«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղաքագետ Կայծ Մինասյանը (Ֆրանսիա, Փարիզ):
– Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք Հայաստանում ընթացող ներքաղաքական պրոցեսների վերաբերյալ։ Գագիկ Ծառուկյանի շուրջ տեղի ունեցող զարգացումները ի՞նչ հանգրվան կարող են ունենալ:
– Վերջին զարգացումները իմ կողմից մի շարք մեկնաբանություններ են պահանջում. նախ՝ պետության շուրջ երկիմաստության զգացում: Մի կողմից՝ Coronavirus- ի ճգնաժամը փորձարկում է պետության գաղափարը Հայաստանում. կառավարության կողմից կիրառվող առողջապահության քաղաքականությունը չի բերում ցանկալի արդյունքներ: Մենք պետք է ավելի ամուր լինեինք: Բայց բոլոր կառավարությունները բախվել են նույն արտակարգ իրավիճակին, և միայն լավ կազմակերպված պետությունները կարող էին, և դժվարությամբ, կարգապահել քաղաքացիական հասարակությունը: Մյուս կողմից՝ պետության արձագանքը օլիգարխ Գագիկ Ծառուկյանին, որը հետխորհրդային Հայաստանի խորհրդանիշն էր և գայթակղվում էր միավորել իր շուրջ ընդդիմությանը: Պետությունը պետք է ցույց տա իր իշխանությունը այն մարդկանց հանդեպ, ովքեր քիչ թե շատ ապօրինի հարստացել են: Դա ցույց է տալիս, որ պետությունը գործադրել է հարկաբյուջետային քաղաքականություն, որից ոչ ոք չի կարող շեղվել: Երկրորդ մեկնաբանությունը, որ ես կանեմ ՝ ընդդիմության անոմիան է: Եվս մեկ անգամ սա վերաբերում է հետխորհրդային երկու առանձնահատկություններին: Մի կողմից ՝ Հայաստանում ընդդիմության գաղափար գոյություն չունի, կան միայն ընդդիմախոսներ, որովհետև երեսուն տարի շարունակ երեք նախագահները երբևէ չեն ձգտել ստեղծել հայկական քաղաքական համակարգ: Մյուս կողմից՝ քանի որ չկա քաղաքական համակարգ, հակառակորդները վերցնում են հայկական պետությունը թուլացնելու ռիսկը ՝ քաղաքական մակարդակով գործիքավորելով Coronavirus- ի ճգնաժամը: Շատ զարմանալի է, որ հին ռեժիմի ուժերը դատապարտում են ներկայիս իշխանությանը Coronavirus-ի կառավարման հարցում նրա անզգուշության համար, երբ երեսուն տարի շարունակ նրանցից ոչ մեկը չի պայքարել կոռուպցիայի վիրուսի դեմ, որը պատասխանատու է մոտ միլիոնավոր արտագաղթողների համար պետության բացակայության պատճառով: Իմ երրորդ և վերջին մեկնաբանությունը վերաբերում է Հայաստանում ինքնիշխանության վերափոխման գործընթացին: Թավշյա հեղափոխությունը պարտադրում է ինքնիշխանության մեկ այլ հայեցակարգ, որը բաղկացած է կառուցողական, հիմնարար և անկախ Հայաստան ստեղծելուց. սա պահանջում է փոփոխություն պետություն գաղափարի մեջ: Պետությունը հավաստիացնելու այս գործընթացը հին ռեժիմի ուժերի մղձավանջն է: Հին ռեժիմի ուժերը կողմ էին «ռեժիմի քաղաքականությանը պետության դեմ», մինչդեռ ներկայիս իշխանությունը նպաստում է «ռեժիմի նկատմամբ պետության գերակայության քաղաքականությանը»:
– Ինչո՞ւ խոստացած օլիգարխիայի դեմ պայքարը սկսվեց Ծառուկյանից, արդյոք սա մեսի՞ջ է առհասարակ օլիգարխիային։
– Այո, ես պարզապես պատասխանեցի ձեզ: Օլիգարխները չեն ենթարկվել որևէ հարկային սահմանափակումների: Կամ՝ առանց հարկման պետություն չկա: Հարկային ճանապարհով է, որ պետությունն իրեն պարտադրում է որպես հանրային իշխանության օբյեկտիվ իշխանություն և երաշխիք: Հին ռեժիմի պայմաններում երեք նախագահները խնդրեցին օլիգարխներին օգնել այս կամ այն ծրագրի ֆինանսավորմանը, մինչդեռ ներկայիս ռեժիմը փորձում է հույսը դնել հարկերի վրա՝ պետությունը պարտադրելու համար: Քանի որ հայերն իրենց վերջին պատմության ընթացքում ոչինչ չեն ունեցել, երբևէ հարկ չեն վճարել հայկական պետությանը, մինչդեռ էլիտաները, որպես ժողովուրդ, իրենց իրավունք են վերապահում մարտահրավեր նետելու ռեժիմին: Դա լիովին սիրողականություն է: Ծառուկյանը մարմնավորում է հին ռեժիմի օլիգարխին: Բիզնես գործելն արգելելը խնդիր չէ, դա պետության անունից հարկային օրենք ներկայացնելն է:
– Ո՞րն է սրա արտաքին հետքը, արդյոք տեսնո՞ւմ եք ռուսական շահագրգռվածություն։ Դատելով ռուս քաղաքագետների մեկնաբանություններից՝ այնքան էլ դժգոհ չէ Մոսկվան, որ այստեղ Փաշինյանին տապալելու կոչեր են հնչեցվում։
– Պետք է առանձնացնել դերասանի երկու տեսակ: Մի կողմից ՝ Ռուսաստանում կան նախկին հայկական ռեժիմի ուժերի համակիրներ: Նախկին ռեժիմի ուժերը բոլոր հիմքերն ունեն հավատալու, որ հայ-ռուսական հարաբերությունները լարված են կամ վատթարանում են, որն ամբողջովին կեղծ է: Մյուս կողմից՝ Պուտինի և Փաշինյանի առանձնահատուկ հարաբերությունները: Այս երկու առաջնորդների հարաբերությունները լավ են ընթանում, և Պուտինը հստակ գիտի, թե ինչ է ուզում անել Փաշինյանը: Ռուսաստանը (Coronavirus-ը) լուծելու համար ունի արտակարգ իրավիճակներ և ցանկանում է խուսափել Կովկասում պատերազմից: Այն, ինչ տեղի է ունենում Հայաստանի ներքին քաղաքականության մեջ, հետաքրքրություն չի առաջացնում Պուտինի մեջ: Փաշինյանը Ռուսաստանի ամուր դաշնակիցն է, Մոսկվան գիտի, և Ծառուկյանի հարձակվելը հին միջոց է Հայաստանում հին ռեժիմի համար՝ գիտակցելու համար, որ Ռուսաստանը գցեց դրանք: Ահա թե ինչու նրանք ամենևին լավ չեն զգում:
