Կրթության փորձագետ Անահիտ Բախշյանը դրական է գնահատում կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության կողմից դպրոցի տնօրենի ընտրության ընթացակարգում փոփոխություններ կատարելու վերաբերյալ նախագիծը: Ըստ այդ նախագծի՝ առաջարկվում է դպրոցի սովորողներին, մանկավարժական և ծնողական խորհուրդներին մասնակից դարձնել տնօրենի ընտրության գործընթացին։
Նախատեսվող փոփոխությամբ՝ դպրոցի տնօրենի հավակնորդը հանդիպելու է սովորողների հետ զարգացման ծրագիրը կազմելու համար, իսկ մանկավարժական և ծնողական խորհուրդների կողմից առաջադրված անդամները, հավակնորդի ներկայացրած զարգացման ծրագիրը քննարկելու են իրենց խորհուրդներում՝ թեկնածուի մասնակցությամբ: Եթե տնօրենի մրցույթի հավակնորդը չներկայանա քննարկմանը, չի կարող մասնակցել հայտարարված մրցույթին:
«Վերջապես այդ նախագիծը բերվեց քննարկման: Այդ նախագիծը ամփոփ ներկայացնում է մեր բոլոր առաջարկները:
Սա մի նախագիծ է, որը, կարծում եմ՝ արմատապես վերանայելու է տնօրենի ընտրության գործընթացը: Նախկինում տնօրենի թեկնածուն ներկայացնում էր իր աշխատանքները, մրցույթի ավարտից երեք օր առաջ ներկայացնում էր իր զարգացման ծրագիրը, հետո գալիս էր ընտրության օրը, և Կառավարման խորհրդի անդամները, ինչպես ուզում էին, քվեարկում էին: Համայնքը՝ աշակերտները, ծնողերը, մանկավարժները, որևէ տեղեկություն չէին ունենում, թե ո՞վ է դպրոցի թեկնածուն, դպրոցի զարգացման ինչ ծրագիր ունի: Իսկ այս նոր նախագծով տնօրենի թեկնածուն պետք է ներկայանա մանկավարժներին, ծնողներին, լսել նրանց խնդիրները ու այդ հանդիպումների արդյունքում ներկայացնի դպրոցի զարգացման իր ծրագիրը»- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց Անահիտ Բախշյանը:
Այդ քննարկումների արդյունքում մանկավարժական և ծնողական խորհուրդներում իրականացվելու է քվեարկություն։
Մրցույթի անցկացման ժամանակ քվեարկության այդ արդյունքները պարտադիր են տնօրենի պաշտոնի թափուր տեղի համար մրցույթի ժամանակ մանկավարժական և ծնողական խորհուրդների կառավարման խորհրդում առաջադրված անդամների համար։ Անդամները պարտավոր են լինելու քվեարկել մանկավարժական և ծնողական խորհուրդների կողմից հավանության արժանացած թեկնածուի օգտին, իսկ քվեարկության թեկնածու խորհրդների կողմից չընտրելու պարագայում՝ խորհրդում առաջադրած անդամներն ազատ են իրենց քվեարկության ժամանակ:
Բացի դրանից՝ դպրոցի տնօրենն ընտրվելու է բաց քվեարկությամբ՝ խորհրդի անդամների ընդհանուր թվի ձայների մեծամասնությամբ: Տիկին Բախշյանի խոսքերով՝ այդ նոր կարգը արմատապես կփոխի դպրոցի տնօրենի ընտրության գործընթացը: Կրթության փորձագետը կարևորեց տնօրենի ընտրության գործընթացում ծնողների ու մանկավարժների մասնակցության բաղադրիչը: Բախշյանի խոսքերով՝ թե ծնողներն ու մանկավարժները ինչպես կընտրեն, քվեարկության ժամանակ ինչով կառաջնորդվեն, մնում է իրենց խղճի վրա: «Եթե ծնողները մտահոգ են իրենց երեխաների կրթության որակի մասով, ուրեմն իրենք շատ լավ կզգան, թե որ թեկնածուն է իր ծրագիրը ներկայացրել՝ ելնելով երեխաների որակյալ կրթության շահերից: Նույնը մանկավարժները»,- նշեց մեր զրուցակիցը:
Տիկին Բախշյանը, իհարկե, չբացառեց հնարավոր բոլոր ճնշումները, ուղղորդումները, բայց, մյուս կողմից, դրանց ճանապարհը հնարավորինս փակվում է: Տնօրենի ընտրության նոր կարգով ծնողների ու մանկավարժների վրա մեծ պատասխանատվություն է դրվում: Անահիտ Բախշյանին հարցրինք՝ արդյոք մեր ծնողներն ու մանկավարժները դրան պատրա՞ստ են, թե՞ ոչ:
«Այո, պատրաստ են: Մեզ թվում է, թե պատրաստ չեն: Մինչև հիմա նրանց ասել են՝ դուք ի՞նչ գործ ունեք, դուք գործ չունեք, խորհուրդն այնտեղ նստած ձեզ համար կընտրի տնօրեն, դուք էլ յոլա կտանեք: Տարիների ընթացքում տարբեր ուսումնական հաստատություններից եկած բողոքները ասում են մեկ բան՝ մարդիկ ուզում են հասկանալ, ինչո՞ւ ընտրվեց այդ տնօրենը և ոչ այն մյուսը: Մանկավարժները միշտ կարող է ունենան իրենց նախընտրած թեկնածուն, ծնողները՝ իրենցը: Հիմա թող փակ քվեարկությամբ իրենք որոշեն ու այդ պատասխանատվությունը ստանձնեն:
Հետագայում, եթե սկսեն նորից բողոքել, իրենց պետք է հարցնենք՝ երբ այց մարդը եկել էր ձեզ հետ հանդիպման, քննարկումների արդյունքում ներկայացրել էր իր ծրագիրը, այն ժամանակ ինչո՞ւ այդ հարցերը ճիշտ չեք բարձրացրել, որոնց մասին այսօր բողոքում եք: Այսինքն՝ յուրաքանչյուրի պատասխանատվությունը պետք է ստույգ սահմանվի:
Դուք եք քվեարկել, ուրեմն պետք է պատասխանատվություն կրեք ձեր քվեարկության համար: Մեր ծնողական, մանկավարժական համայնքը պետք է շատ պատրաստված գնա տնօրենի թեկնածուի հետ հանդիպման: Պետք է ըստ էության բարձրացնի դպրոցի խնդիրներն ու հարցնի՝ թեկնածու ջան, ինչպե՞ս ես պատրաստվում լուծել այս խնդիրը:
Գուցե այդ պահին թեկնածուն կասի չգիտեմ, բայց կգնա, կմտածի, թե ինչպես այդ խնդիրը լուծի՝ հօգուտ որակյալ կրթության: Ի վերջո, բոլորը՝ ծնող, մանկավարժ, տնօրեն, պետք է իրենց չափով ապահովեն երեխաների որակյալ կրթությունը: Պատասխանատվությունը պետք է հավասարապես դրված լինի թե՛ մանկավարժների վրա, թե՛ ծնողական համայնքի վրա ու նաև աշակերտների: Թեկնածուն աշակերտներին էլ պետք է լսի, հանդիպի ու երեխաների բարձրացրած խնդիրների լուծման ճանապարհները ցույց տա իր զարգացման ծրագրում»,- մանրամասնեց Անահիտ Բախշյանը:
Նոր փոփոխությամբ՝ տնօրենի ընտրությանը նաև կարող է մասնակցել կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության ներկայացուցիչը։ Նախկինում ևս նախարարության ներկայացուցիչը եղել է, սակայն մոտեցումը տարբեր է եղել: Այժմ նախարարության ներկայացուցիչը մրցույթին մասնակցելու է դիտորդի կարգավիճակով, և պարտավոր է պահպանել չեզոքություն, չմիջամտել ու չխոչընդոտել խորհրդի աշխատանքներին, 1 աշխատանքային օրվա ընթացքում կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն ներկայացնել մրցույթի վերաբերյալ դրական կամ բացասական եզրակացություն:
«Գիտեք՝ նախկինում այսպես էր: Նախարարության ներկայացուցիչը կգնար կամ չէր գնա, պարտադիր չէր: Եթե նախարարությունը չէր հավանում թեկնածուին կամ ընտրվածին, նախապես ներկայացուցիչ չէր ուղարկում ու դրանից բռնում և չեղյալ էր հայտարարում մրցույթը: Իսկ հիմա ասում են՝ ներկայացուցիչը պետք է ներկա լինի դիտորդի կարգավիճակով: Հիմա, հուսամ, նախկինի նման չի լինի, ու ներկայացուցիչը ազնիվ, օբյեկտիվ կներկայացնի մրցույթի մասին իր կարծիքը: Ես մի օրինակ ունեմ նախկինից, երբ ներկայացուցչի եզրակացությունը բացասական էր, բայց այդ տնօրենն ընտրվեց: Հիմա հստակ է՝ եթե եզրակացությունը բացասական է, տնօրենն ընտրված չի կարող համարվել»,- այս մասով տեսակետ հայտնեց Անահիտ Բախշյանը:
Տիկին Բախշյանը անդրադարձավ նաև Կառավարման խորհրդին, թվաքանակին: 2019 թվականի ուսումնական հաստատությունների Կառավարման խորհուրդների փոփոխության նախագծով ամրագրված է՝ երեք ծնող, երեք մանկավարժ, երեք տեղական ինքնակառավարման և լիազորված մարմնի ներկայացուցիչ:
Անահիտ Բախշյանը վերջում մեկ կարևոր առաջարկով հանդես եկավ: Նա նշեց՝ շատ կարևոր է, որ օրենքով սահմանենք, որ տնօրենը աշխատանքային պայմանագիրը կնքելու է իրեն ընտրող մարմնի հետ՝ այս դեպքում խորհրդի, այնպես, ինչպես 2009-ի հուլիսին ընդունված օրենքում էր, որը հետագայում փոփոխության ենթարկվեց: «Մինչև 2014 թվականը՝ առանց օրենքը փոխելու, ընտրված տնօրենները պայմանագիրը կնքում էին քաղաքապետի կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի հետ: Դա տնօրեններին դարձնում է խամաճիկ, ազատությունը, որն այդքան հարկավոր է, նրանք չեն ունենում»,- իր խոսքն ամփոփեց կրթության փորձագետ Անահիտ Բախշյանը:
