«Սա ավելի շատ նման է ուժային ճնշման փորձի՝ սեփական բանակցային դիրքերը բարելավելու նպատակով: Բայց սկզբունքորեն այն պայմանները, որոնք ձևավորվում են Բաքվում, Ադրբեջանի ղեկավարությանը մղելու են 2016 թ. ապրիլի իրադարձությունների կրկնության»:
Ադրբեջանական զինուժի հատուկ ջոկատայինների խումբը ս. թ. մայիսի 22-ին դիվերսիոն ներթափանցման փորձ է ձեռնարկել Արցախի Պաշտպանության բանակի զորամասերից մեկի պահպանության տեղամասի ուղղությամբ: Այս տեղեկությունը հաղորդել է Արցախի Պաշտպանության նախարարությունը՝ նշելով, որ Պաշտպանության բանակի առաջապահ ստորաբաժանումները ժամանակին հավաստանշել են ադրբեջանական հատուկ ջոկատայինների առաջխաղացումը և կորուստներ պատճառելով՝ հետ են շպրտել նրանց ելման դիրքեր: Ծավալված փոխհրաձգության ժամանակ հայկական կողմը կորուստներ չի ունեցել:
Արցախի Պաշտպանության նախարարությունը կոչ է անում ադրբեջանական կողմին ձեռնպահ մնալ իրադրությունն արհեստականորեն լարելու անհեռանկար մարտավարությունից: Հակառակ դեպքում, ինչպես նշում է Արցախի ՊԲ հրամանատարությունը, առաջնագծում ստեղծված լարվածության ողջ պատասխանատվությունը ընկնելու է ադրբեջանական կողմի վրա:
Ամսվա սկզբից մենք գրում ենք այն մասին, որ իրադրությունը հայ-ադրբեջանական շփման և ավելի լայն իմաստով՝ Արցախի հարցի շուրջ գնալով սրվում է, և հաշվի առնելով մի շարք միջազգային, քաղաքական, դիվանագիտական, տնտեսական, ներադրբեջանական գործոններ՝ գալիս ենք այն եզրակացությանը, որ գոնե տեսականորեն ադրբեջանական ռազմական ագրեսիայիա ռիսկերը գնալով մեծանում են:
Զարգացումների այս շարքի կուլմինացիան անցած շաբաթվա ընթացքում՝ մայիսի 18- 22-ը, Ադրբեջանում անցկացված լայնածավալ օպերատիվ-մարտավարական զորավարժությունն էր, որին ներգրավվել էր շուրջ 10 հազար անձնակազմ և մեծ թվով զինտեխնիկա: Հայաստանի Պաշտպանության նախարարությունը դատապարտեց տարածաշրջանում անվտանգային միջավայրը սրող ադրբեջանական զորավարժության անցկացումը՝ միաժամանակ զգուշացնելով, որ զորավարժությունների ընթացքում Հայաստանի հետ պետական սահմանին կամ Արցախի հետ շփման գծին ռազմական տեխնիկայի և կենդանի ուժի ցանկացած մոտեցման փորձ կդիտվի որպես սադրանք և կունենա համապատասխան հետևանքներ։
Ահա այս իրադարձությունների ֆոնին, երբ լուրջ մտավախություններ կային, որ ադրբեջանական կողմը կարող է զորավարժության քողի տակ ռազմական ինչ-որ սադրանքների դիմել կան նախադրյալներ ստեղծել ռազմական գործողություններ սկսելու համար, ադրբեջանական հատուկ ջոկատայինները դիվերսիոն ներթափանցման փորձ են ձեռնարկում Արցախի դեմ:
Ի՞նչ կարող է սա նշանակել և ո՞րն է այս ակցիայի նպատակը: Ադրբեջանական կողմը փորձում է մեծացնե՞լ լարվածությունը կամ գուցե պարզապես ստուգում է հայկական պաշտպանական գծի ամրությո՞ւնը՝ ինչպես որ նախկինում արել է բազմաթիվ անգամներ:
Անդրադառնալով հարցին՝ ռուսաստանցի ռազմական փորձագետ Վլադիմիր Եվսեևը ասում է, որ իր կարծիքով՝ ադրբեջանական կողմը նման քայլերով ստուգում է հայկական կողմի պաշտպանությունը: Փորձագետը չի կարծում, թե սա մարտական հետախուզում է, բայց, այդուհանդերձ, նաև չի բացառում Ադրբեջանի կողմից ապրիլյան սցենարի կրկնությունը:
«Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում Վլադիմիր Եվսեևն ասաց հետևյալը. «Ադրբեջանական կողմը ստուգում է հայկական կողմի պաշտպանությունը: Չեմ կարծում, թե այս դեպքում կարելի է խոսել մարտական հետախուզման մասին, քանի որ մարտական հետախուզումը ենթադրում է սպառազինության ավելի զանգվածային կիրառում: Ինչպես հիշում եք՝ 2016 թվականի ապրիլին տեղի ունեցած հայտնի իրադարձություններին նախորդած շրջանում իրավիճակը շփման գծում ծայրաստիճան լարված էր, անհամեմատ ավելի շատ էին կրակում և գործի էին դրվել ոչ միայն նռնականետերն ու հրետանին, այլև նույնիսկ տանկային հրանոթներով էին կրակում: Եվ այդ իրադարձություններից մի քանի ամիս առաջ, դատելով լարվածության աստիճանից, արդեն պարզ էր, որ ամեն ինչ գնում է դեպի լուրջ ռազմական բախումներ: Իսկ այժմ, կարծում եմ, ավելի շատ գործ ունենք ուժային ճնշման էլեմենտի հետ, որը միաժամանակ զուգակցվում է պաշտպանության թեստավորմամբ»:
Այս համատեքստում ռազմական մեկնաբանը հիշեցնում է, որ 1950-53 թթ. Կորեական պատերազմը սկսվել է այն բանից հետո, երբ հյուսիսկորեացիները հաջող մարտական հետախուզում են իրականացրել, որից հետո Կիմ Իր Սենը լայնածավալ հարձակման հրաման է տվել:
«Սադրանքները վտանգավոր են նրանով, որ ռազմական ինչ-որ հաջողությունից հետո (օրինակ՝ մարտական ինչ-որ հենակետի կամ բարձունքի գրավում) Ադրբեջանը կարող է գործի դնել ավելի լուրջ ուժեր, որոնք արդեն բացազատված և պատրաստ են մարտական գործողություններ սկսելու համար: Ուստի ցանկացած սադրանք շփման գծում հղի է հակամարտության էսկալացիայով: Բայց ձեր կողմից նշված ինֆորմացիան առայժմ չի վկայում այն մասին, թե Ադրբեջանը նպատակաուղղված պատրաստվում է նոր ռազմական գործողությունների: Ամեն դեպքում այս միջադեպը ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, որ անհրաժեշտ է էլ ավելի բարձրացնել զգոնությունը և ամենախիստ միջոցներով խափանել դիվերսիոն ներթափանցման յուրաքանչյուր փորձ: Բացի այդ, այս տեղեկությունը հարկավոր է տրամադրել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին և անել առավելագույնը՝ միջազգային հանրության ուշադրությունը այս հարցի վրա հրավիրելու համար»:
Այս համատեքստում մեր զրուցակիցը նեգատիվ գործոն է համարում այն, որ Ադրբեջանի տնտեսական վիճակի վատթարացման պայմաններում, որը, ի թիվս այլ խնդիրների, պայմանավորված է նաև ածխաջրածնային հումքի գների անկմամբ, երբ Ադրբեջանը ստիպված է նույնիսկ իր նավթային լցանավերը վաճառել Ուկրաինային, «արտաքին թշնամու» հարցի խաղարկումը կարող է կրկին արդիական դառնալ Բաքվի ռեժիմի համար:
Այսինքն՝ չի բացառվում, որ ալիևյան վարչակարգը կրկին կփորձի խաղարկել ղարաբաղյան խաղաքարտը՝ ինչպես արեց 2016 թվականին:
Մեր ճշտող հարցին ռազմական փորձագետ Եվսեևը պատասխանեց. «Ես կարծում եմ, որ պոտենցիալ առումով դա հնարավոր է: Ես նշեցի գործոններ, որոնք մղում են դրան: Բայց այս պահին առկա տեղեկատվությունն առայժմ չի խոսում այն մասին, որ Ադրբեջանը նախապատրաստվում է լայնածավալ հարձակման: Այդուհանդերձ, սա ավելի շատ նման է ուժային ճնշման փորձի՝ սեփական բանակցային դիրքերը բարելավելու նպատակով: Բայց սկզբունքորեն այն պայմանները, որոնք ձևավորվում են Բաքվում, Ադրբեջանի ղեկավարությանը մղելու են 2016 թ. ապրիլի իրադարձությունների կրկնության»:
