝ ռազմաքաղաքական միջավայրի հարցին, որի մի դրվագ էլ նախօրեին ՀԱՊԿ ֆեյսբուքյան էջում Մարգարիտա Սիմոնյանի հայտնի ամոթալի գրառման տիրաժավորումն ու հետո արագ հեռացումն էր՝ պատճառաբանությամբ, թե այդ նյութը հայտնվել է թյուրիմացաբար, իսկ Սիմոնյանի կարծիքը որևէ կապ չունի և չի համապատասխանում ՀԱՊԿ կարծիքին: Համապատասխանում է, թե ոչ՝ որևէ կապ չունի, որովհետև խնդիրը թե՛ ծիրանը չէ, թե՛ Սիմոնյանը չէ: Խնդիրը, այսպես կոչված, միասնական տնտեսական և անվտանգային տարածքն է կամ այդ տարածքի բացակայությունը:
Ըստ էության, Ադրբեջանը երկրորդ անգամ պայթեցնում է ԵՏՄ-ն: Առաջին անգամ դա տեղի ունեցավ 2016-ի ապրիլյանից հետո, երբ եկան ու պատերազմից երկու օր անց չեղարկեցին Երևանում նախատեսված ԵՏՄ վարչապետների հավաքը՝ պատճառաբանությամբ, թե Ադրբեջանը սխալ կհասկանա: Այժմ էլ ահա դարձյալ ռազմական գործողություններից հետո Ադրբեջանը պայթեցնում է ԵՏՄ-ն՝ փակելով հայկական մրգերի իրացման հնարավորությունը Մոսկվայում: Այդ տեսանկյունից ադրբեջանցիներն անգամ ԵՏՄ-ն չեն պայթեցնում, այլ Ռուսաստանը՝ այդ երկրի իրավաքաղաքական համակարգով:
Միևնույն ժամանակ, այդ ամենը Հայաստանի համար բոլորովին նորություն չէ: Մենք չենք բախվում որևէ նոր վարքի թե՛ ԵՏՄ, թե՛ ՀԱՊԿ պարագայում: Ըստ այդմ, Հայաստանի խնդիրը շատ պարզ է՝ մենք պետք է ձևավորենք այդ իրողություններին համարժեք և արդյունավետ ինստիտուցիոնալ պատասխանի մեխանիզմներ: Այսինքն՝ ոչ թե զուտ քաղաքական պատասխանի, որովհետև նպատակներից մեկն էլ հենց դա է՝ հրահրել հայ-ռուսական քաղաքական հակադրություն և խաղալ դրա վրա, այլ ինստիտուցիոնալ: Դա նշանակում է գործուն այլընտրանքների ձևավորման ուղղությամբ արագ և դինամիկ աշխատանք, երբ հայկական տնտեսական գործունեության համար խոչընդոտները կմոբիլիզացնեն ոչ միայն հայկական համայնքին, այլ նաև Մոսկվայի, Ռուսաստանի ու ԵՏՄ, այսպես ասած, պատկան կառույցներին՝ հեղինակությունն ու վարկը, գործընկերությունը փրկելու համար:
