Արդեն երեք ամիս է՝ Հայաստանը ներքաշված է կորոնավիրուսային համաճարակի դեմ պայքարում։ Փակ են երկրների միջև սահմանները, զբոսաշրջություն, որպես այդպիսին, գոյություն չունի: Հայաստանում կորոնավիրուսային համավարակից ամենաշատը տուժած ոլորտը հենց զբոսաշրջությունն է՝ իր բոլոր բաղադրիչներով՝ ներգնա տուրիզմ, այդ թվում՝ հյուրանոցներ, տուրիստական գործակալություններ, տրանսպորտային ընկերություններ, զբոսավարներ և այլն: «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում Հյուրանոցների հայկական ասոցիացիայի գործադիր տնօրեն Լիլիթ Դանիելյանը ևս մեկ անգամ կառավարության ուշադրությունը խնդրեց կենտրոնացնել այս ոլորտի վրա: Ասոցիացիան մի քանի անգամ պաշտոնական հայտարարություն-առաջարկով հանդես եկել է՝ դիմելով կառավարությանը և կոչ անելով արագ ձեռնարկել քայլեր ոլորտը կործանումից փրկելու համար:
«Այս իրավիճակը դեռ երեք ամիս առաջ մեր ոլորտի մասնագետները կանխատեսել էին և բազմիցս կիսվել իրենց մտավախությամբ ՀՀ կառավարության պատկան մարմինների, այդ թվում՝ Զբոսաշրջության կոմիտեի, էկոնոմիկայի նախարարության, ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի հետ, բայց ապարդյուն։ Հասկանալով ճգնաժամի խորությունը և արագ գործելու անհրաժեշտությունը՝ Հայաստանի Հյուրանոցների ասոցիացիայի մասնագետներով ուսումնասիրեցինք մեր ոլորտին օգնելու համաշխարհային փորձը՝ ամենակարևոր և անհրաժեշտ լուծումների փաթեթ կազմելու և այն ՀՀ կառավարությանը փոխանցելու նպատակով»,- ասաց գործադիր տնօրենը:
Այդ լուծումները մանրամասն նկարագրված են կառավարությանն ուղղված բաց նամակում: Ասոցիացիան առաջարկում է հետևյալ լուծումները.
– Ազատել զբոսաշրջային ոլորտում գործող ընկերություններին (հյուրանոցներին, հյուրատներին, տրանսպորտային ընկերություններին, տուրիստական գործակալություններին և այլոց) բոլոր հարկային պարտավորություններից և պարտադիր վճարներից, որոնք առաջացել են և կառաջանան 2020թ․ մարտի 1-ից մինչև 2021թ․ ապրիլի 30-ը ընկած ժամանակահատվածում,
– 2020թ․ մարտ, ապրիլ և արդեն մայիս ամիսների համար կատարված վճարումները ընդունել որպես կանխավճար,
– 2020թ․-ի մայիսից սկսած՝ սուբսիդավորել սույն ընկերություններում մարտի 16-ի դրությամբ գրանցված աշխատակիցների աշխատավարձի առնվազն 50%-ը՝ մինչև ապահովվի ընկերությունների վերադարձը կայուն ծախսածածկմանը, անհրաժեշտության դեպքում՝ մինչև 2021թ․ ապրիլի 30-ը ներառյալ,
– 2020թ․-ի մայիսից սկսած՝ սուբսիդավորել սույն ընկերությունների կողմից ստանձնած վարկային պարտավորությունների ամսական տոկոսավճարների առնվազն 50%-ը՝ մինչև ապահովվի ընկերությունների վերադարձը կայուն ծախսածածկմանը, անհրաժեշտության դեպքում՝ մինչև 2021թ․ ապրիլի 30-ը ներառյալ,
– 2021թ․ մայիսի 1-ից գործարկել հետճգնաժամային հարկման նոր համակարգ հատուկ զբոսաշրջային ոլորտի համար՝ իջեցնելով բարձր հարկման բեռը և ապահովելով արագ վերականգնում և ոլորտի հետագա աճի հնարավորություն։
Հաշվի առնելով ՀՀ կառավարության դանդաղ և մեր ոլորտում ստեղծված իրավիճակին ոչ համաչափ արձագանքը, պարզ է դառնում, որ խնդիրը չի լուծվում և շարունակելու է խորանալ՝ բերելով անդառնալի հետևանքների, տեսակետ հայտնեց ոլորտի մասնագետը:
Դանիելյանը մեզ հետ զրույցում ասաց՝ զբոսաշրջությունն իր բոլոր բաղադրիչներով դեռ շատ երկար տուժելու է: «Մեր կանխատեսումներն այնպիսին են, որ ոլորտը, ցավոք սրտի, կկարողանանք վերականգնել հաջորդ տարի՝ 2021 թվականի ապրիլ-մայիսից սկսած: Հայաստանը 2020 թվականին հայտնվել է խաղից դուրս վիճակում: Պետք է միջոցառումները արագ ձեռնարկվեն ու երկարատև, համաչափ այն վնասներին, որն այս ոլորտը կրում է: Մեր պահանջներին լուծում չկա»,- ցավով նշեց Լիլիթ Դանիելյանը:
Կառավարության կողմից տուրիզմի ոլորտի միջոցառումների ծրագրերի արդյունավետության մասով, մեր զրուցակիցը նշեց, որ ցավոք, դրանք կարճաժամկետ էին կամ միանվագ, այսինքն՝ անհամաչափ էին այն խնդիրներին, որն ունի ոլորտը: «Եթե սահմանները շարունակեն մնալ փակ, ու մենք կորոնավիրուսային տվյալներով շարունակենք մնալ կարմիր գոտում մեզ համար հիմնական տուրիզմ ապահովող երկրների համար, ապա՝ դա նշանակում է, որ մենք շարունակաբար կրելու ենք այդ վնասները: Հայաստանը, ցավոք սրտի, դեռ երկար ժամանակ զբոսաշրջային ցանկալի ուղղություն չի լինի: Հետևաբար՝ այս ոլորտը կրելու է վնասներ: Վնասներ ասելով՝ նկատի ունեմ պարտադիր վճարները, որոնք զրոյական եկամուտի պայմաններում ընկերությունները շարունակում են վճարել: Մի կողմից վարկերը, որոնք գրեթե բոլոր ընկերություններն ունեն, մյուս կողմից՝ աշխատատեղերի պահպանման խնդիրն է»,- հայտնեց մեր զրուցակիցը:
Լիլիթ Դանիելյանի խոսքերով՝ այս ընթացքում եղել են հյուրանոցներ, որոնք ստիպված վերապրոֆիլավորվել են, դադարեցրել են իրենց գործունեությունն այդ ոլորտում, որոշներն էլ աշխատողների կրճատումներ են կատարել: «Մենք կորցնում ենք սենյակային ֆոնդ, ինչը նշանակում է, որ ապագայում պահանջարկի դեպքում առաջարկ չենք կարողանալու ապահովել: Դրանք շատ երկարատև խնդիրներ են, որոնք ունենալու են շատ երկարատև հետևանքներ: Դրա համար պետության աջակցությունն այստեղ միանշանակ մեծ պետք է լինի՝ գոնե հաշվի առնելով միջազգային փորձը, ուսումնասիրությունները: Իհարկե, պետք է հաշվի առնել պետության հնարավորությունները ևս: Մենք այդ ամենը հաշվի առնելով հանդերձ, առաջարկել ենք մինիմալ պահանջները, որոնք պետությունը կարող է մեզ տրամադրել»,- մանրամասնեց Ասոցիացիայի գործադիր տնօրենը:
Մեր զրուցակցի համոզմամբ՝ պետությունը պետք է ամեն ինչ անի, որպեսզի երկիրը շարունակի մնալ գրավիչ զբոսաշրջիկների համար: Լիլիթ Դանիելյանը գտնում է, որ կորոնավիրուսի հաստատված դեպքերի վերաբերյալ թվերը բացասաբար կազդեն Հայաստանի՝ որպես զբոսաշրջային երկրի վարկանիշի վրա, անգամ եթե մենք հաղթահարենք այս իրավիճակն ու ոլորտը ոտքի կանգնեցնենք: «Բնականաբար, բացասական ազդեցություն ունենալու է, որովհետև երկրները կհորդորեն իրենց բնակիչներին չայցելել նման կարմիր գոտի հանդիսացող երկրներ: Մենք շատ սահմանափակ ոլորտ ունենք երկրների առումով: Եթե հարևան Վրաստանը մեզ հետ փակել է սահմանը, ինչ կարելի է ասել մյուս երկրների մասին: Մենք կդադարենք ցանկալի ուղղություն լինել, եթե ժամանակին ու որոշակի գործողություններ չկատարվեն»,- իր խոսքն ամփոփեց Հյուրանոցների հայկական ասոցիացիայի գործադիր տնօրեն Լիլիթ Դանիելյանը:
