«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է նախկին դատավոր, «Անկախ դատավոր» ՀԿ նախագահ Պարգև Օհանյանը։
– Պարոն Օհանյան, վարչապետ–արդարադատության նախարար հանդիպման ժամանակ պարզ դարձավ, որ սպասված վեթինգը չի լինելու։ Նախարարի խոսքով՝ ներկայումս Դատական օրենսգրքում դրված մեխանիզմները թույլ են տալիս դատական համակարգում իրականացնելու առողջացում՝ աստիճանական, իսկ համատարած վեթինգը կարող է բացասական հետևանքներ ունենալ, ավելին՝ այն հնարավոր չէ առանց Սահմանադրությունը փոխելու։ Դո՞ւք էլ եք համարում, որ սա նահանջ էր հեղափոխությունից հետո դրված նպատակներից։
– Հարցը բազմաշերտ է, մի քանի կողմ ունի։ Իրավական առումով ողջախոհ է այս որոշումը՝ այն իմաստով, որ ցնցումներ չեն լինի։ Ես էլի եմ ասել, որ կտրուկ քայլերը, վիրահատական միջամտությունները ձախողում են աշխատանքը։ Դատավորները վերջին հաշվով, որքան էլ մենք չուզենանք դրա մասել խոսել, երբեք էլ բացարձակ անկախ չեն եղել։ Բացարձակ անկախ ոչինչ չկա, ու դատավորների բացարձակ անկախություն երբեք էլ չի եղել։ Մեզ պես երկրներում միշտ էլ այդպես է եղել։ Հնարավոր է շատ զարգանալու դեպքում ինչ-որ աստիճանի անկախության հնարավոր լինի հասնել, բայց ոչ բացարձակության։ Դատավորները կամա թե ակամա, ուղղակի թե անուղղակի կախված են հասարակության, իշխանությունների կարծիքից։ Այդ կարծիքի անունը կդնենք ճնշում, թե ոչ՝ դա արդեն էական չի։ Դատավորները միշտ արձագանքում են այդ կարծիքին։
– Այսինքն՝ Ձեզ համար ընդունելի՞ է աստիճանական փոփոխությունների մոդելը, ոչ միանգամից, համատարած վեթինգի տարբերակը։
– Այո, մեծ հաշվով միշտ չէ, որ վիրահատական միջամտությունները արդարացված են։
– Նախարարը խոսում էր սահմանադրական խոչընդոտների մաիսն, որոնք արգելակ են հանդիսանում դատական համակարգի արմատական փոփոխություններին։ Ի՞նչ խոչընդոտների մասին է խոսքը։
– Ես չեմ խորացել, ուսումնասիրության կարիք կա թերևս, բայց չեմ կարծում նաև, որ իրենք սխալ են ասում։ Ես կողմնակից եմ էվոլյուցիոն փոփոխություններին։ Այլ հարց է, թե դա որքան կտևի։ Ես միշտ ասել եմ, որ անձ փոխելով բան չի փոխվի։ Մի 5-10 դատավոր հանելով և նրա տեղը ուրիշ 5-10 դատավոր բերելով ոչ մի բան չի փոխվելու։ Համակարգը պետք է փոխվի։ Արդարադատության հողը վարակված է, հիվանդ է, և դրա վրա աճող ծառերը, բնականաբար, հիվանդ են լինում։ Լուրջ համակարգային մոտեցում է պետք։ Այլապես իրավիճակ չի փոխվի։
– Եվ նախարարը, և ԲԴԽ անդամները պնդում են, որ նաև կադրերի լուրջ խնդիր ունենք, ու եթե համատարած վեթինգ լինի, ու շատ դատավորներ համակարգից հեռացվեն, նրանց նորերով փոխարինելու խնդիր կարող է առաջանալ։ Կադրային խնդիր իսկապես կա՞։
– Ես վիճակագրությանը չեմ տիրապետում, բայց և չեմ էլ կարծում, որ այդ պատկերն է։ Փորձ է արվում արհեստական դեֆիցիտ առաջացնել։ Վստահ չեմ նաև ԲԴԽ-ի անաչառության վրա։ Ես իմ սեփական փորձով համոզվեցի դրանում։ Ես դիմել էի ԲԴԽ՝ վերանայելու իմ դեմ կայացված Արդարադատության խորհրդի անհիմն որոշումը, որը չարվեց։ Իսկ եթե պետությունը, ի դեմս Արդարադատության խորհրդի, շահագրգռված է լավ դատավոր ունենալու մեջ, դրա համար մեծ ջանքեր պետք չեն, պարզապես պետք է նման շահագրգռվածություն ցուցաբերել։ Բայց եթե հիմա ասում են, որ դատավորներ չկան, դրանով արհեստական դեֆիցիտ են ուզում առաջացնել։ Իրականում նման բան չկա։ Երիտասարդների մեջ մեծ ձգտում կա, հատկապես խոսք կա աշխատավարձերը բարձրացնելու մասին և այլն։ Իմ տպավորությամբ՝ փորձ է արվում այնպիսի մի վիճակ ստեղծել, որ իշխանությունները ակամա այս ամեն ինչի արդյունքում ձեռք բերեն արդեն իրենց հնազանդ դատավորներ, որոնք բարձր աշխատավարձի շահագրգռվածությամբ ձգտեն ավելի հնազանդ լինել, ավելի ուշադիր լինել քաղաքական ենթատեքստ ունեցող գործերով ու, ինչպես նախկինում, ծառայեն ներկա իշխանություններին։
