GOVID-19. կորոնավիրուսը, նրա դեմ պայքարին ուղղված միջոցառումներն այս խորագրով են ներկայանում անգամ Հայաստանի կառավարության պաշտոնական կայքէջում։
Վերջին մեկ շաբաթվա ընթացքում, հայտնի է, որ կառավարությունն ընդունել է հակաճգնաժամային ութ միջոցառում, որից 4-ն ունի տնտեսական, 4-ը՝ սոցիալական աջակցության բնույթ։
Արդյոք այդ հակաճգնաժամային միջոցառումներն արդյունավե՞տ են, կարողացա՞ն կանխել կորոնավիրուսի տարածումը։
Տնտեսագետ, «Տնտեսական իրավունքի կենտրոն» ՀԿ նախագահ Մովսես Արիստակեսյանը, ընդհանուր առմամբ, նպատակաուղղված է գնահատում կառավարության, հատկապես առողջապահության ոլորտի գործունեությունը։
«Եղած ռեսուրսների պայմաններում մարդիկ շատ նվիրված աշխատում են։ Եթե այդ ռեսուրսները ժամանակին բավարար լինեին, ֆինանսավորվեին ոչ թե 40-50 տոկոսի չափով, այլ ամբողջությամբ, ապա համակարգն ավելի պատրաստ կլիներ։ Մյուս համակարգերը ևս աշխատում են պատշաճ։
Մեր կազմակերպությունը, ինչպես նաև այլ ՀԿ-ներ, ներկայացրել ենք առաջարկություններ։ Ուրախությամբ պետք է նշեմ, որ կառավարությունը մեր առաջարկությունները հաշվի է առել»,- ասաց տնտեսագետը։
Մովսես Արիստակեսյանը թերություններ է նկատում օպերատիվ կառավարման մեջ, թեև ճիշտ է համարում արտակարգ դրության ժամանակ խստացված սահմանափակումների ժամկետն առնվազն 10 օրով երկարաձգելը։
«Պետք է շատ կտրուկ միջոցներ կիրառվեն, որպեսզի վարակը չտարածվի։ Ես այսօր դուրս եմ եկել և տեսել, թե ինչպես են մարդիկ, առանց դիմակների և ձեռնոցների, պտտվում խանութներում, վաճառողները դիմակները կախել էին կզակներին»,- նշեց մեր զրուցակիցը։
Տնտեսագետը նկատում է, որ խնդիր է նաև օրավարձով զբաղված մարդկանց կրած վնասները փոխհատուցելը։ Նա նկատում է, որ կան վարորդներ, որոնք լիցենզիան հանձնել են վարչապետի հանձնարարությամբ և հիմա չեն կարողանում աշխատել, և այդ խմբի մասին պետք է մտածի պետությունը։
Մովսես Արիստակեսյանը տարակուսած է նաև այն փաստից, որ շարունակում են այս օրերին պարգևավճարներ բաժանել պետական համակարգի աշխատակիցներին։ Նա խնդիրներ է տեսնում նաև քաղաքացիների՝ կենսաթոշակային իրավունքից օգտվելու հարցում, երբ քաղաքացին սահմանված ժամկետում չի կարող արտերկրից գալ և իր կենսաթոշակի համար դիմում գրել։
«Դիմել եմ պարետատանը, որպեսզի ընդունեն որոշում, որ այն անձինք, որոնց կենսաթոշակային իրավունքը լրանում է այս ժամանակաշրջանում, պետք է նրանց թույլատրվի, որ փաստաթղթերն էլեկտրոնային կարգով փոխանցեն այստեղ և թույլատրեն նրանց ձևակերպել այդ իրավունքը։ Կան նաև այլ օրենսդրական բացեր, որոնք ի հայտ եկան այս համաճարակի տարածման դեպքում»,- առաջարկում է տնտեսագետը։
Մովսես Արիստակեսյանը կարծում է, որ պետք է դիվերսիֆիկացնել երկրի տնտեսությունը, սխալ էր զբոսաշրջությունը համարել գերակայություն։
«Սխալ էր գերակայություն համարել տրիկոտաժի արտադրությունը։ Գերակայություն պետք է համարել արդյունաբերական այնպիսի ճյուղեր, որոնք հիմնված կլինեն երկրի ներքին ռեսուրսների վրա։ Մենք ոչ թե պետք է խտանյութն արտահանենք, այլ խտանյութից ստանանք պղնձալար, մալուխ և արտահանենք։ Այսինքն՝ տնտեսությունն այնպես պետք է դիվերսիֆիկացվի, որ ՀՆԱ-ի 70 տոկոսը լինի արդյունաբերական արտադրանք, արդյունաբերությունը պետք է հիմնված լինի մեր նյութական պաշարների վրա, լինի ինքնաբավ։ Պետք է նաև այնպիսի արտադրություններ ունենանք, որ իրար փոխլրացնեն, որպեսզի կարողանանք աշխատատեղ ստեղծել։ Պետք է այն լինի նաև գիտելիքահեն, արտերկրի շուկայում ունենա պահանջարկ։ Սակայն դրա համար շոգեքարշը կարող է լինել պետությունը, ոչ թե մասնավոր բիզնեսը։ Պետությունն իր կառավարման մարմիններով պետք է մարկետինգ անցկացնի, տեսնի, թե շուկայում ինչ պահանջարկ կա, այդ ուղղությամբ այստեղ արտադրություն զարգացնի, հիսունմեկ տոկոսը կլինի պետությունը, որից հետո մասնավոր ընկերությունների հետ կսկսի գործել։ Իսկ հետո այդ կիսապետական-կիսամասնավոր ընկերություններին կից կարող ենք ստեղծել մասնավոր ընկերություններ։ Կարծում եմ, որ տեղեկատվական տեխնոլոգիաներով մենք կարող ենք մուտք գործել միջազգային շուկա և կարող ենք օգտագործել մեր հանքանյութերը»,- նշեց մեր զրուցակիցը։
Մի ուշագրավ փաստ էլ է նա նկատում․ բարձր տեխնոլոգիաների և արդյունաբերության նախարար Հակոբ Արշակյանը դիմեց ժողովրդին, թե ինչպես պետք է արտադրել թոքերի շնչառության ապարատներ։
«Իսկ ո՞ւր են վիճակագրական կոմիտեն, էկոնոմիկայի նախարարությունը, գիտության կոմիտեն, որտեղ կուտակված են նախկին արտադրական հզորությունները և գիտեն, թե ովքեր են այդ ուղղությամբ աշխատանքներ կատարել։ Պետական կառավարման մարմինների միջև պետք է լինի համագործակցություն, ինչը չկա»,- ասաց տնտեսագետը։
