Բաքվի իշխող ալիևյան ռեժիմի քարոզչամեքենայի առաջատամարտիկներից մեկը՝ տխրահռչակ Haqqin.az լրատվամիջոցը, խմբագրական սյունակում հոդված է հրապարակել՝ ներկայացնելով իբրև թե «սենսացիոն փաստեր» այն մասին, որ հայ-ադրբեջանական սահմանի հյուսիսարևելյան հատվածում հուլիսի 12-ին սկսված բախումներից մի քանի օր առաջ Հայաստանը իբրև թե տարբեր տրամաչափերի ականանետային արկերի խոշոր խմբաքանակ է ստացել Սերբիայից՝ Վրաստանի տարածքով: Բայց սա չէ ամենահետաքրքիրը: Զավեշտալին «սենսացիոն լուրի» ձևակերպումն է՝ «Հայաստանը նախօրոք է պատրաստվել հուլիսի 12-ին սկսված դավաճանական և նենգ հարձակմանը…»:
«Նենգ» կամ «դավադիր» («коварный») մակդիրի կիրառումը այս պարագայում ինչ-որ տեղ կարելի է հասկանալ: Ի վերջո, նրանց համար մենք «թշնամի» ենք: Ուրեմն էլ ի՞նչ «թշնամի», եթե «նենգ» ու «դաժան» չէ, առավել ևս, եթե խոսքը «օքյուփանթ» ու «ագրեսոր» հայերի մասին է: Բայց «դավաճանության» մասին խոսելը Հայաստանի հետ հակամարտության համատեքստում, մեղմ ասած, տարօրինակ է ու զավեշտալի: Եվ սա, ի դեպ, առաջին դեպքը չէ, երբ Ալիևի «խանությունից» հայերին մեղադրում են «դավաճանության» համար:
Նման հայտարարություններ բազմիցս արել է ինքը՝ Ադրբեջանի նախագահը, որի ընտանիքից էլ ֆինանսավորվում է վերոնշյալ Haqqin.az-ը՝ իր գլխավոր խմբագիր Էյնուլլահ Ֆաթուլաևի գլխավորությամբ: Օրինակ՝ 2019 թ. հոկտեմբերի 11-ին Թուրքմենստանի մայրաքաղաք Աշխաբադում միջադեպ եղավ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի միջև: Ավելի ճիշտ՝ միջադեպ եղավ Ալիևի ջանքերով:
Աշխաբադում տեղի էր ունենում ԱՊՀ մասնակից պետությունների ղեկավարների նիստը, որի ընթացքում Բաքվի բռնապետը փորձեց իր կարճ խելքով «անհարմար վիճակի մեջ դնել» Հայաստանի վարչապետին՝ բացելով Գարեգին Նժդեհի թեման: Մասնավորաբար, Ալիևը կլոր սեղանի շուրջ հայտարարեց, թե Հայաստանում հերոսացնում են «ֆաշիստական դահիճ ու դավաճան» Գարեգին Տեր-Հարությունյանին՝ Նժդեհին: Ո՞ւմ էր հավատարմության երդում տվել Նժդեհը, որի գլխավորած հերոսական պայքարի շնորհիվ Զանգեզուրը չբռնազավթվեց թուրքերի, կովկասյան թաթարների՝ ներկայիս «ադրբեջանցիների» և նրանց դաշնակից բոլշևիկների կողմից, և ո՞ւմ է հետևաբար «դավաճանել» հայ անվանի զորավարը՝ Ալիևը իհարկե չասաց: Անշուշտ, շատ հետաքրքիր կլիներ լսել նրա բացատրությունները այդ հարցի վերաբերյալ: Թեև առանց այդ էլ պարզ է, որ նման մեղադրանքները թե՛ Նժդեհի և թե՛ առհասարակ հայության հասցեին ոչ միայն պարզապես անհիմն են, այլև ծիծաղելի: Մեղմ ասած՝ ծիծաղելի:
Առհասարակ թշնամության և ատելության այն աստիճանը, որը տասնյակ տարիների ընթացքում գեներացրել է Ադրբեջանի ղեկավարությունը ադրբեջանական հանրության շրջանում, ուղեղի լվացման այն մեթոդները, որը կիրառում է ալիևյան ռեժիմը իր բնակչության նկատմամբ՝ Haqqin.az-ի պես վայ-լրատվամիջոցների և Ֆաթուլաևի պես ծախու գրչակների ձեռքերով, և այն, թե ինչ հմտությամբ է պետական քարոզչամեքենան օգտագործում «թշնամու» կերպարը՝ ի դեմս հայերի, իշխանությունների բոլոր ապօրինություններն ու չարագործությունները կոծկելու կամ ներքին խնդիրները երկրորդ պլան մղելու համար, իրականում ողբերգության մասին են, ոչ թե ուրախանալու կամ ծափ-ծիծաղի: Բայց, այդուհանդերձ, փորձը ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանի ու ադրբեջանական նեղմիտ ատելության հետ գործ ունենալիս ամենաադեկվատ արձագանքը հենց հումորն է: Որովհետև ուղղակի իմաստ չունի հայի ու Հայաստանի նկատմամբ ատելությամբ ապրող միջին վիճակագրական ադրբեջանցու հետ վիճել այն հարցի շուրջ, որ Լեոնարդո դա Վինչին ուղղակի չէր կարող «ադրբեջանցի» լինել: Էլ չենք խոսում Հայաստանի տարածքների կամ մշակութային ու պատմական հարցերի հետ կապված վեճերի մասին:
Բայց վերադառնանք նախորդ հարցին: Եվ այսպես, Ալիևն ու իր պրոպագանդիստները խոսում են «հայերի դավաճանության» մասին: Ու պետք է ասել որ «դավաճանության» թեման այս երկրում շատ տարածված է ու պոպուլյար: Ադրբեջանում իշխանությունները շատ հաճախ են խոսում «դավաճանության» մասին և փնտրում «դավաճաններ»: Դա, իհարկե, հատուկ է բռնապետություններին: Բայց հնարավոր է, որ դա չլինի միակ գործոնը:
Վերջին դեպքերից հետո, երբ Ալիևը «կորցրել էր» արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովին, որից հետո վերջինս ազատվեց պաշտոնից, և նոր արտգործնախարար նշանակվեց Ջեյհուն Բայրամովը, Ադրբեջանի նախագահը, ընդունելով ԱԳՆ-ի նոր ղեկավարին, կրկին բարձրացրեց «դավաճանների» հարցը: Նա ոչ միայն խոսել է Ադրբեջանի դիվանագիտական կորպուսի թերացումների, դիվանագիտական ներկայացուցչությունների անարդյունավետ աշխատանքի ու պասիվության, որոշ դեսպանությունների աշխատակիցների անգործության մասին, այլև հայտարարել է, թե որոշ դիվանագետներ դավաճանել են իրենց պետությանը և վերածվել են այն երկրների դեսպանորդների, որտեղ աշխատում են: Ու նաև ավելացրել է, թե արտասահմանում գործող որոշ «էլեմենտներ», որոնք ներկայանում են իբրև ադրբեջանցիներ, «հայերից էլ վատ են իրենց պահում՝ կեղտոտ արշավ վարելով Ադրբեջանի դեմ»: «Մեր որոշ դիվանագետներ արտասահմանում վերածվում են այն երկրների դեսպանորդների, որտեղ աշխատում են: Սրան պետք է վերջ տալ: Որոշ դիվանագետներ դավաճանել են պետությանը և չեն էլ թաքցնում դա»,- հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահը:
Այսպիսով, կրկին տեսնում ենք, որ «դավաճանության» թեման Ադրբեջանում առանց հայերին հիշատակելու չի անցնում: Բայց ավելի կարևոր է Ալիևի մեղադրանքը դավաճան ադրբեջանցի դիվանագետների մասին: Որքանո՞վ դա կարող է կապ ունենալ իրականության հետ: Նման մարդիկ Ադրբեջանի դիվանագիտական կորպուսում իրոք կա՞ն, թե՞ այս հայտարարությունը կապված էր Մամեդյարովի ու նրա թիկունքում կանգնած ուժերի՝ ալիևյան կլանի հակամարտության հետ և փաստորեն դարձավ վերջին մեխը Ադրբեջանի վերջին 16 տարիների արտգործնախարար Մամեդյարովի դիվանագիտական գործունեության «դագաղին»: Չմոռանանք, որ այդ հակասությունները վաղուց էին սկսվել, ու Մամեդյարովի հրաժարականը կամ պաշտոնանկությունը, մեծ հաշվով, ընդամենը ժամանակի հարց էր: Հուլիսի 12-ի դեպքերը միայն արագացրին այդ պրոցեսը: Դրանից ընդամենը մի քանի օր առաջ՝ հուլիսի 3-ին, Ադրբեջանի Պետական անվտանգության ծառայությունը հատուկ գործողություն էր իրականացրել արտաքին գործերի նախարարությունում՝ ձերբակալելով Մամեդյարովի մտերիմներից մեկին՝ ԱԳՆ գործերի կառավարիչ Ֆարհադ Մոլլազադեին, ինչպես նաև մի քանի այլ պաշտոնյաների: Մի խոսքով՝ ամեն ինչ հենց դրան էր տանում:
Պարզ է, որ Ալիևը հիմա շատ լուրջ խնդիրներ ունի, ու Թովուզի սահմանին հայկական զինուժի տված ջարդը միայն խորացրեց նրա թուլացող իշխանության խնդիրները՝ բորբոքելով հասարակական-քաղաքական կրքերը երկրի ներսում: Բայց եթե խոսքը ռազմական անհաջողության մասին է, իսկ սա խայտառա՛կ ձախողում էր, ապա փոքր-ինչ տարօրինակ է, որ դրանից հետո պաշտոնանկ է արվում ոչ թե պաշտպանության, այլ արտաքին գործերի նախարարը, և դավաճաններ են փնտրում ոչ թե ադրբեջանական զինված ուժերում, այլ դիվանագիտական կորպուսում:
Չմոռանանք, որ հուլիսի 12-ին հայկական Տավուշի և ադրբեջանական Թովուզի սահմանագոտում տեղի ունեցած մարտերի արդյունքում ՀՀ Զինված ուժերի առաջապահ ստորաբաժանումները ոչ միայն մի քանի կարևորագույն, կարելի է ասել՝ ռազմավարական նշանակության բարձունքներ են գրավել՝ էապես բարելավելով մեր պաշտպանության դիրքերը Ադրբեջանի հետ սահմանի այդ հատվածում, այլև դրանից երկու օր անց՝ հուլիսի 14-ին իրականացված պատժիչ գործողություններով ոչնչացրել են Ադրբեջանի 3-րդ բանակային կորպուսի հրամանատարության մի մասին, մասնավորապես՝ կորպուսի շտաբի պետ, գեներալ-մայոր Փոլադ Հաշիմովին, կորպուսի հրետանու պետ Իլգար Միրզոևին, ինչպես նաև մայորի ու ենթասպայի կոչումներ ունեցող մի քանի այլ զինվորականների:
Եթե Հայկական հաղթական բանակի համար սա փառահեղ հաջողություն է և իր ձևի մեջ՝ աննախադեպ երևույթ, ապա մինչև ատամները զինված ադրբեջանական բանակի և նրա պոռոտախոս հրամանատարության համար տեղի ունեցածը կարելի է բնութագրել ընդամենը մեկ բառով՝ ԽԱՅՏԱՌԱԿՈՒԹՅՈ՛ՒՆ:
Սա, իհարկե, զուտ ադրբեջանական տեսանկյուն է, բայց եթե գործ ունենք թշնամական պետության հետ և ստիպված ենք մեր անվտանգության ռիսկերը կառավարելու և հետագա սպառնալիքները կանխատեսելու համար փորձել հասկանալ հակառակորդ պետության ռազմաքաղաքական ղեկավարության հետագա քայլերն ու կանխագուշակել նրա ծրագրերը, ապա պիտի կարողանանք նաև մտածել հակառակորդի պես՝ հարցերին նայելով նրա տեսանկյունից: Հանուն մեր ազգի ու պետության անվտանգության: Հանուն Հայաստանի Հանրապետության: